Het doodmaken van ROP begon onder Cooper en werd begraven onder Balborda |  Amigoe analyse

Het wemelt van de illegale bouwwerken op Curaçao. Gebouwen die zonder de juiste vergunningen zijn gebouwd op overheidsterrein of in gebieden waar volgens het Eilandelijk Ontwikkelingsplan (EOP) helemaal niet gebouwd kan worden.

Het is geen nieuw fenomeen dat er zonder vergunning en ook zonder toestemming op terrein van de overheid gebouwd wordt, maar de laatste jaren is het enorm uit de hand gelopen. Het VVRP-ministerie schat dat het inmiddels gaat om 10.000 bouwsels die in de afgelopen twee tot drie decennia zijn gebouwd.

Op een aantal uitzonderingen na werd er niet tegen opgetreden. Nu staat de overheid voor een grote uitdaging. Daarbij lijkt het bestrijden van illegale bouw niet te worden gedragen door de gehele bevolking. Dit is niet alleen te wijten aan de wetteloosheid van de mensen, maar ook aan een gebrek aan politieke wil om conform wet- en regelgeving op te treden. Het is gangbare praktijk geworden om alvast te gaan bouwen in afwachting van de benodigde vergunningen en om te gaan bouwen op overheidsterrein waar een aanvraag voor erfpacht op ligt. Niet heel vreemd met de wetenschap dat de wachttijd voor terreinuitgifte gemiddeld 22 jaar is.

Ook heerst de hardnekkige misvatting naar aanleiding van uitspraken van politicus Anthony Godett (FOL), dat ‘als men tot de ringbalk – met andere woorden tot aan het dak – heeft gebouwd, een pand niet meer gesloopt mag worden’. In principe lijkt Godett nu gelijk te krijgen. De minister wijst erop dat dit een beleid is dat de overheid al jaren heeft gevoerd. “Men kan nu onmogelijk verwachten dat alles gesloopt wordt. De illegale situaties dienen op humane wijze te worden geanalyseerd.” De kans lijkt dus klein dat een particulier die een huis heeft gebouwd op een terrein dat hij in aanvraag heeft, moet slopen.

Inkomstenderving

Er is door de illegale bouw op en occupatie van overheidsterreinen ook sprake van inkomstenderving voor de overheid omdat er geen onroerendezaakbelasting (ozb) en huur- en erfpachtgelden worden geïnd. In juli 2015 bedroeg de totaalachterstand aan ongeïnde erfpachtgelden 80 miljoen gulden. Daarnaast worden er ook gebouwen commercieel uitgebaat, zoals appartementen (of soms zelfs bordeelkamers) die verhuurd worden waarvoor geen omzetbelasting (ob) wordt betaald. Voor de werknemers die bij dergelijke illegale etablissementen werken vinden vaak ook geen werkgeversafdrachten, zoals voor de SVB, plaats. De overheid loopt veel gelden/inkomsten mis die elders besteed kunnen worden.

Bij velen die zich wel netjes aan de regels houden roept het tevens boosheid op. Dit omdat regels voor iedereen dienen te gelden en het door hun als oneerlijk en onrechtvaardig wordt ervaren dat diegenen die de regels aan hun laars lappen, beloond lijken te worden.

Er lopen momenteel maar liefst ongeveer 5200 terreinaanvragen. Het project ‘Tereno pa tur, pero na òrdu si!’ (terrein voor iedereen, maar wel volgens de regels), een initiatief van de minister en Domeinbeheer, moet in ieder geval een einde maken aan het op grote schaal bezetten en onrechtmatig toe-eigenen van overheidsterreinen. Het project behelst ook het voornemen om vaart achter terreinuitgiftes te zetten door middel van een betere samenwerking tussen de betrokken instanties.

‘Tereno pa tur, pero na òrdu si!’ heeft voor de opstart een bedrag van 2 miljoen gulden als financiële ondersteuning gekregen van het ministerie van Financiën. Binnen het project is een team van vijftien man aangetrokken waarvan letterlijk tien de straat op kan voor handhaving. Hiervoor zijn vier Toyota Hilux’s aangeschaft met een geschatte waarde van 90.000 gulden per pick-up. Er is ook een voorlichtingscampagne gestart voor de bevolking met een servicenummer dat tevens dient als kliklijn waar mensen melding kunnen maken van terreinen waar ze op gebouwd hebben en wat ze willen legaliseren, maar ook om melding te maken van het inpikken van overheidsterrein door anderen en de illegale bouw daarop.

Streep door illegale bouw

Dit project moet in het licht worden gezien van de streep die VVRP-minister Suzy Camelia-Römer (PNP) wil trekken door de illegale bouw. Tegenover de Amigoe verklaarde de minister al in juli 2015 dat nieuwe illegale bouwontwikkelingen niet meer worden toegestaan en dat zal worden bekeken of oudere illegale bouwsels gelegaliseerd of afgebroken worden.

