Willemstad – Omdat de verdediging van Gerrit Schotte en Cicely van der Dijs tijdens de behandeling vraagtekens heeft gezet bij de start van het onderzoek en in dit kader heeft aangevoerd dat het Openbaar Ministerie (OM) niet ontvankelijk dient te worden verklaard en dat bewijs moet worden uitgesloten wegens normschending, schenkt het Hof in haar vonnis extra aandacht aan het gehele onderzoeksproces in het algemeen en aan de start van het onderzoek in het bijzonder.

De conclusie die het Hof hierbij trekt: er is in het strafonderzoek in de zaak Babel geen sprake geweest van normschending.

Als officieel vertrekpunt voor het strafrechtelijk onderzoek in deze zaak dient – zo stelt het Hof – de brief van oud-procureur-generaal (PG) Dick Piar van 28 januari 2013 te worden aangemerkt. Deze brief is gericht aan het Hoofd van de Landsrecherche van het land Curaçao en behelst de opdracht tot een onderzoek naar ongebruikelijke transacties.

De aanleiding daartoe is dat de stichting Akshon Sivil en diverse burgers in aanloop naar de verkiezingen van oktober 2012 bij het OM aandacht hebben gevraagd voor de ongebruikelijke transacties die gerelateerd kunnen worden aan Schotte.

Uit de brief blijkt verder dat deze transacties in het verleden niet zijn onderzocht en dat het belang van het onderzoek erin is gelegen een einde te maken aan speculaties over mogelijk strafrechtelijk verwijtbaar handelen van Schotte. Het onderzoek moet volgens de PG inhouden dat de transacties in kaart worden gebracht en dat nationaal en internationaal navraag dient te worden gedaan naar de herkomstbestemming, opdat duidelijkheid ontstaat over de vraag of deze transacties al dan niet als ‘verdacht’ moeten worden gekwalificeerd.

Naar aanleiding van deze opdracht is door de Landsrecherche op 21 mei 2013 een proces-verbaal ‘Bevindingen feitenonderzoek’ opgemaakt. Daaruit blijkt dat bij het Meldpunt Ongebruikelijke Transacties (MOT) onderzoek is gedaan naar de verdachte en directe familieleden en geassocieerden. Daaruit is naar voren gekomen dat Schotte en Van der Dijs in de periode van maart 2007 tot januari 2013 betrokken waren bij een groot aantal MOT-meldingen voor een totaalbedrag van 2.225.786,00 gulden.

Vervolgens is de informatie uit de gedane aangiften vergeleken met de informatie die is opgevraagd bij het MOT.

,,De conclusie van dit onderzoek luidt dat de verdenking gerechtvaardigd is en dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan onder meer de volgende strafbare gedragingen: witwassen van voorwerpen, waaronder grote contante geldbedragen; opzettelijk doen van onjuiste belastingaangifte; en overtreding van de Landverordening Financiën Politieke Groeperingen”, aldus het Hof.

In vervolg hierop heeft de PG bij brief van 6 juni 2013 opdracht gegeven het eerdere onderzoek tegen de verdachte voort te zetten als een strafrechtelijk onderzoek.

Daarnaast bevindt zich in het dossier een proces-verbaal van de toenmalige advocaat-generaal (AG), Anthon van der Schans, van 20 februari 2014, waarin deze verklaart dat hij medio 2012 een bericht per e-mail heeft ontvangen van het Italiaanse OM dat men daar, in een lopend onderzoek naar Corallo, stukken had gevonden die van belang konden zijn voor het OM te Willemstad.

Van der Schans is samen met een collega vervolgens naar Milaan gereisd en heeft daar op 19 december 2012 van de Italiaanse officier van justitie, Roberto Pellicano, enkele documenten ter inzage gekregen. Het ging om twee facturen van het bedrijf Vanddis, gericht aan Betplus Giocolegale Ltd te Rome (hierna: Betplus).

