Kristel van Teeffelen
De particuliere recherche is in opkomst in Nederland. De detectives, die het gat zeggen op te vullen tussen datgene wat de maatschappij verwacht van de politie en dat wat de politie qua capaciteit aankan, doen tegen betaling onderzoek naar zaken als fraude, vermissing, en ex-partners die liegen over de alimentatie.
Momenteel zijn er volgens cijfers van de screeningsautoriteit Justis ruim 450 recherchebureaus met een verplichte vergunning. Ze houden zich bezig met uiteenlopende zaken en worden ingehuurd door zowel bedrijven als particulieren. De rechercheurs mogen hun doelwitten onder meer observeren, interviewen en online sporen napluizen.
Wij doen het werk wat de politie kan doen, maar dat blijft liggen.
René Terwey, branchevereniging BPOB
Het aantal commerciële bureaus groeide de afgelopen twintig jaar gestaag, becijferde het WODC al eens: in 1999 waren het er nog 290. Justis zelf heeft geen cijfers over de afgelopen jaren, aldus een woordvoerder.
In werkelijkheid is de huidige branche nog veel groter dan de 450 vergunninghouders, stelt Clarisse Meerts, die onlangs aan de Erasmus Universiteit Rotterdam promoveerde op het onderwerp. “Vrijwel alle grote multinationals hebben inmiddels een speciale afdeling die intern onderzoek doet naar fraude. Datzelfde geldt voor de forensisch accountants bij de grote accountantskantoren. En voor advocatenkantoren die onderzoeksafdelingen hebben opgericht. Daarvoor geldt de vergunningsplicht niet.”
De onderzoekster pleit ervoor dat te veranderen. De particuliere recherchebureaus en andere particuliere onderzoekers doen vrijwel hetzelfde werk. Voor iedereen een vergunning verplicht maken, is dan wel zo eerlijk. Bovendien vergroot je daarmee het toezicht. Meerts: “Die particuliere onderzoekers mogen iemand bijvoorbeeld niet verhoren, maar alleen interviewen op basis van vrijwilligheid. Maar je kunt je afvragen of iemand werkelijk een keuze heeft om niet mee te werken als hij of zij onderwerp is van een intern fraudeonderzoek.”
Frustratie
Dat er genoeg werk ligt voor particulier rechercheurs, komt volgens René Terwey van de branchevereniging BPOB met name doordat de politie voor veel zaken geen tijd heeft. “Wij doen het werk wat de politie kan doen, maar dat blijft liggen. De politie moet keuzes maken, de prioriteit ligt dan vaak niet bij zaken als fraude of diefstal door medewerkers.”
Meerts denkt dat het complexer is: “Bedrijven kiezen er vaak ook heel bewust voor om zaken intern op te lossen, zonder er de politie bij te halen.”
Ik ken gevallen van slachtoffers van zedenmisdrijven die uit frustratie dat de politie niet genoeg doet, het maar zelf gaan oplossen.
Richard Korver, advocaat
Advocaat Richard Korver, die actief is voor het landelijk advocatennetwerk gewelds- en zeden slachtoffers, maakt zich zorgen over die ontwikkeling. “Er zijn recherchebureaus die heel goed werk afleveren. Maar op het moment dat mensen naar een particulier bureau stappen omdat de politie niets doet, dan is dat geen goede ontwikkeling. Helemaal als het gaat om de opsporing van ernstige zaken. Ik ken gevallen van slachtoffers van zedenmisdrijven die uit frustratie dat de politie niet genoeg doet, het maar zelf gaan oplossen.”
Terwey denkt vooral dat politie en particulier rechercheur elkaar prima kunnen aanvullen. Hij is voorstander van een structurele samenwerking tussen beide. De particuliere branche is volgens hem de afgelopen tijd in rap tempo geprofessionaliseerd. Zo is er door de brancheorganisatie een keurmerk ontwikkeld, waar een onafhankelijke toets aan vooraf gaat.
Het verschil tussen privédetectives en de politie? “Bij de politie kwam het voor dat een onderzoek vastliep en je dacht: door naar de volgende zaak”, zegt oud-politieman Tom Heijn, die tegenwoordig particulier onderzoeker is. “Omdat iemand ons betaalt, is dat voor ons anders.”
Bron: Trouw
