26.4 C
Willemstad
• donderdag 28 maart 2024

Extra | Journaal 26 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Monday, March 25, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 25 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Friday, March 22, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 22 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Thursday, March 21, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...
- Advertisement -spot_img

FD | ‘Ik kan me geen wereld voorstellen zonder rechtsstaat’

HomeMediaFD | 'Ik kan me geen wereld voorstellen zonder rechtsstaat'

Han Dirk Hekking, Rob de Lange | Financieel Dagblad

Guus Schram: ‘Als OM kunnen we niet besluiten een onderzoek te doen of iemands telefoon af te luisteren, omdat het publiek het wil.’| Foto: Corné Sparidaens

Bestuurders worden door woedende burgers voor van alles en nog wat uitgemaakt en zelfs bedreigd. Hoe gaan ze met luidruchtige tegenstand om? Het FD sprak met vijf mensen in de frontlinie. Vandaag deel V: Guus Schram, hoofdofficier van justitie bij het parket Noord-Nederland.

Het was nogal een overgang. Na bijna vier jaar procureur-generaalschap voor Curaçao, Sint Maarten, Bonaire, Sint Eustatius en Saba verruilde hij frauderende bestuurders en straatcriminelen in de Cariben voor blokkeerfriezen en outlaw-motorbendes in het Hoge Noorden. Sinds september 2017 is hij hoofdofficier van justitie van het parket Noord-Nederland, waaronder Drenthe, Friesland en Groningen vallen. Standplaats is de stad Groningen.

Schram doet zelf geen zaken meer, maar houdt zich bezig met het aansturen van het Openbaar Ministerie (OM) in Noord-Nederland. Hij voert intensief overleg met het lokale bestuur ten einde de criminaliteit in de regio de baas te blijven. Daarnaast is er ruimte voor experimenten, vertelt hij. ‘Wij hebben bijvoorbeeld niet, zoals elders in het land, te maken met de liquidatiegolven. Dat geeft ons de kans een stap naar voren te zetten waar andere arrondissementen baat bij hebben.’

Guus Schram wil burgers meer betrekken bij de rechtspraak.

Schram wil zich daarbij in 2019 vooral richten op executie (het op tijd betalen van boetes en zorgen dat veroordeelden daadwerkelijk achter de tralies belanden). Ook komt er extra aandacht voor de opbouw van kennis omtrent cybercriminaliteit (‘er is geen zaak meer zonder een digitale component’) en de toename van het belang van forensisch bewijs in de zittingszaal. Een ander beleidsvoornemen is de burger nog meer te betrekken bij de rechtspraak (zie Kader).

In zijn vrije tijd kijkt Schram graag naar series als ‘Making a Murderer’ en ‘The Staircase’ en hij is een groot fan van ‘De Rijdende Rechter’ en ‘Mr. Frank Visser doet uitspraak’, de tv-programma’s waar de rechters John Reid en Frank Visser ter plekke burenruzies beslechten over overhangende takken en geschillen over recht van overpad.

‘Ik vind het belangrijke programma’s. Beide rechters brengen het recht dichter bij de burgers. Normaal komt iemand één keer in zijn leven in een rechtszaal vanwege een scheiding, als slachtoffer, of vanwege een snelheidsovertreding. De meeste burgers hebben dus begrijpelijkerwijs geen weet van hoe het recht in elkaar zit en dat er altijd een andere kant aan een kwestie zit. Deze rechters laten zien hoe het recht helpt onze samenleving te laten functioneren. Bovendien willen burgers niet eindeloos wachten op een rechtszaak en deze programma’s doen snel uitspraak.’

We kunnen er niet omheen: een belangrijke gebeurtenis van 2018 voor het OM was het proces rond de blokkeerfriezen. Hoe kijkt u daar op terug?