Uit de brief van de PG van 28 januari 2013 komt een behoedzame benadering naar voren van de al langer op het internet circulerende geruchten rondom financiële transacties van Schotte. Voordat het OM door middel van deze brief in actie kwam, waren meerdere, met bijlagen onderbouwde, aangiften gedaan.

,,De brief van de PG behelst nog geen opdracht tot een strafrechtelijk onderzoek op basis van een verdenking, maar de opdracht tot een onderzoek naar de in de aangiften genoemde transacties. Pas toen op grond van dit onderzoek bleek dat er voldoende verdenking jegens de verdachte aanwezig was, is het voortgezet als een strafrechtelijk onderzoek”,

zo benadrukt het Hof in haar vonnis.

,,Het Hof acht de gevolgde gang van zaken zorgvuldig en de uit het feitenonderzoek verkregen informatie voldoende om te kunnen spreken van een redelijk vermoeden van schuld aan enig strafbaar feit.”

‘OM niet onrechtmatig gehandeld’

Deze aanvankelijke verdenking betrof, zo blijkt uit de brieven van de PG en het proces-verbaal van de Landsrecherche van 21 mei 2013, nog niet de verdenking van valsheid in geschrift met betrekking tot de rekeningen van Vanddis aan Betplus Giocolegale Ltd; het zogenaamde Italië-verhaal.

Het proces-verbaal van Van der Schans vermeldt dat dit een aanvang heeft genomen ‘medio 2012’, terwijl deze verdenking tegen Schotte pas in een proces-verbaal van 19 mei 2014 naar voren komt.

Hoewel het voor de hand had gelegen dat de naar aanleiding van deze e-mail verkregen informatie in een eerder stadium aan het dossier was toegevoegd, is het standpunt van de verdediging van Schotte en Van der Dijs dat het OM de verdenking hiermee wilde ‘verstevigen’.

,,Gelet op de hiervoor omschreven feitelijke gang van zaken, is het niet aannemelijk geworden, en wordt het op grond hiervan verworpen”, aldus het Hof.

De verdediging heeft aangevoerd dat het OM in de aanloop van het strafrechtelijk onderzoek naar Schotte dusdanig onrechtmatig zou hebben gehandeld dat er niet meer sprake kan zijn van een eerlijk proces. De onrechtmatigheden zouden zich volgens de verdediging voorgedaan hebben in wat zij noemt: de onrechtmatigheden in de MOT-aanleiding, en het Italiëverhaal.

Niet-ontvankelijkverklaring van het OM in de vervolging komt, afgezien van de in de wet geregelde gevallen, slechts in uitzonderlijke situaties voor, zo stelt het Hof: wanneer er sprake is van inbreuk op de verdedigingsrechten en wanneer er geen sprake meer kan zijn van een eerlijk proces.

,,Daarbij verdient opmerking dat het in de eerste plaats moet gaan om een inbreuk die onherstelbaar is en die niet op een aan de eisen van een behoorlijke en effectieve verdediging beantwoordende wijze is gecompenseerd. Bovendien moet die inbreuk het verstrekkende oordeel kunnen dragen dat ‘the proceedings as a whole were not fair’”, aldus het Hof.

Het Hof stelt vast dat het veiligheidsonderzoek geen deel uit maakt van het voorbereidend onderzoek tegen de verdachte ter zake van de aan hem ten laste gelegde feiten. Dat neemt niet weg dat onder omstandigheden onrechtmatigheden bij het veiligheidsonderzoek relevant kunnen zijn voor de strafzaak.

