WILLEMSTAD — Curaçao is deze week weer iets dichterbij gekomen bij het doel om het verdrag ter bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed te implementeren.

Dit verdrag werd in 2012 door Nederland geratificeerd. Om de deskundigheid van de Caribische delen van het Koninkrijk en Suriname rond het beschermen van immaterieel erfgoed te bevorderen, worden er jaarlijks trainingen door Unesco gegeven. Gisteren werd de derde training hierover in het Renaissance Hotel afgesloten met een culturele avond.

Dit jaar lag de focus van de training op het maken van een plan ter bescherming van het immaterieel erfgoed. De trainingen werden gegeven door Unesco-medewerkers uit Jamaica, Engeland en BeIize. De organisatie lag in handen van de Nationale Commissie van Unesco op Curaçao, in samenwerking met alle betrokken partners.

Onder immaterieel erfgoed wordt verstaan de niet-tastbare gewoontes en gebruiken van vroeger, die men nu nog steeds koestert. Het is de kennis en kunde die men levend wil houden en wil doorgeven aan volgende generaties. Immaterieel erfgoed evolueert zo met de tijd mee. Voor Curaçao is het blazen op de kachu (koehoorn) een van de verdwijnende gebruiken die beschermd dienen te worden. Het verdrag van Unesco meldt expliciet dat de gemeenschap zelf moet aangeven welke gewoontes, die onder het immaterieel erfgoed vallen, behouden moeten blijven. Vaak kiest de staat of ngo’s wat zij de moeite waard vinden om levend te houden. In dit verdrag zijn het de mensen in de gemeenschap die dat bepalen.

Niet veel mensen op Curaçao weten nog hoe ze op een kachu moeten blazen of hoe ze die moeten maken. Het is een techniek die deel uitmaakt van de cultuur van Curaçao en waar slaven nog gebruik van hebben gemaakt. De kachu werd gebruikt om muziek te maken maar ook als communicatiemiddel. Het instrument wordt vaak tijdens het seú-feest gebruikt, maar buiten het seú-seizoen bijna niet meer.

Volgens Richenel Ansano, directeur van NAAM, zijn er slechts drie of vier groepen die nog op de kachu blazen. De kennis dreigt volgens Marva Browne, secretaris-generaal van Unesco op Curaçao, echter verloren te gaan. Degenen met kennis over oude gewoontes zijn niet de jongsten meer en wanneer zij komen te overlijden nemen ze al hun kennis mee het graf in. Daarom is het volgens haar belangrijk om deze gewoontes te documenteren, voordat het te laat is.

Prioriteit

Curaçao is het laatste land in het Koninkrijk dat het verdrag ter bescherming van het immaterieel cultureel erfgoed nog moet ratificeren.

Vooral in de derde wereldlanden maakt Unesco het beschermen van immaterieel erfgoed een prioriteit. In het verdrag uit 2003 staat dat immaterieel erfgoed gemeenschappen diep raakt en dat het ook een rol speelt in de verhouding tussen mensen. Daarnaast werd er gekeken naar welk effect het heeft op het milieu. In de overeenkomst staat dat het behoud van immaterieel cultureel erfgoed alleen serieus aangepakt kan worden als er rekening wordt gehouden met mensenrechten en het bijdraagt aan wederzijds respect tussen gemeenschappen, groepen en individuen.

Deelnemers aan de training kwamen uit Aruba, Bonaire, Curaçao, Saba, St. Eustatius, St. Maarten en Suriname en zijn werkzaam bij ngo’s en overheidsdiensten die zich inzetten voor het cultureel erfgoed in de voormalige Nederlandse koloniën in het Caribisch gebied.

Het trainingsproject wordt gefinancierd door de regering in Nederland, die het geld beschikbaar heeft gesteld via het World Heritage Centre van Unesco. De eerste training werd in 2014 op St. Maarten gehouden. Toen werd er gefocust op interviewtechnieken. In 2015 vond de training, net als dit jaar, op Curaçao plaats. Vorig jaar was de training gericht op de inventarisatie van het cultureel erfgoed. Verder hebben de deelnemers dit keer ook gesproken over structurele samenwerking en het vergaren van fondsen.

Kwartet

Onder begeleiding van Ryan Hernandez werd tijdens de culturele avond kwartet gespeeld. De deelnemers moesten het in groepjes tegen elkaar opnemen. De leden van de groep met de meeste punten wonnen kunstwerkjes gemaakt van hergebruikt materiaal, die te maken hadden met verschillende objecten uit het Curaçaos erfgoed. De groep met minister Irene Dick van Cultuur in het team won het spannende spel. Als afsluiting trad de groep Serenada van Harry Moen op.

Tijdens de culturele avond werd er een kwartetspel gespeeld met afbeeldingen van objecten die onder immaterieel cultureel erfgoed vallen.