Eerste TGO in de geschiedenis van Curaçao | Marcia van Oers

Op 5 mei 2013 wordt in Willemstad, Curaçao een moord gepleegd die tot op de dag van vandaag stof doet opwaaien. Op die bewuste dag komt politicus Helmin Magno Wiels in de wijk Marie Pampoen letterlijk onder vuur te liggen, waarna hij overlijdt. Wat volgt, is een intensieve zoektocht naar de daders en opdrachtgevers.

Welke (politieke) tegenstanders zat hij in de weg? Dit is de zaak die het hele eiland op z’n kop heeft gezet.

Gert Rip: “ Deze zaak moet gewoon helemaal opgelost worden”

Terwijl Nederland bevrijdingsdag viert, staat in Curaçao 5 mei 2013 in het teken van een beroving van een belangrijk mensenleven. Curaçao is in diepe rouw, wanneer bekend wordt dat politicus Helmin Magno Wiels, leider van de politieke partij Pueblo Soberano, bij de Pier in de wijk Marie Pampoen geraakt wordt door meerdere kogels. Er sterft niet alleen een mens, maar ook een felle strijder tegen de schrijnende corruptie in Curaçao. Een volksvertegenwoordiger. Volgens officier van justitie Gert Rip werd met deze moord ‘de bijl gezet aan de wortels van de democratische rechtsstaat’ op Curaçao.

Van onder naar boven

Gert Rip werkt al vanaf 1 april 2013 als officier van justitie in Curaçao, daarvoor werkte hij bij het Landelijk Parket (LP) in Rotterdam. Met het doen van grootschalige onderzoeken had hij al veel ervaring. Ook kende hij de manier van werken in het Caribisch gebied nog van zijn vorige periode op Curaçao. Dit heeft de parketleiding doen besluiten de zaak aan hem over te laten. “Al snel blijkt dat de zaak groot is”, vertelt Gert Rip in het pittoreske, geelgekleurde OM-gebouw in Willemstad. “Daarom is deze opgebroken in drie delen. We wilden eerst de schutter veroordeeld krijgen. Daarna zouden we de moordmakelaar aanpakken, om uiteindelijk bij de opdrachtgevers uit te kunnen komen.”

Cybercrime en terreur kent Curaçao nauwelijks. Drugszaken, wapenhandel, corruptie en bende-oorlogen voeren de boventoon. Gert Rip: “In de strijd tussen verschillende criminele gangs zoals de NLS (No Limit Soldiers), BVC (Buena Vista City) & Army worden regelmatig bendeleden geliquideerd. Noodgedwongen werken we dan op de uitvoerders. Via die uitvoerders hopen we bij de daadwerkelijke opdrachtgevers uit te komen. De zaak Wiels is op dat vlak redelijk vergelijkbaar aangepakt. Het onderzoek stond onder leiding van het Korps Politie Curaçao. Maar het Recherche Samenwerkings Team heeft enorm geholpen. Zij hebben nu het onderzoek naar de opdrachtgevers overgenomen.”

Magnus en Maximus

Het eerste deel van de zaak is afgerond onder de noemer ‘Magnus’ en was op de schutter gericht, die voor de moord op Wiels en twee andere liquidaties inmiddels tot levenslang is veroordeeld. ‘Maximus’ draait om de moordmakelaar en de intellectuele opdrachtgevers en is nog in volle gang. De moordmakelaar zit vast en is in eerste aanleg veroordeeld tot vijfentwintig jaar gevangenisstraf, maar er loopt nog een zaak in hoger beroep. De opdrachtgevers moeten nog voorkomen.

“Het aantal moorden en gewapende overvallen op Curaçao, is schrikbarend hoog. In 2017 staat de teller op 27 moorden op 160.000 inwoners.

Als in Nederland een liquidatie plaatsvindt, wordt direct een TGO opgestart. De zaak Wiels is eigenlijk het eerste echte TGO hier op Curaçao. Nu lopen er nog twee andere TGO’s. Maar OM en politie hebben er nauwelijks mensen voor. Gezien de politiecapaciteit hier, heb ik grote bewondering voor hoe dat wordt opgepakt.”

