Opinie door Eline van den Broek
Als Tweede Kamerlid hoef je niet altijd verstand van zaken te hebben. Dat bleek deze week wel weer toen Ronald van Raak een paar ‘rake’ uitspraken deed over Curaçao.
Voorafgaand aan zijn bezoek aan het eiland, schreef hij vorige week in Trouw: ,,Op Curaçao wonen veel rijken, veelal buitenlanders, maar er zijn ook veel armen en werklozen. Veel rijken dragen nauwelijks bij aan het welzijn van het eiland: internationale bedrijven zijn gevestigd in speciale economische zones, waar zij nauwelijks belasting betalen.”
Deze socialistische retoriek bekt natuurlijk lekker, maar is op geen feit gebaseerd. Wat bedoelt Van Raak met ‘veel rijken’, ‘veelal buitenlanders’ en ‘nauwelijks belasting betalen’? Laten we eens proberen deze losse flodders in cijfers om te zetten.
Allereerst de ‘rijken’. Wat zijn de ‘rijken’ volgens de definitie van de SP? Helaas, die is er niet. De SP praat te pas en te onpas over ‘de rijken’, maar heeft zelf geen algemeen geldende definitie van het woord. Hebben we het over ‘een inkomen van boven een half ton per jaar’ of over alles boven Jan Modaal? Al zou de SP al een definitie hebben voor Nederland, dan gaat die nog niet op voor Curaçao, waar de munteenheid is gekoppeld aan de dollar en Jan Modaal minder verdient maar ook minder betaalt.
En wat betreft de opmerking dat deze ‘rijken’ nauwelijks zouden bijdragen aan het welzijn van het eiland: uit cijfers blijkt dat de top 10 procent van het eiland maar liefst circa 60 procent van de inkomstenbelasting levert. En de top-1-procent is zelfs verantwoordelijk voor 21 procent van het totaal aan inkomstenbelasting. Hoezo dragen zij ‘nauwelijks’ bij?
Dan eens kijken naar ‘veelal buitenlanders’. Het woord ‘buitenlanders’ ligt niet alleen in Nederland gevoelig, ook op Curaçao is het een omstreden begrip. Want wat zijn ‘buitenlanders’? Op Curaçao wonen ongeveer 135.000 mensen, waarvan 5000 ‘Europese Nederlanders’. Dat is nog geen vier procent. Het merendeel van de ‘buitenlanders op Curacao’ komt niet uit Europa, heeft geen opleiding en vervult de meest ondankbare baantjes tegen het minimumloon (of nog minder omdat ze illegaal zijn). Toch beweert collega-politicus Helmin Wiels, de ‘Antilliaanse Geert Wilders’, dat er te veel ‘makamba’s’ op het eiland komen wonen. ,,Het percentage makamba’s op het hoofd van de Curaçaoënaar is minstens veertien procent. In Nederland is het aantal Antillianen op makamba’s één procent” Dat is appels met peren vergelijken, want Wiels vergelijkt Nederlandse toeristen met Antillianen die in Nederland wonen.
Wat Wiels en Van Raak vergeten, is dat die veertien procent Nederlanders zijn die geld komen úitgeven op Curaçao en dus de lokale economie spekken. Over belastingen heeft Van Raak ook van alles te zeggen. ,,De belastingmoraal is niet de onze en de belastinginning is slecht”, schrijft hij. Nee, laten we het hebben over de Nederlandse belastingmoraal. Niet zelden worden er in Nederland belastingfratsen uitgehaald die niet door de beugel kunnen. Zo bleek recentelijk dat zelfs Nederlandse gemeenten de btw ontduiken. Over het fabeltje van ‘nauwelijks belasting betalen’ heb ik onlangs al een en ander uiteen gezet.
Curaçao is bepaald geen belastingparadijs en de vennootschapsbelasting is voor de meeste bedrijven geen twee procent, waar Van Raak op de website van de SP aan refereert. Daar schrijft hij: ,,Bovendien zijn er op de Nederlandse Antillen vijftien speciale economische zones, waar honderden bedrijven zijn gevestigd die helemaal geen belastingen hoeven te betalen, met uitzondering van een vennootschapsbelasting (op winst) van twee procent – in Nederland is dit 25,5 procent.”
Laat me eerst even benadrukken dat buitenlandse bedrijven in Nederland soms nog minder dan twee procent belasting betalen. Zoals ik eerder schreef: ,,Ons land heeft meer dan tachtig belastingverdragen. Door de lage belastingtarieven die hieruit voortvloeien voor buitenlandse investeerders en doordat er bijvoorbeeld geen bronheffing is op rente of royalty’s, is veel bedrijvigheid aangetrokken. Zo houden bands als U2 en de Rolling Stones kantoor in Amsterdam. Geen wonder, gezien de 1,6 procent belasting die de Stones sinds 1971 betaalden over hun miljoenenopbrengsten. De Nederlandse staat houdt daar veel geld aan over.” De pot verwijt de ketel zou ik zeggen.
Maar Nederlanders zelf eens matsen, dat is er niet bij. En dan verbaast Van Raak zich dat Curaçao hetzelfde trucje uithaalt? Een paar cijfers heeft Van Raak wel op orde. Er zijn inderdaad vijftien E-zones en er zitten honderden bedrijven die allemaal onderworpen zijn aan winstbelasting tegen twee procent.