De nullijn werd oktober 2015. Bij bouwwerken die daarvoor zijn neergezet wordt per geval bekeken of tot legalisering of verwijdering over gegaan zal worden. Op illegale bouwsels vanaf oktober 2015 zal per definitie handhavend worden opgetreden.

In dit licht is dan ook de uitspraak van PNP-partijleider en Statenlid Humphrey Davelaar, enkele dagen geleden op de radio, opvallend. Hij stelde ‘dat de overheid niet zal slopen, maar juist de wijken in zal trekken om uitleg te geven aan mensen hoe zij hun illegaal gerealiseerde bouwwerken kunnen legaliseren’. Overigens is 60 procent van de werkzaamheden van de uitvoeringsorganisaties Domeinbeheer en Ruimtelijke Ontwikkeling en Planning (ROP, voorheen Drov) al jarenlang gericht op legalisatie van werkzaamheden.

ROP zwaar onderbezet

Onder oud-VVRP-minister Charles Cooper slonk de dienst en later onder Earl Balborda leek deze verder uitgekleed te worden. Door de jaren heen hoorde de Amigoe over het reilen en zeilen binnen VVRP herhaaldelijk de opmerking voorbij komen ‘dat het doodmaken van ROP onder Cooper begon en het begraven daarvan onder Balborda’. De vraag werpt zich op welke motieven achter het toestaan van deze ontwikkelingen schuilen. Ging het vanuit de overheid puur om bezuinigingen? Wie zou er bij gebaat zijn dat een juiste en tevens adequate toetsing van de ruimtelijke ontwikkeling op het eiland belemmerd wordt?

Minister Camelia-Römer kreeg dus de erfenis van een uitgeklede ROP in haar schoot geworpen. Een versterking van de dienst door middel van werving van extra adequaat opgeleid personeel zal de nodige prioriteit genieten, zei de minister al in juli 2015. We zijn een jaar verder. Het ambtenarenapparaat van uitvoeringsorganisatie ROP is nog steeds zwaar onderbezet. Er werken nog steeds maar veertien mensen, terwijl de dienst naar verklaringen van PNP-partijleider en Statenlid Humphrey Davelaar, oorspronkelijk uit 102 man bestond.

Nu ROP met slechts veertien man draait is er zelfs door Davelaar geopperd om ‘de werkzaamheden desnoods uit te besteden’. Dit om stremming van economische ontwikkeling tegen te gaan zodat vergunningaanvragen dan niet te lang blijven liggen. Zouden consultants, tegen flinke consultancy-tarieven, een oplossing kunnen bieden? En is het een goed idee om dit soort sleutelposities uit te besteden?

Zelfs binnen de geëigende organen is het immers ook recent nog voorgekomen dat er een vergunning is afgegeven waar dit helemaal niet had mogen gebeuren, zoals bij Centrum Piscadera. De betreffende ambtenaar, de op non-actief gestelde interim-directeur van ROP Darwin de Lanoi, is overigens onlangs een eigen politieke partij begonnen.

De afgelopen jaren werd een aannameprocedure tegengewerkt waardoor er vooralsnog niemand is aangenomen. Er is sprake van een doorbraak want de minister wist inmiddels de aanname van vier tot zes mensen te bewerkstelligen, dit in samenspraak met de minister van Bestuur, Planning en Dienstverlening, Etienne van der Horst, waarvan het wervingsproces nu gaande is. Ook wil de minister op korte termijn de Raad van Ministers benaderen voor toestemming van nog meer extra mensen.

Camelia-Romer heeft meermaals over het bestaande ambtenarenapparaat benadrukt over wat voor een bijzondere expertise haar mensen beschikken die ondanks de zware onderbezetting nog veel werk verzetten. Het mag duidelijk zijn dat ROP bij toetsing, bijvoorbeeld voorafgaand aan een bouwvergunningverstrekking, dan ook voor de uitvoer van haar ‘complexe taken’ afhankelijk is van niet alleen extra administratieve krachten maar ook van deskundigen, ingenieurs, planologen en voor handhaving van extra controleurs/inspecteurs et cetera.

Vleugellam

De vleugellamme ROP heeft jammer genoeg (nog) geen geld gekregen voor versterking van mankracht of materieel binnen het project ‘Tereno pa tur, pero na òrdu si!’. Dat terwijl ROP in samenwerking met Domeinbeheer ook de 10.000 illegale bouwsels nog moet toetsen. Tereno pa tur, pero na òrdu si!’ houdt zich nu uitsluitend met situaties op overheidsgrond bezig.

Opvallend is hoe snel men nu voor handhaving voor gevallen op privéterrein naar ROP verwijst terwijl die juist onderbezet is en vooralsnog geen extra middelen heeft ontvangen voor dit project. De minister heeft wel de ROP-lijst met daarin de benodigde middelen en gelden die ROP nodig heeft voor mankrachtversterking, naar overheidsaccountantsbureau Soab gestuurd. Deze zal de lijst toetsen aan de hand van de beschikbare begroting waarna de lijst aan het ministerie van Financiën aangeboden zal worden.