Hoofdofficier van Justitie mr. Guus Schram

‘De hele dynamiek rond de A7 hebben we als een bijzondere gebeurtenis ervaren waar van alles dwars door elkaar heen speelde. Voor ons gold een simpel uitgangspunt: hier accepteerde de burger niet de autoriteit van het bestuur en nam het recht in eigen hand. In Nederland mag je demonstreren en als je dat voor anderen belemmert, pleeg je een strafbaar feit en dan is het OM aan zet.’

Sommige commentatoren vonden het OM veel te streng, met te weinig oog voor de maatschappelijke context, namelijk opkomen voor een traditie.

Het is voor het OM beter van burgers te leren dan in een ivoren toren te blijven zitten.

‘Ja, toen werd het ingewikkelder. Dergelijke factoren hebben geen link met strafbare feiten. Het OM komt in beeld bij blokkeren en discrimineren. Wij hebben geprobeerd in de zittingszaal ons te beperken tot de strafbare feiten, maar daarbuiten ging het over de vraag: ben je voor of tegen Zwarte Piet en heeft een burgemeester niet de plicht een kinderfeest te beschermen? En dan krijg je burgers die zeggen: als de overheid het niet doet, dan doen we het zelf.’

“Als OM kunnen we niet besluiten een onderzoek te doen of iemands telefoon af te luisteren, omdat het publiek het wil. Dan zouden we de rechtsstaat loslaten.” ()

Staat de kwestie van de blokkeerfriezen op zich of hoort het bij deze tijd?

‘Ik denk het laatste. In het Drentse dorp Koekange speelde iets dergelijks. De Willeke Dost-zaak, een ‘cold case’ van een meisje dat al 26 jaar spoorloos is. In de ogen van burgers heeft het OM niet goed genoeg gezocht en ze dreigden zelf onderzoek te gaan doen door met een grote groep mensen iemands terrein te betreden en naar bewijzen te gaan zoeken.’

Het OM wil midden in de samenleving staan en daar hoort ook kritiek bij.

‘Als OM kunnen we niet besluiten een onderzoek te doen of iemands telefoon af te luisteren, omdat het publiek het wil. Dan zouden we de rechtsstaat loslaten. Aan de andere kant hebben we te maken met de druk vanuit de publieke opinie: heeft het OM zijn werk wel goed gedaan? Dat spanningsveld verplicht ons om steeds beter – in begrijpelijke taal – uit te leggen waarom we iets wel of niet doen.’

Kunt u garanderen dat de insteek van het OM nooit politiek gekleurd is?

‘Ja.’

Dus het OM is geen bolwerk van D66’ers?

‘Ik zou het eerlijk gezegd niet weten en het stoort me niet eens zo erg als mensen zoiets beweren. Wel als wordt gezegd dat ons werk politiek is ingestoken. Wij doen ons werk op een professionele manier. Elke OM’er is een persoon met een politieke voorkeur, maar niet op het moment dat de toga aangaat. Dan maken we onze afweging. Een officier van justitie stelt niet in zijn eentje de strafmaat vast. De afweging vindt plaats in een team en we hebben er discussies over. Natuurlijk kijkt de ene officier van justitie anders tegen een zaak aan dan zijn of haar collega.’

Hoe gaat het OM intern om met dergelijke zaken?

‘Heel Nederland vond iets van de A7-zaak en ik vind het goed dat het OM tegen de stroom in is gegaan. We laten ons niet door een acute beweging in de publieke opinie plotseling naar links of rechts bewegen. De samenleving verwacht niet anders van ons. Wat iedereen er vervolgens mee doet, is een ander verhaal. We doen ons werk in de zittingszaal. Wij kunnen de rechtszaak niet bij Pauw aan tafel laten plaatsvinden, dat kan gewoon niet.’

De andere kant, slachtoffers en advocaten, zitten vaak wel bij Pauw, waar de bijkomende emoties zichtbaar worden.

