COLUMN – De Venezolaanse president Maduro laat zich niet zomaar door parlementsvoorzitter, oppositieleider en zelfbenoemd interim-president Guaidó aan de kant schuiven. Logisch. Hij ziet zichzelf als legitiem leider. Maduro boekte vorig jaar immers een overweldigende verkiezingsoverwinning en beschouwt Guaidó’s actie daarom als een ordinaire staatsgreep.

Afgezien van de vraag of hij zijn leven nog zeker is na een aftreden, heeft hij een paar machtige anti-westerse bondgenoten die niet wakker liggen van het feit dat zijn verkiezingsoverwinning frauduleus is en dat hij zijn bevolking terroriseert. China, Rusland en Cuba, volgens de Amerikaanse veiligheidsadviseur John Bolton de ‘trojka van de tirannie’, staan pal achter hem. En ondanks enkele deserties houdt Maduro ook nog steeds de steun van het leger en die van een belangrijk deel van de bevolking.

Omdat China, Rusland en Cuba tegenover een westers blok van Amerika, het Europees Parlement, afzonderlijke EU-lidstaten – waaronder Nederland – en een aantal Zuid-Amerikaanse landen staan, is de strijd tussen Maduro en Guaidó nu meer dan een binnenlands conflictje. De inzet is hoog.

Letterlijk explosief

Venezuela is gezegend met de grootste olievoorraden van de wereld. Amerika importeert uit dat land de meeste olie. Trump wil met sancties Maduro pootje lichten, zo de export naar Cuba stopzetten en de omvangrijke afspraken over olie-voor-leningen tussen Venezuela, China en Rusland frustreren. Daardoor wordt na een machtsovername alleen al China met een niet te incasseren schuld van bijna 70 miljard dollar opgezadeld. Het conflict heeft hierdoor een explosieve geopolitieke dimensie gekregen.

De situatie wordt letterlijk explosief als Trump doet wat hij in augustus suggereerde: een militaire interventie om Maduro te verdrijven. Deze suggestie werd door een aantal landen in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied terecht als een gevaarlijk en onbezonnen plan van tafel geveegd. Luchtaanvallen zouden totale chaos creëren en voor een grondoffensief zijn volgens analisten 200.000 militairen nodig.

Maar ondanks de mogelijk rampzalige gevolgen groeit de steun voor zo’n interventie onder het enorme aantal uitgeweken Venezolanen. Nu al ontwrichten ongeveer 2,5 miljoen vluchtelingen en migranten de regio, en heeft nog eens een half miljoen zich buiten de regio gevestigd. Onze laatste resten tropisch Nederland, zoals schrijver W.F. Hermans ‘onze’ Caribische eilanden omschreef, kunnen er van meepraten. Alleen al op Curaçao zitten er tegen de 10.000 op een bevolking van 160.000. Nederland is op grond van het Koninkrijksstatuut verantwoordelijk voor de veiligheid van deze gebieden.

Gevaarlijke dynamiek

Een Amerikaanse interventie of een burgeroorlog waarvoor Maduro zelf waarschuwde, kan de situatie onhanteerbaar maken. Door de actie van Guaidó en de steun die hij uit het buitenland krijgt, is een gevaarlijke nieuwe dynamiek ontstaan.

Of de door jarenlange bezuinigingen aangetaste Nederlandse krijgsmacht effectief massale stromen vluchtelingen kan tegenhouden, evacueren of opvangen is de vraag. Dat geldt zeker als de Bolivaarse Marine van Venezuela wordt ingezet. Dit is niet ondenkbaar. Het Nederlandse besluit om op verzoek van Amerika en Guaidó van Curaçao een distributiepunt voor humanitaire hulp aan Venezuela te maken, zal Maduro met argwaan bekijken. Voor hem is buurland Nederland daardoor partij in het conflict geworden. Hopelijk heeft Nederland goede afspraken over militaire steun met de Amerikanen gemaakt.

Historicus Rob de Wijk is oprichter en directeur van het kennisinstituut Den Haag Centrum voor Strategische Studies. Voor Trouw schrijft hij wekelijks over internationale verhoudingen.

Bron: Trouw