,,Onvoldoende onderbouwd is echter dat van dergelijke omstandigheden sprake is en dat is ook overigens niet aannemelijk geworden”, aldus het Hof. Voor wat betreft het feitenonderzoek – waarvan de verdediging spreekt van uitgelekte informatie – stelt het Hof:

,,Het Hof is niet gebleken van feiten of omstandigheden die erop wijzen dat overheidsdienaren op enigerlei wijze betrokken zouden zijn bij het (moedwillig) lekken van deze informatie naar het internet of dat deze anderszins een rol hebben gespeeld die het gebruik van deze informatie door het Openbaar Ministerie onrechtmatig zou hebben gemaakt. De stelling van de verdediging dat het niet anders kan zijn dan dat dat door overheidsdienaren is gebeurd, deelt het Hof dan ook niet.

Daarnaast volgt het Hof de verdediging niet in haar stelling dat gedrag van welke overheidsdienaar dan ook zonder meer aan het Openbaar Ministerie moet worden toegerekend. Daarbij is in dit geval van belang dat het doel van deze informatievergaring was om mogelijke integriteitsproblemen bij aankomende bewindslieden te onderzoeken en niet om deze in het kader van een strafrechtelijke procedure tegen de verdachte te (laten) gebruiken.”

Ten aanzien van het door de advocaat-generaal Van der Schans opgemaakte proces-verbaal van 20 februari 2014 over de ontvangst van een e-mail van het OM te Milaan, het zogenaamde Italië-verhaal, heeft de verdediging aangevoerd dat de gang van zaken zoals door het OM geschetst, niet conform de werkelijkheid is. Het Hof heeft hiervoor al vastgesteld dat de aanvang van het strafrechtelijk onderzoek niet is gelegen in het proces-verbaal van Van der Schans.

,,Dit valt op eenvoudige wijze uit het dossier op te maken, zodat van misleiding door het Openbaar Ministerie geen sprake is”, aldus het Hof.

Verder stelt het Hof vast dat de twee facturen waarvan Van der Schans in zijn proces-verbaal van 20 februari 2014 melding maakt, daadwerkelijk hebben bestaan en dat kopieën daarvan zich in het dossier bevinden. De authenticiteit hiervan is dan ook niet in het geding. Deze kopieën zijn door middel van een rechtshulpverzoek aan Italië verkregen. Voor zover de gang van zaken rondom de e-mail en het daaropvolgende werkbezoek aan Italië niet (geheel) conform de verklaring van de procureur-generaal zou zijn verlopen, is de verdachte daardoor niet in zijn belangen geschaad, aangezien de kopieën van de beide facturen in aansluiting op dit werkbezoek op controleerbare en rechtsgeldige wijze zijn verkregen.

De door de verdediging aangevoerde stellingen leiden niet, ook in niet onderling verband en samenhang bezien, tot de slotsom dat sprake is van een onherstelbaar vormverzuim of schending van het recht op een eerlijk proces. Het verweer wordt dan ook verworpen.

Geen aanleiding voor bewijsuitsluiting

Het Hof stelt in haar vonnis dat er ook geen aanleiding is voor bewijsuitsluiting. Het horen van de officier van justitie in Milaan als getuige acht het Hof nodeloos nu zijn verklaring niet kan bijdragen aan enige in deze zaak te nemen beslissing.

Voor zover de verdediging heeft willen betogen dat het OM geen recht had Schotte en Van der Dijs te vervolgen voor het voorhanden hebben van de beide frequency jammers, overweegt het Hof als volgt:

,,Op grond van jurisprudentie van de Hoge Raad leent de beslissing van het OM zich slechts in zeer beperkte mate voor een inhoudelijke rechterlijke toetsing, in die zin dat slechts in uitzonderlijke gevallen plaats is voor een niet-ontvankelijkverklaring van het OM in de vervolging op grond dat het instellen of voortzetten van die vervolging onverenigbaar is met beginselen van een goede procesorde. De stelling van de verdediging dat het destijds staand beleid was dat geen vervolging plaatsvond ten aanzien van het voorhanden hebben van jammers kan niet gezien worden als een dergelijk uitzonderlijk geval en kan dientengevolge niet leiden tot het door de verdediging beoogde resultaat.”

Bron: Antilliaans Dagblad