Je zus stuurt je een app. Ze heeft een nieuwe mobiel waarop internetbankieren nog niet werkt maar ze moet wel nu meteen een factuur betalen. Wil je even voorschieten? Zonder aarzelen maak je het geld over, het is tenslotte familie. Pas later kom je erachter dat je niet met je zus gesproken hebt, maar met een oplichter. Je kan fluiten naar je geld.
Oplichting via WhatsApp neemt in grote mate toe. Bij deze populaire vorm van fraude wordt er door een ‘familielid’ om geld gevraagd via WhatsApp. Hij of zij heeft dringend geld nodig en belooft je het snel weer terug te betalen. Maar in werkelijkheid komt het verzoek van een oplichter die zich voordoet als familielid of andere bekende. De toon van het gesprek is vaak hetzelfde als in een normale online conversatie met een familielid. Ook de profielfoto van het familielid komt overeen. De ontvanger weten dat hij niet chat met een bekende maar met een oplichter.
Lees ook: Pas op voor phishing via betaalverzoeken
Voor bijna 3000 euro opgelicht
Wouter wordt op deze manier voor bijna 3000 euro opgelicht. De fraudeur doet zich voor als zijn zus, zogenaamd met een nieuw nummer. ‘Ik zit eigenlijk heel erg omhoog, er moeten vandaag een paar rekeningen worden betaald’, appt de oplichter. Wouter: ‘Mijn zus zit middenin een verbouwing en is daar druk mee. Omdat ze een nieuwe mobiel heeft en nog niet weet hoe ze daarop internetbankieren moet gebruiken help ik haar als ze mij vraagt om de facturen voor te schieten.’
Wouter krijgt argwaan. ‘De zevende keer wordt gevraagd om een bedrag dat nog hoger is dan eerdere nota’s. Mijn partner en ik beseffen dat er iets niet klopt. We zoeken contact met mijn zus via het oude mobiele nummer, mijn zus neemt op en het blijkt foute boel.’
Slachtoffers van WhatsApp-fraude kunnen zich melden bij de Fraudehelpdesk. Ook als je bent benaderd door een oplichter maar geen geld kwijt bent. In 2017 kwamen er 46 meldingen van gedupeerden bij de desk binnen, over 2018 zijn dat 649 meldingen. Vooral in de decembermaand van 2018 zijn de meldingen toegenomen. André Vermeulen, woordvoerder Fraudehelpdesk: ‘De eerste meldingen kwamen binnen in 2015. In 2018 zijn van de 649 meldingen maar niet alle mensen er ingetrapt, ruim 140 personen wel. Die waren bijna 300.000 euro kwijt en dat is gemiddeld 2000 per persoon.’ De toename van deze meldingen kan volgens de Fraudehelpdesk te maken hebben met een ontwikkeling in de maatschappij. ‘Steeds minder mensen communiceren telefonisch met elkaar. Daar maken de oplichters gebruik van.’
De gemiddelde schade van WhatsAppfraude? 2000 euro per persoon
André Vermeulen, Fraudehelpdesk
Hoe gaat de oplichter te werk?
De oplichter stelt jouw openbare foto in als profielfoto om zo jouw familieleden om de tuin te leiden. Hij maakt gebruik van social media en andere websites waarop gegevens te zien zijn. Als deze informatie openbaar staat op bijvoorbeeld Marktplaats of op Facebook kan de oplichter deze gegevens misbruiken. Met de naam van het doelwit gaat de oplichter naar bijvoorbeeld Facebook. Hier vindt hij je vrienden en ontdekt hij snel alle relaties. Dit kun je instellen op Facebook. Op deze manier kunnen foto’s worden vergeleken en familierelaties misbruikt worden.
De fraudeur kan ook kijken naar de manier van praten bij gepubliceerde berichten. In een reactie op een foto kan namelijk staan: ‘Liefje, wat een geweldige foto!’ en dus gebruikt de oplichter in zijn WhatsApp gesprek ook de term ‘liefje’.
