Ondervragingscommissie spreekt van ‘Papieren werkelijkheid’

Den Haag/Willemstad – Nederland speelt een belangrijke rol bij het ontwerpen en beheren van internationale fiscale constructies. Tot die conclusie komt de parlementaire ondervragingscommissie Fiscale constructies van de Tweede Kamer die gisteren haar verslag aanbood.

De titel van het verslag is ‘Papieren werkelijkheid’. Dit geeft volgens de commissie weer wat de commissie tijdens haar verhoren onder ede waarnam:

,,De betrokkenen bij doelvennootschappen, trustkantoren en belastingadviseurs creëren een papieren werkelijkheid. Met gebruik van belastingadviezen en de diensten van trustkantoren kan aan wettelijke vereisten worden voldaan, zonder dat hierbij de geest van de wet in acht wordt genomen. Voor toezichthouders en de fiscus wordt daarmee het zicht op de werkelijkheid lastiger gemaakt. Handhaving wordt ingewikkelder en risico’s op belastingontwijking en -ontduiking nemen toe.”

De parlementaire ondervragingscommissie Fiscale constructies heeft in de eerste twee weken van juni 27 deskundigen en getuigen gehoord naar aanleiding van de Panama Papers. Met deze ondervraging wil de Kamer meer inzicht krijgen in de werkwijze van trustkantoren en de fiscale adviespraktijk, en de effectiviteit van het toezicht daarop.

Op vrijdag 9 juni werd vanuit Curaçao ook Gregory Elias, chairman United Trust Curaçao en bestuurder United Trust International Holdings, als getuige gehoord. Hij maakte de commissie onder andere duidelijk dat wat hem betreft de dienstverlening niet gericht is op ontduiking of ontwijking, maar ‘belastingbespáring’.

De constructies die de Kamercommissie heeft onderzocht, zijn tweeledig. Enerzijds heeft de commissie gefocust op financiële stromen die via doelvennootschappen door Nederland lopen. Het schatten van de omvang hiervan is niet eenvoudig. In een onderzoek uit 2011 wordt een bedrag van 4.000 miljard euro genoemd. Anderzijds onderzocht de commissie het wegsluizen van (Nederlandse) particuliere vermogens.

,,Tijdens de verhoren is bevestigd dat buitenlandse bedrijven zich vaak mede om fiscale redenen in Nederland vestigen.”

De deelnemingsvrijstelling, het ontbreken van bronbelasting op rente en royalty’s en het grote aantal belastingverdragen maken ‘Nederland in fiscaal opzicht een aantrekkelijk vestigingsland’. Aldus ‘Papieren werkelijkheid’.

Verschillen tussen belastingstelsels resulteren erin dat met behulp van constructies minder belasting kan worden betaald, om legitieme redenen (zoals het voorkomen van dubbele heffingen) en niet-legitieme redenen (zoals dubbele niet-heffing). Als buitenlandse bedrijven zich in Nederland vestigen, kan dit leiden tot grondslaguitholling in het buitenland (minder belastingafdracht). Ook het schatten van de omvang van het vermogen dat Nederlanders in het buitenland plaatsen, is volgens de commissie ‘intrinsiek ingewikkeld’.

,,Het doel hiervan is immers veelal het vermogen te verhullen. Bestaande schattingen kennen dan ook een grote bandbreedte. Uit de verhoren is gebleken dat hoewel de inschattingen van (ten onrechte niet aangegeven) APV’s in het buitenland uiteenlopen, het om grote bedragen gaat.”

APV staat voor afgezonderde particuliere vermogens.Onder de tussenkop ‘Sterke verwevenheid sector’ stelt de commissie: belastingadviseurs ontwerpen de bouwtekening van de fiscale constructie. De uitvoering daarvan komt voor rekening van onder andere trustkantoren en notarissen. Banken faciliteren de geldstromen die ermee gepaard gaan.

,,In het speelveld van de fiscale constructies werken trustkantoren, belastingadviseurs en notarissen veelal in vaste samenwerkingsverbanden samen. Gezien het grensoverschrijdende karakter van fiscale constructies zijn er ook samenwerkingsverbanden met in het buitenland gevestigde trustkantoren, belastingadviseurs en notarissen.”

Gericht op eigen wetgeving

Tijdens de verhoren werd volgens de commissie duidelijk dat trustkantoren en belastingadviseurs zich richten op de eigen wet- en regelgeving. De bij een constructie betrokken partijen bezien voornamelijk de verantwoordelijkheid voor hun eigen rol. Dit geldt – vervolgt ‘Papieren werkelijkheid’ – onder andere voor het geven van belastingadvies, het uitvoeren van constructies door trustkantoren, het oprichten van rechtspersonen door notarissen, het zorgdragen voor geldstromen door banken en het handhaven en het uitoefenen van toezicht door autoriteiten.

