Casper Thomas | Financieel Dagblad
‘Middeleeuws.’ Zo werd Trumps wens om een muur te bouwen afgelopen week omschreven door Hakeem Jeffries, Democratisch lid van het Huis van Afgevaardigden.
Hij verwoordde daarmee de opvatting waarmee de Democraten een categorisch ‘nee’ verkopen aan de Amerikaanse president, die $5,7 mrd aan overheidsgeld eist voor de aanleg van verdere grensafscheiding tussen Mexico en de Verenigde Staten. Trump kon zich vinden in die omschrijving. ‘Ze noemen het een middeleeuwse oplossing’, reageerde hij. ‘Dat klopt. Het is middeleeuws omdat het toen werkte, en het werkt nu zelfs beter.’
Maar zo eeuwenoud als het verlangen naar een grensmuur is, zo eigentijds is de politieke crisis die deze wens heeft veroorzaakt: een ‘shutdown’ van recordlengte. Want Trump wil de overheid alleen weer liquide maken als hij geld voor zijn muur krijgt.
Ziehier de staat van de Amerikaanse democratie: een president die moeite heeft zich te voegen naar het feit dat regeren niet kan zonder steun van het Congres, en een oppositie die erop gebrand is haar rol als rem op de presidentiële macht maximaal te benutten. De gevolgen zijn inmiddels duidelijk merkbaar.
Voedselveiligheidscontroles
800.000 ambtenaren zitten noodgedwongen thuis, honderdduizenden van hen kregen deze week niet betaald. De toiletten van de nationale parken lopen over van de uitwerpselen omdat er niemand is om schoon te maken. De raad van economische adviseurs van het Witte Huis becijferde dat de dichte overheid 0,1% economische groei per twee weken kost.
Naarmate de shutdown voortduurt, vallen steeds meer publieke functies uit. Voedselveiligheidscontroles zijn tot een minimum teruggeschroefd. Bijna 90% van het personeel van de belastingdienst is niet aan het werk – met de jaarlijkse aangiften op til. De rechtbanken hebben geld tot 18 januari, daarna moeten zaken worden uitgesteld tenzij aanklagers bereid zijn te werken zonder salaris.
Trump heeft laten weten dat deze impasse wat hem betreft maanden mag duren. Zo heeft hij het land in gijzeling genomen. Afgelopen week liep hij weg uit een onderhandelingsgesprek met Nancy Pelosi en Charles Schumer, de leiders van de Democraten in het Congres, omdat de Democraten zijn eis niet inwilligen. $1,3 mrd voor de muur, zo ver zijn de Democraten bereid te gaan.
Dat de onderhandelingen doodliepen gaf een sterk gevoel van déjà vu.
Dreamers
Een jaar geleden zat Trump ook met Schumer en Pelosi om de tafel. De Democraten waren toen bereid geld uit te trekken voor een muur. In ruil daarvoor vroegen ze om een oplossing voor ongedocumenteerde migranten die als kind door hun ouders mee naar de VS genomen zijn, de zogeheten ‘dreamers’. Trump weigerde en de overheid ging op slot.
Ook nu houdt Trump zijn poot stijf. Hij wil onderhandelen over de muur en de muur alleen, en niet in relatie tot andere migratievraagstukken. Dat Trump deze koers kan volhouden is vooral te danken aan Mitch McConnell, de leider van de Senaat. Die heeft gezegd geen enkele wet om de overheid te heropenen in stemming te zullen brengen zonder Trumps akkoord.
Trumps onvermurwbaarheid mag onveranderd zijn, de uitgangspositie van zijn onderhandelingspartners is nu wezenlijk anders. Met ingang van deze maand beschikken de Democraten over een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden. Daarmee kunnen ze verdere plannen van Trump tegenhouden en van hem een ‘zombie-president’ maken: aan de macht, maar niet in staat volgens reguliere procedure wetten door te voeren.
Trump is begonnen aan de tweede helft van zijn termijn. Met zijn eigenhandig veroorzaakte bestuurscrisis start die tweede helft met een ultieme test van wat zijn presidentschap vermag: lukt het Trump zijn verkiezingsbeloften waar te maken, zonder compromissen met de Democraten? Het is zeer de vraag of ‘the art of the deal’ – de titel van Trumps in 1987 verschenen hagiografische biografie – vertoond kan worden zonder zelf iets te bieden.