Onvoldoende bewijs

“Via de Criminele Inlichtingen Dienst kregen we informatie over de mogelijke betrokkenheid van Elvis ‘Monster’ Kuwas. Op dat moment hadden we nog niet genoeg bewijsmateriaal om hem aan te houden. Toen we hoorden dat hij op het punt stond om naar Nederland te gaan om een andere liquidatie te verrichten, moesten we beslissen. Houden we hem hier aan en moeten we hem binnen een paar dagen weer laten lopen? Of laten we hem naar Nederland gaan? Na overleg met het Landelijk Parket, dat ons voldoende capaciteit garandeerde wanneer hij naar Nederland zou komen, besloten we hem te laten gaan. Op weg naar zijn doelwit heeft het arrestatieteam hem aangehouden. Een paar dagen later liet de rechter-commissaris hem gaan vanwege onvoldoende bewijs voor de voorbereiding van een liquidatie.”

Waaigat, pal voor het OM, waar het moordwapen gevonden is

“Diezelfde avond nog is ‘Bolle’ vermoord, toen liep ook dat spoor weer door”

Dode verdachte

“Vanaf dag één zijn we intensief op zoek gegaan naar de auto die gebruikt is om de moord te kunnen plegen. We hielden een meervoudige fotoconfrontatie met getuigen op de plaats-delict aan het strand in Marie Pampoen. Getuigen wezen een gouden Kia Picanto aan op de fotosheet. Een deel van het kenteken was bij ons bekend door getuigenverklaringen, zodat we konden starten met uitsluiten. Er bleef uiteindelijk één auto over die gehuurd was bij een lokaal autoverhuurbedrijf. Meteen regelden we een doorzoeking bij het verhuurbedrijf. De gehuurde auto stond op naam van Raul ‘Bolle’ Martinez, een lid van de NLS. Diezelfde avond nog is ‘Bolle’ vermoord, toen liep ook dat spoor weer dood.”

Afrekeningen

Kuwas stond al eerder onder de tap bij de plaatselijke politie, in verband met een aantal bendemoorden. “Die moorden hebben alles te maken met de strijd tussen de bendes NLS, waarvan Kuwas onderdeel was, en BVC. Het waren afrekeningen met criminele collega’s.

Aan twee van die afrekeningen werd Kuwas gelinkt. In de tijd dat Kuwas in Nederland was, verzamelden we met de politie zoveel papierwerk voor de moord op bendelid Lionel Arnaud, dat we hem wel een aantal weken zouden kunnen binnenhouden. Dus toen hij op Hato, het vliegveld van Curaçao, aankwam, konden we hem aanhouden voor die zaak. Die zaak is toen gebruikt om hem langer te kunnen vasthouden en om meer informatie over de moord op Wiels te krijgen. Die zaak heeft overigens niets met ‘gangs’ te maken. Kuwas is ingehuurd als huurmoordenaar. Omdat hij goed kan schieten en er geen problemen mee had mensen neer te knallen.”

Moordwapen

Een belangrijk bewijsmiddel werd opgedoken. “Vanuit mijn kamer zie je waar het moordwapen teruggevonden is. In het water: het Waaigat. De vrouw van Kuwas wees aan waar zij samen met ‘Bolle’ het pistool had gedumpt. Op haar aanwijzing zijn ze daar met duikers gaan zoeken. In eerste instantie vonden zij niets. Vervolgens is er op 14 juni 2014 door een ploeg vanuit het Landelijk Team Onderwaterzoekingen (LTOZ) uit Nederland in het water gezocht met een magnetische dreg. Er werd een plastic zak aangetroffen met daarin een vuurwapen. Dit wapen werd door het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) onderzocht en vergeleken met ander bewijsmateriaal.”

Tijdens een eerdere huiszoeking werden gegevensdragers, zoals mobiele telefoons en laptops in beslag genomen. Op één van de hierop aangetroffen foto’s is Kuwas te zien met zijn dochter op schoot. Hij houdt een zilverkleurig pistool met zwartkleurig handvast vast. Identiek aan het gevonden wapen, gezien het merk en de beschadiging aan de kolf. Het bleek hetzelfde wapen waar ook één van de andere slachtoffers van Kuwas mee werd doodgeschoten.