Zo gaat het ook bij Wouter. ‘De oplichter spreekt mij aan zoals mijn zus me ook gewoonlijk aanspreekt. Toch heb ik op een gegeven moment getwijfeld toen de oplichter een steekje liet vallen. Mijn zus zegt namelijk nooit “me telefoon”.’ Wouter vraagt of-ie wel echt met zijn zus spreekt. ‘Daar wordt wel wer normaal op gereageerd. Ik was echt in de veronderstelling dat ze niks van het toestel snapte’, vertelt hij.
Tips: WhatsApp-fraude voorkomen
Waar moet je opletten om niet de dupe te worden van deze vorm van oplichting? De Fraudehelpdesk geeft tips:
- Bel altijd de persoon in kwestie zodat je zijn of haar stem kan horen en kan checken of het wel de persoon is die hij/zij zegt te zijn. Er zijn allerlei trucjes bedacht door oplichters om niet te hoeven bellen. Trap niet in smoesjes als ‘Ik moet een vergadering in’ of ‘mijn batterij is bijna leeg’. Maak dus nooit geld over zolang je niet telefonisch contact hebt gehad met het familielid
- Wees voorzichtig met wat je op social media deelt! Op WhatsApp kun je uitschakelen dat onbekenden je profielfoto kunnen zien. Ga naar Instellingen > Privacy > Profielfoto > en kies hier voor ‘Mijn contacten’.
Wees voorzichtig met wat je op social media deelt!
Meer weten over fraude op WhatsApp? Volg het onderwerp ‘Fraude via WhatsApp’ en blijf op de hoogte. Het AVROTROS-programma Opgelicht?! waarschuwt ook regelmatig voor dergelijke oplichtingspraktijken. Download de app van Opgelicht?! en ontvang waarschuwingen.
Lees ook: Pas op: Vals WhatsApp-bericht over verificatiecode
Wat kun je doen als je slachtoffer bent van WhatsApp-oplichting?
‘Ik heb altijd gezegd “Je bent naïef als je in zo’n soort van oplichting tuint, want je maakt geen geld over zonder dat je daar contact over hebt.” Nu heeft dat plaatsgemaakt voor “je bent naïef als je denkt dat dit jou niet zal overkomen en jou nooit zal gebeuren, want het is mij ook gebeurd”, vertelt Wouter.
De Fraudehelpdesk en de politie raden aan om aangifte te doen als dit je is overkomen. Fraudehelpdesk: ‘Als je slachtoffer bent geworden en je hebt geld overgemaakt naar een boef dan moet je een aantal dingen doen. Allereerst: je bank bellen. Daarna aangifte doen bij de politie. Je kan de politie dan vragen of ze de bank willen bellen met het verzoek om de rekeningen te blokkeren en het geld terug te storten.’
Vraagt de politie na aangifte standaard de gegevens van de oplichter bij de bank? Woordvoerder Marlous de Ridder van de politie: ‘Nee, dit gebeurt niet altijd. Dit is onder andere afhankelijk van de aard van de oplichting en het schadebedrag. De politie probeert vaak het verband tussen een aantal aangiftes te zoeken. Bijvoorbeeld naar het gebruikte telefoonnummer of e-mailadres.’
De politie legt uit dat opsporing helaas nog niet zo gemakkelijk is als het lijkt. ‘Het opsporen van de verdachten is lastig, omdat zij gebruik maken van prepaid kaarten/telefoons en internetverbindingen gebruiken die niet snel voor de politie zijn te identificeren. In sommige gevallen loopt de opsporing tegen de grenzen aan van wat qua techniek, internationale samenwerking of wetgeving mogelijk is. Daarnaast moeten we ook keuzes maken in wat de recherche/cybercrime team kan oppakken.’
Wouter doet aangifte van oplichting. Volgens de politie heeft dat altijd zin. ‘Uit elke aangifte halen we een puzzelstukje om tot een dader(groep) te komen. Met het oppakken van één verdachte kunnen we soms voor tientallen andere slachtoffers de zaak oplossen.’
Bron: Radar-avrotros.nl