De vraag die Van Raak niet stelt, is natuurlijk wat de achtergrond van dit lage tarief is en hoeveel het Curaçao óplevert dat deze bedrijven op Curaçao gevestigd zijn. De uitbreiding van de E-zone (vroeger nog Vrijhandelszone) is een gevolg van de druk die Nederland heeft gezet op de Antillen om de offshore sector aan te pakken. De achtergrond daarvan was een discussie tijdens een EcoFin halverwege de jaren 90, naar aanleiding waarvan het Primarolo rapport werd geschreven. Daarin werd vast gesteld welke landen er aan ‘harmfull tax competition’ deden. Nederland kwam met een flink aantal faciliteiten met stip bovenaan te staan, en helaas hadden ze er ‘voor het gemak’ ook maar de Antillenroute opgezet. Nederland moest actie ondernemen en besloot een aantal faciliteiten aan te pakken (en die later weer recht te trekken; zoals de invoering van de rente en royalty-box) en met name de Antilliaanse offshore op de schop te nemen. De afname in inkomsten voor Curaçao (en die is fors geweest) veroorzaakte een flinke vermindering van de belastinginkomsten en een uitstroom van hoger opgeleiden. Om een deel van die inkomsten (en hoger opgeleiden) te behouden, is er een nieuwe faciliteit gecreëerd. Nederland heeft een de economische sector van Curaçao ingeperkt zonder alternatieven te bieden.
Ook andere privileges zijn Curaçao niet gegund. Zo verklaarde het ministerie van Financiën in 2005 nog dat Nederland geen dividendbelasting meer zou heffen ten aanzien van de Antillen; een heffing die binnen Europa dankzij een aantal verdragen al achterwege blijft. Maar Nederland vond in 2002 (met het uiteindelijk afschaffen van de offshore) dat er niet genoeg werd gedaan. En dus werd de divididendbelasting nooit meer naar nul gebracht. De achtergrond van het lage vpb-tarief in de E-zone is dus het creëren van bedrijvigheid op Curaçao. Want met de winst die de bedrijven maken, groeit ook de welvaart van het eiland. Zónder de winst in de E-zone, zouden de bedrijven natuurlijk niet komen. En dan zou Curaçao veel belastinginkomsten mislopen. Want de bedrijven creëren werkgelegenheid, zodat Antillianen niet naar Nederland hoeven om een uitkering te trekken. Curaçao kan door die extra banen zelfs op extra inkomsten rekenen door middel van het heffen van loonbelasting en inkomstenbelasting. Dat is maar liefst 49.4 procent vanaf een inkomen van ANG 112.689.
En dat kunnen Curaçaose politici mooi investeren in onderwijs, gezondheidszorg, werkgelegenheid en armoedebestrijding, zoals Van Raak als goede socialist graag zou willen. Deze week is hij op het eiland om, naar eigen zeggen, ,,met verschillende mensen te spreken over de toekomst van het eiland”. Want volgens Van Raak zal Nederland alleen maar de grote schulden van het eiland saneren, ,,in ruil voor beter bestuur en meer investeringen in onderwijs en zorg, werkgelegenheid en armoedebestrijding.”
Blijkbaar heeft Van Raak zich niet zo goed ingelezen in het Antillen-dossier. Want naar aanleiding van de uitslag van het referendum zal Nederland niet langer investeren in onderwijs en zorg, werkgelegenheid en armoedebestrijding. Curaçao wordt volledig autonoom en Nederland zal de schuld saneren. Daarmee is de kous af. En dus zal Curaçao bedrijvigheid moeten aantrekken met een fiscale stimulans als de E-zone. ,,Hoe kunnen wij voorkomen dat we opnieuw een oud-kolonie van ons vervreemden”, vraagt Van Raak zich af.
In ieder geval niet door provocerende woorden te uiten naar mensen die al bijzonder gevoelig zijn voor het koloniale gedrag van Europese Nederlanders in het algemeen en Nederlandse politici in het bijzonder. Of is het taalgebruik van Van Raak alleen maar bestemd voor de Nederlandse kiezers en is zijn doel niet om resultaat te behalen? Wie wordt er dan beter van zijn bezoek? Van Raak die lekker op het strand mag liggen? De SP omdat ze politiek kunnen scoren met ‘rake’ klappen ten aanzien van de Antillen? Of de Antilliaanse ‘arbeiders’ wiens belangen hij pretendeert te beschermen? Wel Ronald, als je goed wil doen voor Curaçao, doe dan wat alle Nederlandse ‘vreemden’ doen: geniet van het eiland en laat de guldens maar rollen!
Deze bijdrage van Eline van den Broek staat op de website van de Dagelijkse Standaard. De Dagelijkse Standaard is een groepsblog voor commentaar en achtergronden bij het nieuws. ,,Wij willen met deze site een nieuwe standaard ontwikkelen voor dagelijks politiek, cultureel en economisch commentaar op het Internet. Vandaar dus de naam: de Dagelijkse Standaard”, aldus de initiatiefnemers van de site dagelijksestandaard.nl.