Samenwerking met Nederland

“Het OM Curaçao werkte niet alleen nauw samen met het NFI en het LTOZ. Ook het OM in Nederland bood alle hulp aan. “Voormalig procureur-generaal Herman Bolhaar was destijds op bezoek in Curaçao en benadrukte dat alles wat met Wiels te maken had, voorrang zou krijgen. We hebben toen twee extra parketsecretarissen gekregen om ons te ondersteunen.”

Confrontatie

Naast het gevonden moordwapen en het telefoonsignaal van Kuwas dat op 5 mei 2013 rond het tijdstip van de moord werd opgevangen in Marie Pampoen, is er nog een berg bewijsmateriaal. Gert Rip besluit in overleg met een recherchepsycholoog uit Nederland om Kuwas daarmee te confronteren: “We hebben een Powerpointpresentatie getoond met bewijsmateriaal van de drie moorden. We plaatsten hem in een klein kamertje met een groot scherm waar hij wel naar moest kijken. In het begin zei hij nog: ‘Ik kijk nergens naar’, maar dat kon niet anders. Hoe meer bewijs hij zag, hoe verder hij wegzakte in zijn stoel. We deelden hem mee dat hij waarschijnlijk tot levenslang veroordeeld zou worden en dat er slechts één manier was om daar mogelijk onderuit te komen. Praten. Dat deed hij niet toen.”

Vieze spelletjes

Echt meewerken doet Kuwas niet. Hij grijpt de terechtzitting vooral aan om de politie en het OM van vieze spelletjes te betichten. Gert Rip: “Weet dat we geen ‘deal’ hebben gesloten met Kuwas. De enige afspraak die we hebben gemaakt is: ‘Als jij verklaart en we hebben er wat aan, dan sturen we je naar Nederland.’ Maar al hadden we die afspraak niet gemaakt, dan hadden we hem sowieso naar Nederland gestuurd omdat hij in leven moet blijven. Naast ‘Bolle’ is er namelijk nog een verdachte die helaas niets meer kan zeggen. In het strafvonnis valt te lezen dat hij, Luigi ‘Pretu’ Florentina, samen met Burney ‘Nini’ Fonseca, Elvis ‘Monster’ Kuwas ingelicht zou hebben dat Wiels geliquideerd moest worden.”
“Op ons verzoek werd ‘Pretu’ in Nederland aangehouden door een arrestatieteam. Omdat de gevangenis in Curaçao te gevaarlijk voor hem was, zat hij vast bij de brigade van de Marechaussee. Vervolgens heeft een rechter bepaald dat hij naar een cel in politiebureau Barber moest. Daar is het toezicht wat minder. Twee dagen later had hij zichzelf opgehangen. Er zijn veel mensen die denken dat iemand anders hem daar heeft opgehangen, om hem het zwijgen op te leggen. Dat is niet zo. Daar hebben we veel onderzoek naar gedaan.”

Uiteindelijk geeft Kuwas openheid van zaken. Op voorwaarde dat hij naar een Nederlandse gevangenis mag waar hij zijn straf mag uitzitten: levenslang. “Guus Schram, die hier destijds procureur-generaal was, heeft toen contact gelegd met de Nederlandse staatssecretaris, Fred Teeven. Die gaf zijn akkoord: Kuwas mocht zijn straf in Nederland uitzitten.

Toen we dat op papier hadden, is hij gaan verklaren. Niemand mocht er iets van weten. Zelfs zijn eigen advocaat niet. Zo kwamen we uit bij de moordmakelaar: Burney ‘Nini’ Fonseca. Niet alleen Kuwas’ verklaring telde mee als bewijsmateriaal tegen Fonseca. Ook zijn er getuigen die van ‘Bolle’ en ‘Pretu’ gehoord hebben hoe het is gegaan en wat de betrokkenheid van Fonseca daarbij is.”

Het motief

“Politieke belangen, macht en geld, daarin kan het motief gevonden worden.”

