30 C
Willemstad
• donderdag 28 maart 2024

Extra | Journaal 26 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Monday, March 25, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 25 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Friday, March 22, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 22 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Thursday, March 21, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...
- Advertisement -spot_img

Column Vaders | Landen van lafenis (18)

HomeAuteursColumn Vaders | Landen van lafenis (18)

Column Vaders | ‘Water en gerst is kunst’

München-kerstmarkt
München in de sneeuw

München – hoofdstad van de Duitse deelstaat Beieren – in de sneeuw. Feeëriek verlicht, knus maar ijskoud, met een kerstmarkt op ieder plein en de traditionele kraampjes met kruidige Bratwurst met zuurkool en Glühwein. Voorspelbaar.

Zo dadelijk komt de nietszeggende doch onvermijdelijke Jantje Smit ook nog om de hoek kijken om een potje te zingen. Of een Hazes-imitator.
Ik heb zojuist een nieuw winterrecord gevestigd: Alkmaar-München met de Princess in dertien uur en vijf minuten. In het nabij het kaasdorp gelegen gehucht Groet regende het om drie uur ‘s morgens pijpenstelen, over de grens werd het droog, in midden-Duitsland ijzelde het en daarna ging het hard sneeuwen met de nodige files, blikschade, wegomleidingen en weer een nieuw pak verse sneeuw. Die maagdelijk witte decembersneeuw die onder je laarzen knerpt en knarst bij de Raststätte.

Beieren heeft de meeste brouwerijen ter wereld. Hier vindt men ook de oudste bewijzen voor brouwerijactiviteiten in Duitsland. Hertog Wilhelm IV vaardigde in 1516 het bekende Reinheitsgebot uit, waarin werd vastgelegd dat Beiers bier geen andere ingrediënten mocht bevatten dan water, hop en gerst.

Bier op z'n Beiers
Bier op z’n Beiers

Kennissen die mij zouden ophalen, laten het gevoeglijk afweten vanwege het barre, intens slechte weer. Vandaar dat ik in de behaaglijk warme, overvolle Hofbräukeller am Platz zit met een Maß Helles-bier, een glazen literkan vol met goudgeel vocht en een Münchner Weißwurst met zuurkool, mosterd en vers gebakken zoute pretzels.

En waar anders dan in deze authentieke bierkelder wordt de hang naar de jaren twintig, dertig en veertig van de vorige eeuw zo goed geconserveerd, weerspiegeld en getolereerd? Ik zit in het midden van de grote gewelfde hal. Aan de zijkanten zijn de Stammtisches bevolkt door gerimpelde mannen met hun herinneringen en uitvergrote vermeende heldendaden die nooit meer weersproken kunnen worden.

Bijvoorbeeld bij de tafel van de Heeresgruppe B die bij Stalingrad vocht en verloor; die telt nog maar een paar stramme leden. Sommigen missen een been, anderen een oog of arm, maar het gratis overvloedig aangedragen bier vergoedt veel. Adolf Hitler hield in dit bierpaleis voor zijn aanhangers meeslepende redes, weten de kameraden als geen ander. In de stokoude natuurstenen latrines staat in de muur gekerfd: ‘Hier hat der Führer gepisst’.

Eten en drinken behoren bij de Beierse levenswijze. Of het nu gaat om de alom bekende ‘Brotzeit’, een verleidelijk middagmaal of een stijlvol diner in de avonduren, overal stuit men op de goede Beierse culinaire traditie. Als er heerlijke geuren uit de keuken opstijgen, schuiven de mensen aan, de dagelijkse stress valt weg. De Beierse keuken is de facto zo eenvoudig als een hardwerkende akkerbouwer en telt vele hartige specialiteiten. De landerijen, bossen, rivieren en meren leveren ingrediënten van de hoogste kwaliteit. Liefdevol toebereid, vormen ze een gastronomische ervaring.

De Beieren noemen dit soort lekkere hapjes ‘Schmankerl’. Zo’n versnapering is Leberkäse, de klassieker uit de Beierse keuken, gemaakt van fijngehakt varkens- en rundvlees dat wordt gebakken in broodvormen. Het wordt als hoofdgerecht gegeten met aardappelsalade en spiegelei of als broodmaaltijd met zure augurken.