,,Voor de negatieve (neven)effecten van de constructie als geheel draagt niemand verantwoordelijkheid. Het gevolg hiervan kan zijn dat er belasting wordt ontdoken of dat er geen belasting wordt betaald door gebruik te maken van de verschillen tussen belastingstelsels.”

Tijdens de verhoren bleek ook dat het in de praktijk voorkomt dat door een trustkantoor of belastingadviseur afgewezen risicovolle of zelfs malafide klanten, door andere kantoren wel worden bediend.

,,Ook is het voor mensen die op zwarte (sanctie)lijsten staan nog steeds mogelijk constructies op te zetten die gebruikt worden voor belastingontduiking, witwassen en corruptie. Voor trustkantoren geldt dat de voor hen geldende regelgeving onvoldoende wordt nageleefd.”

Gezien het belang van naleving van wetten ter voorkoming van malversaties kwalificeert de commissie dit als ‘ernstig’. Een belangrijke wettelijke taak van trustkantoren is de zogenaamde poortwachtersfunctie. Belangrijke elementen hiervan zijn het achterhalen van de uiteindelijke belanghebbende van vermogens en het vaststellen van het doel van vermogensstromen. Dit moet crimineel gebruik, belastingontduiking en andere malversaties voorkomen.

,,Ondanks inmiddels jarenlang toezicht door DNB houden trustkantoren zich echter nog altijd onvoldoende aan de wet.” De commissie heeft het hier over Nederlandse trustkantoren. De commissie gaat ook in op de ‘eigenstandige moraal’.

,,Belastingontwijking is niet in strijd met de letter van de wet, belastingontduiking wel. De geest van de wet wordt door de sector verschillend uitgelegd. Tijdens de verhoren bleek meerdere malen dat door de trustsector en de belastingadviespraktijk verschillend gedacht wordt over de vraag welke constructies ongewenst zijn.”

Het nieuwe instrument parlementaire ondervraging heeft zijn meerwaarde bewezen, meent de commissie zelf. Een van de redenen om dit instrument in te zetten, was gelegen in het feit dat een aantal vertegenwoordigers van trustkantoren en belastingadviseurs ‘niet bereid was’ op vrijwillige basis deel te nemen aan rondetafelgesprekken of hoorzittingen van de Kamer. Ook bij deze parlementaire ondervraging bleek dat sommige getuigen niet op vrijwillige basis zouden zijn gekomen.

,,De sector is behoorlijk gesloten en het is niet eenvoudig op basis van openbare informatie inzicht te krijgen in zaken als beweegredenen, werkwijze en integriteit.”

Er is werk aan de winkel voor het Nederlandse parlement. Dat geldt volgens de commissie in ieder geval voor wetgeving op de volgende terreinen: aanpak internationale belastingontwijking, informatie-uitwisseling Belastingdiensten, uitwisseling van inlichtingen, anti-misbruikverdragen, invorderingswetgeving belastingen, het uiteindelijk- belanghebbenden-register, het centraal aandeelhoudersregister, wet toezicht trustkantoren, zelfregulering trustkantoren, fiscale wetgeving, de handhaving en het toezicht op de vereisten voor vennootschappen om jaarstukken te deponeren bij de Kamer van Koophandel, de aanpak van belastingontduiking en de wet ter voorkoming van witwassen en terrorisme.

,,De Tweede Kamer kan aan de slag.”

Substance

Substance Om officieel in Nederland gevestigd te kunnen zijn, moeten bedrijven voldoen aan minimale substantievereisten (vaak ‘substance’ genoemd). Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het houden van bestuursvergaderingen in Nederland en het hebben van een adres in Nederland.

Een belangrijke taak van trustkantoren is het voldoen aan deze vereisten, zodat de bedrijven die zij beheren op papier voldoende ‘substantie’ in Nederland hebben en daarmee in Nederland gevestigd zijn. Trustkantoren kunnen bijvoorbeeld een adres leveren aan buitenlandse bedrijven of optreden als bestuurder voor vennootschappen.

SPF op Curaçao

Nederlandse vermogende particulieren kunnen ervoor kiezen hun vermogen onder te brengen in een buitenlandse rechtsvorm. Het gaat hier om zogenaamde afgezonderde particuliere vermogens (APV’s). Gebruikte rechtsvormen hiervoor zijn bijvoorbeeld de Angelsaksische trust en de Stichting Particulier Fonds (SPF) die op Curaçao wordt gebruikt. Bij deze structuren kunnen buitenlandse trustkantoren betrokken zijn. Aldus de commissie.

Bron: Antilliaans Dagblad