Jeroen West
Football Leaks – Jorge Mendes, de makelaar van Cristiano Ronaldo, is niet de enige voetbaltycoon die de zakelijke dienstverleners van Nederland weet te vinden. Hoe een topkantoor een omstreden miljardair hielp.
In het Noord-Italiaanse provinciestadje Rapallo wordt op 6 oktober 2016 een Audi A8 aangehouden, volgeladen met contant geld. Spalloni worden ze genoemd, de geldkoeriers die in het Zwitsers-Italiaanse grensgebied heen en weer pendelen – al eeuwenlang. Vroeger te voet met rieten manden, nu in limousines. Maar de gedachte is hetzelfde gebleven: zwart geld naar Zwitserland vervoeren en het witgewassen terugbrengen.
De Italiaanse justitie volgt het spoor van de Audi. Met drie ritjes, zo vermoedt de aanklager, is in totaal 545.000 euro vervoerd, schrijft de Italiaanse krant La Repubblica. En het verdachte geld leidt de autoriteiten ook naar de vermoedelijke eigenaar: Volpi.
Gabriele Volpi (75) is een Italiaan die puissant rijk werd in Nigeria. Hij zat er in de oliehandel, de tankopslag, werd er eigenaar van complete havens. Zijn jacht van 60 meter, dat hij tot voor kort bezat, kreeg gretig aandacht in de Italiaanse media.
De zakenman met een Nigeriaans paspoort heeft een strafblad. In de jaren tachtig van de vorige eeuw werd hij veroordeeld tot 2,5 jaar gevangenisstraf wegens faillissementsfraude. Begin 2010 schenkt een onderzoekscommissie van de Amerikaanse Senaat uitgebreid aandacht aan zijn financiële strapatsen.
In een lijvig rapport over corruptie, 328 pagina’s, reconstrueren de Amerikanen hoe Volpi de voormalige vicepresident van Nigeria heeft geholpen 38 miljoen dollar de VS in te krijgen. Dat gebeurde via bedrijven en trustmaatschappijen van Volpi in Nigeria en Panama. Ook vennootschappen op de Britse Maagdeneilanden en belastingparadijs Liechtenstein worden genoemd.
En nu komt Nederland in beeld.
Loyens & Loeff
Een paar maanden na publicatie van het Amerikaanse onderzoeksrapport (februari 2010) meldt zich een klant bij de Rotterdamse vestiging van Loyens & Loeff, een vooraanstaand internationaal kantoor met meer dan 900 advocaten, belastingadviseurs en notarissen.
Het Panamese Delanson Services wil graag een stichting oprichten in Nederland. Het bedrijf uit Panama meldt zich in de hoedanigheid van beheerder van The Summer Trust, een trustmaatschappij naar het recht van de Bahama’s – bedrijven verbonden aan Gabriele Volpi.
Stichtingen zijn voor notarissen inschrijvingen met verhoogd risico, want ze zijn minder transparant dan vennootschappen met aandeelhouders die een plicht hebben hun cijfers openbaar te maken. Stichtingen hoeven dat niet. En ze hebben juridisch gezien geen eigenaar. Ze zijn van niemand.
Panama en de Bahama’s zijn ook bekende alarmbellen voor notarissen. De belastingparadijzen met beperkte publicatieplicht trekken nogal eens geld ‘met een luchtje’ aan.
Notarissen hebben de plicht om de natuurlijke persoon achter een vennootschap te identificeren. Zij worden ook geacht de gehele internationale vennootschappelijke structuur te doorzien van hun ,,cliënten”. Controversiële klanten kunnen zij weigeren. Omstreden transacties moeten ze melden.
Maar Volpi’s verleden blijkt voor de Nederlandse notaris geen bezwaar. Op 8 juli 2010 begeleidt notaris Gerco van Eck de akte van oprichting van Stichting Social Sport. In 2012 verleent de notaris wederom zijn diensten.
Stichting Social Sport heeft tot doel het ,,promoten, realiseren, verbeteren en ondersteunen van sportactiviteiten”. Ze bezit onder meer een voetbalclub in Italië (Spezia Calcio uit de serie B), een voetbalacademie in Nigeria, en tot voor kort een club in Kroatië (HNK Rijeka). Social Sport deponeert geen cijfers en geen jaarverslagen.
Vanwege geheimhoudingsplicht beantwoordt Loyens & Loeff geen vragen over de stichting. Anders gezegd: de notaris krijgt van de samenleving het monopolie om rechtspersonen op te richten. Opdat het vertrouwen in het maatschappelijk verkeer geborgd is. Maar als de buitenwacht vragen hierover heeft, hoeft hij zich niet te verantwoorden. Loyens & Loeff wil wel kwijt dat Stichting Social Sport geen cliënt meer is.
