Amigoe-interview met mr. Navarro: ‘De muur van welwillendheid breekt ons op’

Minister van Justitie Nelson Navarro: ‘De muur van welwillendheid breekt ons op’

Een gesprek met Nelson Navarro, minister van Justitie (op voordracht van Pais) over de moord op politicus Helmin Wiels, de veranderde normen en waarden, de onderwereld, de ‘aanwas’ van jonge criminelen en het werken in een samenleving met steeds minder betrokkenheid bij het eigen welzijn.

Navarro werd minister van Justitie in het interim-kabinet na de val van de regering van Gerrit Schotte in 2012, nam daarop per 31 december 2012 zitting in het takenkabinet van Wiels en bleef aan voor het politiek kabinet Asjes, dat in juni 2013 werd geïnstalleerd.

Het departement van Justitie is tegen een buitenmuur van Fòrti aangebouwd en staat naast het politiebureau van Punda. Het Gerechtshof en het Openbaar Ministerie liggen slechts een steenworp van dit departement vandaan. Witte houten tralies zijn gevlochten langs de balkons en beletten de buitenstaander enige inkijk.

Een patio aan de voorzijde van de straat moet doorkruist worden om bij de hoofdingang te komen. Er staat een hek voor. Een deur met een elektrisch oog wordt van binnenuit bediend door een bewaker. Eenmaal op de patio doen de witte afgerasterde balkons bijna knus en maagdelijk aan. Lieflijk is het woord dat naar boven komt.

Een schril contrast met de werkzaamheden die hier in dit departement gedaan worden. Hier wordt over de veiligheid van ons land nagedacht, worden plannen gesmeed om de criminaliteit te beteugelen en wordt geheim overleg gepleegd over zaken van staatsbelang. Minister Nelson Navarro zetelt op de eerste verdieping van dit pand. De weg omhoog loopt nu als door een tunnel. Alles is afgeschermd door dezelfde witte afrastering die vanaf de buitenkant zichtbaar is.

De werkkamer van Navarro oogt opgeruimd en rustig, net zoals Navarro zelf, die ondanks zijn drukke agenda de tijd neemt voor dit gesprek.

“Ik zou eigenlijk met mijn kleinkinderen moeten spelen. Ik ben inmiddels 65 jaar, een gepensioneerde. Maar zo werkt het niet voor mij. Zodra deze klus erop zit, ga ik terug naar de advocatuur en hoop ik net zoals advocaat Moenir-Alam – die negentig is – nog heel lang mee te kunnen. Het werk dat ik nu doe is leuk, alleen zijn de omstandigheden waarin ik me bevind en waaronder er gewerkt moet worden niet altijd zo leuk.”

Achtergrond

Navarro is van huis uit advocaat. Hij studeerde rechten in Nederland en bleef daar ruim twaalf jaar.

Als advocaat was hij werkzaam bij grote firma’s, zoals Boekel Van Empel & Drilling (Amsterdam), HBNLaw en Halley&Blaauw waar hij partner werd.

Zonder enige politieke ambitie.

 

Dat wil zeggen totdat hij op latere leeftijd op het advocatenkantoor waar hij werkte een herseninfarct kreeg.

“Ik verdiende goed geld en eerlijk gezegd kon het me allemaal niet zoveel schelen. Ik had te maken met een dossier, een rechter en een cliënt. En voor de rest interesseerde het me allemaal geen bal. Ik had een broer, Lesley Navarro, die politiek heel actief was. Hij was lid van de Democratische Partij. Vaak heeft hij geprobeerd me in beweging te krijgen om meer te doen voor dit land. Maar ik wilde niks van de politiek weten.”

Een portret van Navarro’s broer, die overleed toen hij nog maar 47 jaar was, hangt aan de muur naast zijn bureau. Als een reminder dat er wel degelijk iets veranderd is. Bij Navarro groeit namelijk na zijn infarct op 9 september 1999 de wens om meer te doen.

“Er was iets veranderd. Ik was vijftig jaar en ik begon om me heen te kijken en me af te vragen waar het naartoe ging met mijn land. Curaçao was aan het veranderen.”

Navarro is in die tijd steeds vaker samen met mensen die zich ook in toenemende mate zorgen maken. Mensen zoals Ralph Palm, Steven Martina en Gregory Elias.