Kuwas heeft met Helmin Wiels een volks­vertegenwoordiger vermoord die, gelet op de verkiezingsuitslag, een groot deel van de bevolking vertegenwoordigde en de leider was van de politieke partij Pueblo Soberano.

“Er is een connectie gezocht die half tussen de bovenwereld en de onderwereld inzat, dat is de moordmakelaar, Fonseca. Die heeft op zijn beurt een stel criminelen laten inhuren voor de uitvoering. Aan ons de taak het motief bevestigd te krijgen. Maar we hebben dus absoluut een idee uit welke hoek het komt. Het duurt alleen even voordat je zo’n zaak bewezen hebt.”

Verloop van de zaak

“Als je kijkt naar het eerste deel, vind ik dat het heel goed verlopen is. Het is ontzettend jammer, niet alleen voor de betrokkenen zelf en de familieleden, maar ook voor het onderzoek, dat twee van de hoofdrolspelers al snel dood waren. Als ‘Bolle’ nog had geleefd, waren we sneller verder gekomen. En dat geldt helemaal voor ‘Pretu’. Maar ja, dat hadden we zelf niet in de hand. We hebben naast de schutters ook de moordmakelaar, Burney ‘Nini’ Fonseca. Hij is in eerste instantie tot 25 jaar veroordeeld (de eis was 26 jaar). Meer kon niet omdat hij in tussentijd een andere straf opgelegd had gekregen. Hij had 4 jaar gekregen voor drugs en witwassen en ik heb 26 jaar geëist, zodat je op de maximale straf van 30 jaar uitkomt. Fonseca is nog wel in hoger beroep. Kuwas en Fonseca zijn belangrijke pionnen om de zaak te kunnen oplossen. Daarbinnen hebben we al een belangrijke verdachte: meneer Jamaloodin, de ex-minister van Financiën in Curaçao. Hij zit momenteel in uitleveringsdetentie in Venezuela.
Ook de halfbroer van Jamaloodin, Robbie Dos Santos, een grote speler in de gokindustrie in Curaçao, is een verdachte in deze zaak.”

Voorlopige hechtenis

“In 2014 hadden we Dos Santos en Jamaloodin al vastzitten. Dat was toen een bewuste keuze. We hadden misschien nog niet genoeg bewijs, maar we hoopten daarmee een snelle doorbraak te bereiken. Dat lukte niet. Na een kleine week zijn Jamaloodin en Dos Santos weer vrijgelaten en werd de voorlopige hechtenis van Fonseca geschorst. Dat stond ook in Nederland in een heleboel kranten. Er werd toen gezegd dat het onderzoek op z’n gat lag. Maar dat was niet zo. We zijn steeds doorgegaan. Toen Fonseca vrijkwam, hebben we gezegd, die gaat of op zoek naar zijn geld, of weer nieuwe strafbare feiten plegen. Fonseca werd geschorst onder de algemene voorwaarde dat hij geen strafbare feiten mocht plegen. We hebben er toen enorm in geïnvesteerd om hem weer te pakken te krijgen. En uiteindelijk is dat gelukt: op drugs en witwassen. Daar heeft hij vier jaar voor gekregen. Maar als hij die heeft uitgezeten, dat is medio dit jaar, dan kan hij dus weer vast komen te zitten voor de zaak Wiels, omdat hij strafbare feiten heeft gepleegd tijdens de schorsing.”

Hoge druk

“De zaak Wiels heeft veel impact op mijn werk als officier gehad. Zeker in het begin was de druk om de zaak op te lossen heel erg hoog, vooral vanuit de media en met name vanuit de politiek. Een heleboel onderzoek dat je verricht, kun je niet laten zien omdat het geheim is. Als de kranten hier niets horen en er geen persconferenties zijn, denken ze dat er niets gebeurt.

Opboksen was het, tegen die stroom. Sinds deze zaak kan ik hier als officier ook niet meer uit de schijnwerpers blijven. Daarnaast ben ik er ontzettend veel tijd mee kwijt geweest. En nu nog steeds. Die zaak moet gewoon helemaal opgelost worden.”

Bron: Rijksoverheid/Opportuun