Geen fraude, gesjoemel en corruptie, maar een energiecentrale van topklasse

Den Haag/Kralendijk – De naar blijkt jarenlang valselijk van malversaties beschuldigde bestuurders van het Water- en Energiebedrijf Bonaire zijn slachtoffer van een bizarre optelsom van duurbetaald broddelwerk van een onderzoeksbureau, een op spoken jagende gezaghebber en een minister die zijn vooroordelen jegens de Cariben voorrang gaf boven de feiten.

Na een ruim anderhalf jaar durend onderzoek waarbij contracten, offertes, facturen, bankafschriften en correspondentie tot in de kleinste lettertjes zijn uitgeplozen door de forensische experts van de wereldwijd opererende accountantsgroep Mazars staat vast dat er niet gesjoemeld is bij de aanbesteding van de bouw van het windmolenpark en dat er ook geen cent in de zakken van de directie, bestuurders en commissarissen van WEB is verdwenen.

In 2013 liet minister Henk Kamp (VVD) van Economische Zaken zich door toenmalig gezaghebber Lydia Emerencia verleiden tot onderzoek naar de corporate governance bij de overheidsnv. Die was in financiële problemen geraakt door in het conflict met Ecopower (lees: Rabobank) over de tarieven aan het kortste eind te trekken. De bewindsman huurde het Amsterdamse bureau SEO in om onderzoek te doen naar de door Emerencia vermoedde integriteitsschendingen.

SEO liet de opdracht uitvoeren door Ludo van Halderen. Een keuze die vragen opriep want die was immers als commissaris van Econcern en de Rabobank betrokken bij twee partijen die een hoofdrol hebben gespeeld bij de ondergang van Ecopower. De waarschuwing voor een dubbele belangenverstrengeling werden evenwel door Kamp in de wind geslagen.

Van Halderen deed een paar spectaculaire ontdekkingen, zo bleek uit zijn verslag: de aanbesteding was waarschijnlijk doorgestoken kaart want van de 22 deelnemers diende er uiteindelijk maar één een offerte in. Bovendien was er gaandeweg de bouw van het windmolenpark tien miljoen dollar meer uitgegeven dan de overeengekomen prijs zonder dat daarvoor een plausibele verklaring te vinden was.

Al snel bleek dat Van Halderen zich van de franse slag had bediend: cruciale documenten waren niet door hem opgevraagd en belangrijke informatiebronnen – zoals de curator van Ecopower – had hij niet benaderd. Het oordeel uit wetenschappelijke kring dat het rapport broddelwerk was, werd door Kamp naast zich neergelegd.

In december 2013 beloofde hij een geschrokken Tweede Kamer het rapport aan het Openbaar Ministerie te overhandigen en de landsadvocaat opdracht te geven naar de verdwenen tien miljoen dollar te speuren.

Pels Rijcken & Drooglever Fortuijn besteedde dat onderzoek uit aan de specialisten van Mazars die in aanvulling op het boven tafel halen en analyseren van allerhande bewijsstukken ook verdachten en getuigen aan de tand voelden. Er werd gericht onderzocht of er fees, commissie en andere dubieuze vergoedingen zijn betaald uit de kas van WEB waarvoor geen tegenprestatie is geleverd.

Met andere woorden: was er sprake van fraude, diefstal en/of corruptie? De uitkomst werd op 30 november naar de minister gestuurd die het gisteren – drie maanden later dus – openbaar maakte.

Het exclusief bijlagen 41 pagina’s tellende rapport bevat drie conclusies:

1) De suggestie in het SEO-rapport dat er voor tien miljoen dollar gefraudeerd is, is rechtstreeks het gevolg van het feit dat Van Halderen zich er met een Jantje van Leiden vanaf heeft gemaakt. Hij heeft nagelaten belangrijke bronnen te raadplegen. De accountants van Mazars hebben vastgesteld dat het project uiteindelijk 62 miljoen dollar heeft gekost. Voor alle ingediende en betaalde facturen zijn diensten/goederen geleverd:

,,Het verschil van afgerond USD 10 miljoen wat de aanleiding was voor dit onderzoek is verklaard. Wij hebben geen aanleiding om te veronderstellen dat dit verschil (mede) wordt veroorzaakt door kosten waarvoor geen prestatie zou zijn geleverd.”

De enige twijfel die de onderzoekers niet hebben kunnen wegnemen, betreffen kosten die uitgerekend de Rabobank in rekening heeft gebracht.

2) De suggestie dat de aanbesteding van de bouw van de energiecentrale doorgestoken kaart was omdat van de 22 aanbieders er maar één een offerte heeft ingediend, is eveneens uit de lucht gegrepen. Mazars heeft contact gelegd met acht deelnemers:

,,Geen van de ontvangen reacties van de aangeschreven partijen bevat aanwijzingen dat er sprake was van malversaties rond de aanbesteding door WEB.”

3) De stelling van SEO dat de toenmalige bestuurders van WEB onvoldoende kennis en ervaring hadden om een dergelijk groot en ingewikkeld project in goede banen te leiden is het enige verwijt waarin Mazars zich kan vinden:

,,Achteraf bezien heeft de toenmalige directie met onvoldoende kennis en slagkracht de onderhandelingen gevoerd.”

De eigen accountant werd bovendien in een te laat stadium betrokken. Al eerder is – tijdens de arbitrageprocedure – duidelijk geworden dat Hart en zijn team geen partij konden bieden aan de gewiekste onderhandelaars van het miljardenconglomeraat Econcern.

De door Kamp gretig omarmde conclusie dat de verantwoordelijken bij WEB te lichtvaardig een ongewis avontuur zijn aangegaan, is for the record. Want, zo heeft Mazars ook vastgesteld, Bonaire beschikt dankzij hun veronderstelde roekeloosheid nu wel over een duurzame, betrouwbare state of the art energievoorziening die schone stroom levert tegen een kostprijs die niet afwijkt van die van Curaçao en Aruba. Of zoals een van de gehoorde deskundigen zei:

,,Een systeem van topklasse.”

De Tweede Kamer zal nog een debat wijden aan het rapport. Of dat tot een excuus voor onnodig geknakte reputaties leidt, zal dan blijken.

Bron: Antilliaans Dagblad