“Toen Frente Obrero aan de macht was en Mirna Godett premier werd (2004, red.) werden mijn zorgen groter. Wat is er aan de hand, vroeg ik me af, en ik wilde meer doen dan er alleen maar op de zaterdagmiddag met een goed glas whisky over discussiëren. En ik raakte er meer en meer van overtuigd dat er zonder politieke deelname geen verandering mogelijk zou zijn.”

De oprichting van Forsa Kòrsou volgt al gauw, in 2005; Navarro richt de paarse partij op samen met Glenn Camelia en Gregory Damoen. In 2006 krijgt de partij een zetel. En Navarro komt in de Staten terecht. Daarna maakt de partij even furore door deel te willen nemen aan de verkiezingen in 2010 als deel van de lista kombiná, die was samengesteld uit Niun paso atras van Nelson Pierre, de MAN en Forsa Kòrsou. Navarro was toen al afgetreden als politiek leider, om gezondheidsredenen.

Dat initiatief sneuvelt, van Forsa Kòrsou blijft niet veel over omdat de oprichters zich uit de politiek hebben teruggetrokken, en Navarro keert terug naar zijn oude vak: de advocatuur.

“In naam bestaat de partij overigens nog, maar is nonactief.”

Navarro blijft werkzaam in het veld dat hij goed kent totdat hij in december 2012 door Pais wordt voorgedragen als minister van Justitie in het interim-kabinet van Daniel Hodge dat na de val van het kabinet-Schotte zitting neemt. Navarro blijft aan in het daaropvolgende takenkabinet van Helmin Wiels en het politieke kabinet Asjes, dat zitting heeft sinds juni 2013.

Fasten your seatbelt

In de bijna twee jaar dat Navarro nu in functie is als minister van Justitie heeft hij veel moeilijke en ingewikkelde situaties het hoofd moeten bieden. Niet in de laatste plaats ziet hij zich geconfronteerd met een erfenis die in de afgelopen dertig jaar langzaam maar gestaag een eroderende werking heeft gehad op het justitiële apparaat en daarmee op de samenleving.

 

 

“Het beleid dat de afgelopen decennia is gevoerd is er de belangrijkste reden van dat we nu zo in de shit zitten. Aan het politiekorps was amper iets gedaan. Dat heeft gewoon gedraaid zonder echte sturing. Dan ligt bederf om de hoek. En bederf begint altijd in de top, waarna het langzaam maar zeker de organisatie insijpelt. Bijna de helft van de ambtenaren werkt voor een van de zeventien instanties die onder justitie vallen. Zo’n 1750 mensen zijn dat.

Mensen die werken in organisaties waar jarenlang geen onderhoud aan is gepleegd en waar morele normen en waarden ten aanzien van arbeidsethiek zijn weggeëbd. Andere normen en waarden zijn regel geworden. Omdat er niemand was die er iets van gezegd heeft. Ga dat maar eens rechtzetten bij mensen die denken dat ze ‘rechten’ hebben verworven, die niets anders zijn dan het misbruik maken van de situatie om er zelf beter van te worden.

Ik doel dan op het onnodig overwerken en ziekteverzuim binnen organisaties. En ja, wanneer je dat gaat aanpakken en mensen hebben hun levensstijl ingericht naar een standaard waarbij ze rekening houden met een haast dubbel salaris vanwege het zogeheten ‘overtime’ werken, dan maak je geen vrienden.”

Navarro heeft zich de afgelopen twee jaar niet alleen geconfronteerd gezien met een haperend politieapparaat, dat onder protest moet worden gemoderniseerd en geoptimaliseerd, maar ook met een begroting die geen ruimte laat voor extra uitgaven. En dat terwijl de samenleving enorm veranderd is en te maken heeft met meer criminaliteit dan ooit.

“Fasten your seatbelt, heb ik aan het begin van mijn periode gezegd. Curaçao is veranderd. Er zijn feiten die we onder ogen moeten zien, die heel moeilijk zijn. De onderwereld heeft zich in de afgelopen twaalf tot vijftien jaar kunnen opbouwen in dit land. Mensen lachten me uit toen ik dat zei. Inmiddels denk ik dat niemand daar meer aan twijfelt.

We moeten vechten tegen deze factor, die in de afgelopen jaren overal voet aan de grond heeft weten te krijgen. Invloed wordt uitgeoefend via de media, maar ook middels criminele acties die nergens op slaan.