‘Doorbreek de patstelling’
Ook niet onbelangrijk: blijven de Republikeinse gelederen gesloten terwijl Trump op ramkoers gaat? De eerste scheurtjes zijn al zichtbaar. Dat er een muur moet komen is een opvatting die binnen de Republikeinse partij brede weerklank vindt, maar dat betekent niet dat Trumps strategie door iedereen wordt gesteund. Volgens Trump zijn de Republikeinen ‘compleet verenigd’, maar verschillende Republikeinse senatoren hebben opgeroepen de patstelling te doorbreken en verder te onderhandelen over de muur terwijl de rest van het staatsapparaat normaal functioneert. Susan Collins, de senator uit Maine die al vaker aarzelde in haar steun voor Trump, drong bij de president aan op een tweepartijenplan waarin zowel de muur als de dreamers worden meegenomen.
Twijfels binnen de eigen partij lijken ook een reden waarom Trump voorzichtig is met zijn troefkaart: hij speelt met de gedachte de noodtoestand af te kondigen en defensiegeld te claimen om zonder toestemming van het Congres te beginnen met de bouw van zijn muur.
Verschillende senatoren zijn sceptisch over deze optie omdat de noodtoestand – ‘the easy way’ in de woorden van Trump – vrijwel zeker bij de rechter zal worden aangevochten. John Cornyn, Republikeins senator uit Texas, waarschuwde voor de slepende juridische gevechten waarin de Trump-regering zich dan stort. Marco Rubio, pas aantreden als senator namens Florida, sprak de vrees uit dat hiermee een verkeerd precedent wordt gezet voor toekomstige presidenten.
‘Liever meer technologie en genoeg mensen’
In het Huis van Afgevaardigden stemden acht Republikeinen met de Democraten mee voor een maatregel die de belastingdienst en het ministerie van financiën heropent. Onder hen Will Hurd uit het 23ste district in Texas, de staat waarlangs bijna 1300 kilometer grens loopt. In een interview met National Public Radio kraakte Hurd Trumps plan voor een muur. Grensbewaking is meer gebaat bij betere technologie en meer personeel, stelde Hurd. Momenteel staan bij de dienst voor douane en grensbewaking 7500 vacatures open bij de dienst voor douane en grensbewaking.
Daarmee heeft Trumps alles-of-nietsstrategie een beperkte basis. Uit een peiling van de politieke nieuwssite The Hill bleek dat slechts 30% van de geregistreerde kiezers ‘vasthouden aan je principes’ het belangrijkste vindt in deze kwestie. De rest geeft de voorkeur aan een deal.
Ook Trumps poging de schuld aan de Democraten te geven lijkt niet te werken. 51% van de kiezers houdt hem verantwoordelijk voor de shutdown, 32% ziet de Democraten als hoofdoorzaak, zo peilde persbureau Reuters. Dit ondanks een presidentiële toespraak aan de natie waarin Trump de muur als kwestie van acute nationale veiligheid probeerde te verkopen. De feitenbasis hiervoor was dun. Het aantal ongedocumenteerde migranten dat de VS binnenkomt daalt al ruim tien jaar.
‘Idioot’
‘Het zou verstandig zijn om een deal met het Congres te sluiten’, zei Trump donderdag op bezoek in McAllen, Texas, op de grens met Mexico, waar hij geflankeerd door grenswachten de pers te woord stond. ‘Maar onderhandelen met deze mensen is idioot’. Hij verwees daarmee naar Schumer en Pelosi.
Daarmee lijkt Trump voor te sorteren op de enige weg richting een muur zonder daarvoor een compromis te moeten sluiten: het verruimen van zijn eigen bevoegdheden onder de door hem uit te roepen noodtoestand. Lindsey Graham, Republikeins senator uit North Carolina en een van Trumps trouwste bondgenoten, moedigde hem aan. ‘Het is tijd dat president Trump zijn noodbevoegdheid aanwendt om de bouw van een grensmuur te financieren’, zei hij in een verklaring. ‘Ik hoop dat het werkt.’
Bron: Financieel Dagblad