Belastingadviseurs en trustkantoren handelen vaak naar de letter van de wet, maar lang niet altijd naar de geest. Dat leidt tot een ‘papieren werkelijkheid’, schrijft de de parlementaire ondervragingscommissie fiscale constructies in haar verslag, dat woensdag aan de Tweede Kamer is aangeboden.

De commissie, die vorige maand 27 deskundigen en getuigen hoorde over constructies om belasting te ontwijken, heeft flink wat aan te merken op de moraal van fiscalisten. De enquête was een uitvloeisel van de zogenoemde ‘Panama Papers’. De rapportage is getiteld ‘Papieren werkelijkheid’ en geeft volgens de commissie weer wat zij tijdens het horen van 27 deskundigen en beëdigde getuigen waarnam. ‘Met gebruik van belastingadviezen en de diensten van trustkantoren kan aan wettelijke vereisten worden voldaan, zonder dat hierbij de geest van de wet in acht wordt genomen. Voor toezichthouders en de fiscus wordt daarmee het zicht op de werkelijkheid lastiger gemaakt. Handhaving wordt ingewikkelder en risico’s op belastingontwijking en -ontduiking nemen toe’, aldus de commissie, die werd geleid door PvdA’er Henk Nijboer. VVD en PVV deden niet mee. De bevindingen en verslagen komen na het zomerreces op de agenda van de Tweede Kamer.

Architecten

‘Kort gezegd ontwerpen belastingadviseurs fiscale structuren die vervolgens door onder andere trustkantoren worden uitgevoerd. Belastingadviseurs zijn als het ware de architecten van de bouwtekening van de fiscale constructie’, schrijft de commissie. ‘Zij hebben aangeven daarbij enerzijds het uitgangspunt te hanteren dat belastingplichtigen het recht hebben fiscaal de meest gunstige weg te kiezen, maar anderzijds ook rekening te houden met de geest van de wet.’ En: ‘De commissie heeft tijdens de verhoren de indruk gekregen dat de genoemde partijen niet zelf bereid zijn nadere invulling aan het handelen naar de geest van de wet te geven. De wetgeving lijkt voor betrokkenen bij het opzetten van constructies vaak maatgevend te zijn voor de moraal die zij in acht nemen’, aldus het eindverslag. Hoewel de commissie geen conclusies mag trekken of aanbevelingen mag doen, verwacht zij dat meer capaciteit bij de toezichthouder ook leidt tot betere handhaving.

Geen effectieve zelfregulering

Ze heeft geen fiducie in zelfregulering door de trustsector. ‘Verschillende trustbestuurders pleiten zelf voor strenger toezicht en scherpere invulling van open normen als ‘maatschappelijke betamelijkheid’ en ‘agressieve belastingplanning’ door DNB. Drie van de vijf trustkantoren laten nu steken vallen in hun rol van ‘poortwachter’ voor fiscale faciliteiten, heeft toezichthouder DNB vastgesteld. ‘DNB is van mening dat trustkantoren hun poortwachtersfunctie op dit moment niet goed uitvoeren. Dat is ernstig, omdat daardoor witwassen, criminaliteit en belastingontduiking kan worden gefaciliteerd’, aldus de commissie.

Geen nieuwe inzichten

Nieuwe inzichten over de omvang van de fiscale constructies hebben de ondervragingen niet opgeleverd. Ze citeert oud onderzoek uit 2011 waaruit blijkt dat via Nederland financiële stromen van €4000 miljard lopen via internationale belastingconstructies. Hoeveel daarvan bestaat uit particulier vermogen uit Nederland zelf is moeilijk te schatten, omdat dat juist uit het zicht wordt gehouden. De commissie houdt het op ‘enkele miljarden’. Verder is een ‘sterke verwevenheid’ geconstateerd tussen de belastingadviseurs die fiscale constructies bedenken en de uitvoerders, vaak trustkantoren en notarissen. En banken faciliteren de bijbehorende geldstromen. Iedere speler bij belastingontwijking speelt zijn eigen rol, maakt de commissie op uit de verhoren. ‘Voor de negatieve (neven)effecten van de constructie als geheel draagt niemand verantwoordelijkheid. Het gevolg hiervan kan zijn dat er belasting wordt ontdoken of dat er geen belasting wordt betaald door gebruik te maken van de verschillen tussen belastingstelsels’.

Het was de eerste keer dat de Kamer een parlementaire mini-enquête hield. Volgens de commissie heeft dit instrument zijn waarde bewezen. Getuigen bij een mini-enquête zijn verplicht te verschijnen, in tegenstelling tot bijvoorbeeld bij hoorzittingen van de Kamer. Zij worden onder ede gehoord. Hoewel de commissie tijdens de verhoren liet blijken sommige antwoorden ongeloofwaardig te vinden, gaat ze geen aangifte doen van meineed.

Bron: AccountancyVanmorgen