Leberkäse, de klassieker uit de Beierse keuken
Leberkäse, de klassieker uit de Beierse keuken

De invloeden van de buurlanden Oostenrijk en Bohemen hebben aan veel gerechten raffinement toegevoegd. Ook de Napoleontische tijd heeft in de Beierse keuken culinaire sporen nagelaten. Niet slechts de ‘dagelijkse’ keuken staat hoog genoteerd. Ook liefhebbers van uitgelezen gerechten komen aan hun trekken. Hiervoor zorgen de talrijke beroemde sterrenrestaurants. De koks beheersen hun vak en beschouwen het koken als een vorm van kunst, zoiets als het brouwen van rein bier. En zo hoort het ook. Het is dus niet verbazingwekkend dat er aan de Beierse keukenhemel een groot aantal culinaire sterren schittert.

Sprookjeskoning Ludwig II van Beieren hield ook van copieus tafelen. Hij sloeg volgens de overlevering geen maaltijd over, een overvloedig ontbijt, een rijkelijke lunch en een uitgebreid diner. Daar hield hij zich een groot gedeelte van de dag mee bezig en verwerd zo van romantische knappe homo-prins tot een gedegenereerde vadsige oude koning. ‘s Nachts trok de monarch erop uit in zijn arreslee, bijgelicht door zijn lakeien met flambouwen. De excentrieke melomane vorst, die onder meer de opera ‘Der Ring des Nibelungen’ van Richard Wagner financierde, was verzot op maanlicht, mythen, legenden en de initiator van het bouwen van diverse ‘moderne’ middeleeuwsogende kastelen.

‘Een goed paard’, zegt een tijdgenoot kort na de tragische verdrinkingsdood in zijn eigen meer van de populaire maar eenzame koning eind negentiende eeuw, ‘zou u in een kwartier van Füssen naar slot Hohenschwangau kunnen brengen.’ ‘Weldra bespeurt ge, hoog boven u en scherp uitkomend tegen de donkergroene achtergrond, de witte massa van Neu-Schwanstein, als het ware hangende tegen de steile rotswand.

Hohenschwangau
Hohenschwangau

Een weinig verder buigt de weg rechts om en voert naar een kleine vallei, waarin het gehucht Hohenschwangau ligt verscholen. Dit gehuchtje bestaat slechts uit zes of zeven huizen, die, om zo te zeggen, deel uitmaken van het oude kasteel, aan welks voet zij verspreid liggen. Daar vindt men de trouwens zeer eenvoudige koninklijke stallen, en een herberg de Alpenrose, waar de reizigers, die niet te Füssen willen overnachten, logies kunnen vinden. Deze herberg was vroeger uitsluitend voor de hofbeambten bestemd. Op zijn hoogst kunnen twintig reizigers nachtverblijf vinden in de kleine eenvoudige kamers van deze herberg; en de landelijke kellnerinnen hebben des middags de handen vol om al de hongerige gasten te bedienen, die in de lage gelagkamers en in het prieel rondom de tafeltjes zijn gezeten en verlangend uitzien naar het eenvoudige maal van vlees met aardappelen en sla, natuurlijk overvloedig besproeid met bier.’

Waarvan acte. Zo was het toen, zo is het nu. Want er kan in deze regio nog steeds uitstekend een eenvoudige doch voedzame maaltijd besteld worden, al is Alpenrose helaas een paar jaar geleden gesloten.

Schweinebraten
Schweinebraten

En vergeet niet – culinaire gast – bij vernietigingskamp Dachau onder de rook van München woonden op loopafstand van de stroomdraad en de wachttorens ook brave burgers in Lederhose in keurige vakwerkhuizen van zandsteen. Die hielden wel van Schweinebraten of een pittige welgevulde stoofpot met fazant. Etensgeuren te over dus iedere avond zoals in de hongercel van de ongelukkige in de Gevangenpoort in Den Haag, een cel die zich precies boven de keuken bevond. Denk dus ook bij een bezoek aan München aan Dachau waar de geïnterneerden slechts de penetrante geur van de welvaart mochten genieten, maar daarvan niets mochten consumeren.

Lees meer…

Landen van lafenis – serie columns van auteur Hans Vaders over de cultuur van eten en drinken in diverse verschillende landen

Dit artikel is geplaatst in

Geef een reactie

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Zoeken

Recente reacties