Inval justitie
Dinsdagochtend 8 mei van dit jaar doet de Guardia di Finanza een inval bij Volpi en bij twee directeuren van Stichting Social Sport in Italië, Andrea Carollo en Stefano Chisoli.
Tien dagen later vertrekt Carollo als directeur van de Nederlandse stichting, maar de Nederlandse trustmaatschappij Zenco Management BV, een van de andere directeuren, blijft Stichting Social Sport trouw. Volpi’s stichting is ook gehuisvest bij Zenco, aan de Wilhelminakade 91 in Rotterdam.
Dat betekent niet dat het rustig is bij Zenco. Er loopt een onderzoek naar wanbeleid bij Zenco. Het Amsterdamse gerechtshof betwijfelt of het trustkantoor zijn verplichtingen naleeft om ‘incidenten’ aan toezichthouder De Nederlandsche Bank te melden.
John de Jong van Zenco laat desgevraagd weten dat zijn kantoor geen privé-informatie kan delen over zijn klanten. Ook niet of Zenco meldingen heeft gedaan over Stichting Social Sport bij de autoriteiten. ,,Ik denk dat u weet dat we zelfs niet onze cliënt mogen laten weten als wij een melding doen”, mailt De Jong.
Dat Volpi momenteel verdachte is in een strafrechtelijk onderzoek, is voor het trustkantoor geen probleem. Zenco zegt dat het verscherpt toezicht houdt op zijn cliënt waarvan het een van de bestuurders is, het trustkantoor belooft alles wat met deze klant te maken heeft extra scherp in de gaten te houden. ,,Als een veroordeling volgt, zullen we terugtreden en deze klant geen verdere diensten verlenen.”
Reacties
Jorge Mendesstelt in een schriftelijke reactie dat zijn activiteiten wereldwijde aanwezigheid vereisen. ,,Dit heeft gevolgen voor de locaties van onze bedrijven.” Mendes: ,,Ik kom al mijn belastingverplichtingen na, net als mijn bedrijven.”
De oprichting van zijn bedrijf in Nederland was volgens hem niet vanwege fiscale redenen ,,want er bestaat geen belastingvoordeel” voor zijn bedrijf in Nederland. Volgens Mendes worden al zijn bedrijven regelmatig gecontroleerd en geïnspecteerd door de bevoegde autoriteiten. ,,Geen van die inspecties heeft tot nu toe geresulteerd in een aanklacht.”
Zijn bedrijf op de Britse Maagdeneilanden is reeds verhuisd naar Portugal.
ABN Amro zegt niet te hebben kunnen vaststellen ,,dat in 2014 technische restricties niet op orde zouden zijn geweest”.
De Nederlandse Belastingdienst en trustkantoor Citco beantwoorden geen vragen. Zij zeggen inhoudelijk niet op de zaak te kunnen ingaan in verband met de vertrouwelijkheid van de gegevens. Eric Davids zegt namens houdstermaatschappij Start SE niet op de hoogte te zijn van ,,enig internationaal belastingonderzoek naar Start SE of zijn dochtermaatschappijen”.
Gabriele Volpi reageerde niet op vragen.
Uitgebreidere reacties op nrc.nl/footballleaks.
Reageren? [email protected]
GRAPHIC: Illustratie Studio NRC
Gabriele Volpi
Foto Stefano Stradini
Wat zijn de Football Leaks?
NRC publiceert deze weken een serie verhalen over de zakelijke kant van het voetbal. ‘Vals spel’ is de rode draad in deze verhalen over groeiende ongelijkheid in een miljardenindustrie, over belastingontduiking en handel in minderjarige spelers.
Het Duitse weekblad Der Spiegel heeft de data verkregen via klokkenluidersplatform Football Leaks en ze gedeeld met het internationale netwerk van onderzoeksjournalisten EIC, waarvan NRC deel uitmaakt.
Tachtig journalisten van vijftien media onderzochten maandenlang 3,4 terabytes ofwel ruim 70 miljoen nieuwe documenten. Het is voor zover bekend het grootste datalek ooit.
Alle artikelen en een uitgebreide verantwoording zijn te lezen op nrc.nl/footballeaks.
Bron: NRC Handelsblad
Naschrift KKC
Verschillende voetbaltycoons maken gebruik van zakelijke dienstverleners in Nederland om hun geld rond te pompen, zo blijkt uit Football Leaks-documenten. Een tweeluik van NRC Handelsblad.
We hebben hier alle Football Leaks-verhalen op een rijtje gezet