Een busrondrit voor de pers georganiseerd door het VVRP-ministerie, toonde op 20 juni de ernst en de omvang van de problematiek van illegale bouw op illegaal geoccupeerd overheidsterrein. De bustour wordt nu door politiek leider Anthony Godett van de FOL (dezelfde die in het verleden heeft gezegd dat als je tot aan het dak bouwt er niet meer gesloopt kan worden) als een ineffectieve ‘roadshow’ omschreven. Hij wijst terecht op een zware onderbezetting van de drie uitvoeringsorganisaties van het VVRP-ministerie: Openbare Werken (op 14 juni jl. vond er een staking plaats mede vanwege zware onderbezetting. Bij die dienst werken 75 werknemers terwijl het er 127 moeten zijn), ROP en Domeinbeheer.

Gevallen

Het kijken naar een aantal gevallen van illegale bouwwerkzaamheden dat de Amigoe op de voet volgt, stemt weinig hoopvol. Bijvoorbeeld bij Caracasbaai de toe-eigeningspogingen van Kabrietenbaai en bij de Tugboat en de strandtent de toe-eigeningspogingen van het strand, de grote hoeveelheid reclameborden langs de Caracasbaaiweg en nu ook een aantal op het schiereiland van Caracasbaai. In deze situaties is van verandering weinig te merken, in bepaalde situatie zelfs verslechtering.

Twee opvallende situaties op privéterrein die ook uitvoerig door de Amigoe belicht zijn, zijn de illegale bouwwerkzaamheden bij Piscaderabaai en Klein Zuurzak. Bij Piscaderabaai gingen ondanks twee schriftelijke en mondelinge bouwstops, meerdere bezoeken van de politie en vervolgens een handhavend optreden van de havenmeester, kustwacht, politie, ROP en Domeinbeheer, de bouwwerkzaamheden gewoon door. Nog steeds is er niet gesloopt.

Wel heeft ROP eind juni een advies aan de minister uitgebracht over de mogelijke vervolgstappen. Het is nu aan de minister om daar een beslissing over te nemen. Ook de illegale bouwwerken bij Klein Zuurzak, waarvan het vermoeden bestaat dat deze mogelijk een bordeel conform een kamerverhuurprincipe dienen te huisvesten, heeft twee bouwstops gehad. Gezien het reeds vergevorderde stadium van deze bouwwerken werpt de vraag zich op wat daarmee gaat gebeuren.

Slopen

Tot bestuursdwang (lees: sloop/verwijdering) kan het ministerie conform artikel 64 van de Bouwverordening overgaan als de minister daarvoor tekent. Zolang er met dit soort beslissingen ook politieke stemmen gemoeid zijn, wordt dergelijke handhaving vrijwel nooit toegepast. Voornoemde bestuursdwang kan op zijn snelst binnen drie tot vier weken plaatsvinden. Dit is wel eens voorgekomen.

Het is niet zo dat de overheid helemaal niet handhaaft. De overheid handhaaft wel degelijk. Zo is er bijvoorbeeld bij afgravingen in het natuurgebied Boka Ascension en tegen de Isla-raffinaderij afgravingen in het Ramsar-gebied St. Michiel en Mal Pais, maar ook in Kabrietenbaai en Las Almas et cetera gehandhaafd. Zo heeft men bij Kabrietenbaai kunnen zien dat de overtreder (de huidige eigenaar van ‘Mi Dushi’ partyboat, red.) zelf de muur naar beneden heeft gehaald.

Desondanks zal de ingang van Kabrietenbaai wat overheidsterrein betreft, voor de gemiddelde wandelaar als privé-terrein aandoen. Dit ondanks het feit dat de illegale muur is neergehaald waar een toegangshek op geplaatst zou worden. Aan de illegaal opgeknapte pier ligt nog steeds standaard een boot aangemeerd alsook de reeds vervallen ‘Mi Dushi’ partyboat. De illegaal gerealiseerde opstallen staan er gewoon nog en verder is ook nog een soort werkplek te onderscheiden.

Dus, wat is er nou daadwerkelijk na het handhavend optreden van het ministerie in november 2015 veranderd? Wat is er veranderd aan de illegale toe-eigening van het publieke strand bij Caracasbaai-schiereiland, voorbij het voormalige Baya Beach en ter hoogte van de Tugboat-duiklocatie? Het wordt nu gedoogd.

10.000 illegale bouwsels

Hoe realistisch is het dat er op afzienbare termijn een oordeel geveld kan worden over de 10.000 illegale situaties/bouwsels en er ook nog streng gehandhaafd gaat worden? Als de schattingen van het ministerie kloppen en we houden de ruimste periode van dertig jaar aan, dan komen er jaarlijks 333 nieuwe illegale bouwsels bij, meer dan zes nieuwe illegale gebouwen per week!

Als het vermoeden klopt dat de situatie steeds erger wordt dan zouden dat er momenteel wel veel meer kunnen zijn. De plannen zijn mooi maar er moet snel actie worden ondernomen en in een behoorlijk tempo, anders is het water naar de zee dragen!

Bron: Amigoe