Juridische column mr. Frank Kunneman

Nikki Haley, de VNambassadeur van de Verenigde Staten, heeft vriend en vijand een week geleden verrast door te verklaren dat alle vrouwen die zich aangerand voelen door Donald Trump gehoord moeten worden. Dat is een moedige daad voor iemand die door Donald Trump is benoemd. #MeToo heeft de afgelopen maanden het verwerpelijke gedrag van talloze (vooral oudere en succesvolle) mannen aan de kaak gesteld. Ze zijn in groten getale uit hun functie ontslagen en verwijderd. Waarom gebeurt dat niet met de, wat altijd wordt gezegd, ‘machtigste man op aarde’? Hij ‘grabs them by the pussy’ volgens zijn eigen zeggen. Het ligt vast op video.

Maakt niets uit. Nu beweert hij weer dat het zijn stem niet was. Onze regeringsleiders wereldwijd blijven naar hem glimlachen. Integriteit staat of valt met waarachtigheid. Een directeur die opzettelijk niet de waarheid spreekt tegen zijn Raad van Commissarissen kan direct ontslagen worden. Hoe zit dat met de president van het machtigste land ter wereld?

Heeft het wel zin om op bedrijfs- en organisatieniveau te praten over integriteit als daar op topniveau geen sprake van is? Zo lang we doorgaan met meten met twee of meer maten komen we geen steek verder met het bevorderen van integriteit in het bedrijfsleven en in onze samenleving. De meeste mensen zijn ervan overtuigd dat de huidige Amerikaanse president niet integer is. Hij wordt toch gesteund. Gaat het alleen om macht? Economisch overwicht? Feit is dat onethisch gedrag van de leiders van onze wereld alle pogingen om op andere niveaus de ethiek en integriteit te verbeteren onnozel maakt.

Ernstiger is dat het om schuivende panelen gaat. Wat ons twee jaar geleden in het wereldnieuws verbaasde, verbaast ons nu niet meer. Uitspraken die we twee jaar geleden onacceptabel grof vonden, accepteren we nu omdat we ze al honderd keer hebben gehoord. We nemen het in arren moede aan. Alles went. Dat komt door die slechte voorbeelden.

Dit is een super gevaarlijke ontwikkeling. Als je duizend keer hoort en leest dat moslims terroristen zijn, dat alle Mexicanen illegale klaplopers zijn, en dat China je land vernietigt, dan wordt het een steeds kleinere stap om je atoombom links en rechts te willen lanceren. Mijn generatie kreeg het met de paplepel ingegoten dat je doodsbang moet zijn voor dat soort sentimenten. Die sentimenten hebben onder andere geleid tot de moord op vele miljoenen joden. Allemaal nette burgers zoals u en ik hadden dat indertijd ‘nicht gewusst’. Ja ja.

Dat gebeurt nu weer. Weten we het niet of willen we het niet weten? Corporate governance gaat over integriteit. Integriteit in het bedrijfsleven is een smeltende klont boter in hete soep als de politieke en bestuurlijke top in een samenleving zich niet integer gedraagt. In de bestuurskamer moet dit heikele onderwerp dus ook prominent op de agenda staan. Niet alleen de interne integriteit, maar ook die van de omgeving waarin het bedrijf functioneert.

Elk bedrijf voelt, maar is ook medeverantwoordelijk voor de effecten van het politieke en publieke systeem in het land waarin het functioneert. Niemand kan zich daarvan afzijdig houden. Praten over de integriteit van de eigen organisatie kan alleen als je ook kijkt naar de integriteit van de samenleving waarin je als bedrijf functioneert.

Integriteit is niet een vaste waarde, maar een product van een voortdurende reflectie en actie. Het is net als met koken. Alle ingrediënten hebben hun eigen invloed en bepalen steeds samen het geheel. Elk ingrediënt dat je toevoegt maakt de soep anders. En je kunt geen ingrediënten terugnemen. We zijn uiteindelijk allemaal verantwoordelijk voor wat er in die soep gaat en dus ook als die bederft.

Prof. dr. F.B.M. Kunneman is senior partner bij advocatenkantoor VanEps Kunnenman VanDoorne en hoogleraar Corporate Governance aan de UoC. Hij leidt het team dat adviseert over corporate governance. Hij schrijft en doceert al decennia over dit onderwerp. Lees meer …