‘Ja, het geeft een spanningsveld. Het verhaal van het OM staat vaak bol van nuances. Dat bekt niet lekker in de krant of op tv. Een advocaat kan de afweging de publiciteit te zoeken wat makkelijker maken. En terecht, het is ook zijn rol.’

‘Maar uiteraard houden wij rekening met de emoties, bijvoorbeeld door veel meer dan vroeger met slachtoffers te praten over onze beweegredenen. Maar de emotie van een slachtoffer mag niet de emotie van de officier van justitie worden. We moeten een zekere distantie behouden. Niet koud en afstandelijk – we zijn ook officier van justitie geworden om slachtoffers te beschermen – maar zonder mee te gaan in de emotie. Daarom hebben we een toga aan. Dan zie je er anders uit, zijn we een vertegenwoordiger van de staande magistratuur en niet meer de persoon die erachter zit.’

Hoe groot is het belang van de rechtsstaat in politiek onzekere tijden?

‘Kan er iets belangrijker zijn dan de rechtsstaat? Ik kan me geen wereld voorstellen zonder rechtsstaat.’

Nee, maar de aanvallen erop zijn talrijker. Dus de vraag is of hij onder druk staat?

‘Nee, de rechtsstaat stond wellicht te ver af van de burgers. Het OM staat tegenwoordig midden in de samenleving en daar hoort ook kritiek bij. De mondige burger is soms boos, maar heeft soms gelijk. Het is beter daarvan te leren in plaats van hooghartig in onze ivoren toren te blijven zitten.’

Vorige week zei de politiecommissaris in Limburg in het FD moeite te hebben met het door de politiek in stand gehouden gedoogbeleid. Herkent u haar klacht?

‘Laat ik het zo zeggen: De politiek maakt dingen vaak ingewikkeld, omdat het altijd de uitkomst is van een compromis. Daar doelt de politiecommissaris waarschijnlijk op. Voor ons werk is het handig te weten wat wel en niet mag. Het gedoogbeleid is lastig te handhaven. Ja, dat is zeer herkenbaar.’

Bent u weleens bedreigd?

‘Ja, maar niet afgelopen jaar. Het was heftig, ook voor mijn gezin.’

Wat wilt u daar over vertellen.

‘Niets.’

Vertekenen zulke ervaringen uw mensbeeld?

‘Nou, je moet wel alert zijn op een zekere beroepsdeformatie. Wij krijgen over het algemeen niet te maken met de mooie kant van de samenleving. Belt er iemand bij me aan voor een collecte, dan schiet er stiekem door mijn hoofd: word ik niet opgelicht?’

“Criminaliteit verplaatst zich altijd naar de plekken waar de meeste kansen liggen.” ()

Uw collega’s in het zuiden van het land treden hard op tegen drugsplantages. Heeft de aanpak een waterbedeffect?

‘Ja. Hoewel een rechtstreekse relatie moeilijk te maken is. Het Noorden is een veelal landelijke omgeving met grote afgelegen schuren. Criminaliteit verplaatst zich altijd naar de plekken waar de meeste kansen liggen.’

Wat is de grootste dreiging in uw regio?

Vermenging van onder- en bovenwereld is de grootste dreiging in het noorden.

‘Ondermijning van de samenleving. Hoewel de problematiek bij ons wat minder heftig is dan in het Zuiden kennen wij net zo goed het fenomeen dat horecazaken worden overgenomen door leden van motorclubs. We hebben een geluidsfragment waarop te horen is hoe een slachtoffer in elkaar wordt geslagen. Vreselijk. Mensen zijn doodsbang. We trekken echt alles uit de kast, sluiten clubhuizen en starten strafrechtelijke onderzoeken. Er komen nu achter elkaar civiele zaken voor de rechter en een aantal motorgangs is al verboden. Het moet echt, want als je het over de bedreiging van de rechtsstaat hebt, vormt dit een enorm probleem.’

Bron: Financieele Dagblad

2 reacties

Geef een reactie

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Zoeken

Recente reacties