Wie wint er nou iets met het plegen van een lukrake atrako zonder echte opbrengsten? Die worden er heel veel gepleegd. Het doel: het destabiliseren van een samenleving. Middels de media wordt het gevoel van onveiligheid gepropageerd, maar dat is alleen maar om de aandacht af te leiden van wat er echt gaande is, zodat het ‘grote’ werk ongestoord kan plaatsvinden.

Ik heb niet voor niks gezegd dat het moeilijk ging worden en dat de tijd waarin we ons nu bevinden van ons allemaal vraagt dat we schokken op moeten vangen en dat we geraakt zullen worden. Op individueel vlak worden we steeds meer geconfronteerd met criminaliteit, die de samenleving ingeslopen is en die inmiddels een factor geworden is waar we allemaal in ons leven rekening mee moeten houden in de dingen die we wel en niet doen.”

 

Welwillendheid

Een andere reden die Navarro aanhaalt wanneer hij spreekt over ‘de moeilijke omstandigheden waaronder hij het werk van minister van Justitie moet uitvoeren’ is wat een vriend van hem noemde: de muur van welwillendheid.

“Iedereen wil anders. Iedereen wil veilig en rustig kunnen leven, daarover is geen onenigheid. Maar om daar (weer) te komen en te blijven, zullen er beslissingen genomen moeten worden en keuzes moeten worden gemaakt die verdergaan dan alleen maar wat een regering doet. Welwillendheid is er overal. Iedereen heeft wel een idee over hoe het wel moet.

Het jammere is dat het daar maar al te vaak bij blijft. Het omzetten van welwillendheid naar daadwerkelijke actie en daden, daar heeft niemand zin in want dat betekent offers brengen. Er zijn veel meer mensen die een bijdrage kunnen leveren aan een betere samenleving. Iedereen kan dat. Maar daar komen we niet.

Het interesseert 90 procent van de mensen in dit land helemaal niets. Ze wijzen naar de regering: die moet het oplossen. En dat is niet meer voldoende. Wil je echt een samenleving die beter functioneert en die voldoet aan de basisvoorwaarden om rustig en veilig te kunnen leven, dan moet iedereen een steentje bij gaan dragen.

En stoppen met roepen dat niets functioneert. Kijk naar wat je zelf kunt doen om bij te dragen aan een betere samenleving, praat erover en doe er vervolgens iets aan. Kleine initiatieven in wijken of buurten kunnen hierin al een wereld van verschil maken. Niets doen breekt ons op en is een luxe geworden die we ons niet meer kunnen permitteren.”

Verval

Navarro koppelt de toegenomen criminaliteit aan onder andere het uiteenvallen van sociale cohesie.

“Mensen kijken niet meer verder dan hun eigen hek. Sociale controle is bijna helemaal verdwenen. En daarmee het gevoel van verantwoordelijkheid voor elkaar.

Kijk naar het niveau van de debatten in de Staten. Het is alleen maar achteruit gegaan. Het gaat niet over inhoud, het gaat niet over het algemeen welzijn. Het gaat over het scoren van politieke punten ten koste van alles. Dat hoort niet thuis in een parlement. Een parlement moet het welzijn van een land op handen dragen en de vinger aan de pols houden wanneer dat belang niet goed behartigd wordt. Maar zo gaat het niet.

Parlementariërs zijn niet bezig met het land, ze zijn bezig met zichzelf. En het is heel erg moeilijk om dat tij van verval te keren.

Ik heb het ook meegemaakt dat ik in het parlement uit frustratie hierover aan het schreeuwen was. Mijn vrouw hoorde mij op de radio en die liet mij onomwonden weten dat ze daar niet van gediend was. Ik heb dat in mijn oren geknoopt en me gerealiseerd wat ik aan het doen was: ik was aan het meedoen met deze zo alles vernietigende manier van met elkaar omgaan.”

Overigens, zo geeft Navarro aan, is deze tendens niet alleen op Curaçao zichtbaar.

“Het is overal. De wereld is veranderd. Zo heb ik een verzoek uitstaan bij minister Opstelten van Justitie voor hulp bij het bestrijden van atrako’s. Ik heb gevraagd om twintig extra mensen. Minister Opstelten kon akkoord gaan met hoogstens de helft daarvan, want hij heeft zijn mensen zelf nodig in Nederland. Voor soortgelijke problemen.”

Jeugd

Een grote zorg die de Justitieminister heeft, betreft de jeugd van Curaçao. De criminaliteitscijfers tonen aan dat de jonge aanwas in crimineel gedrag een significant stijgende beweging laat zien.

“Onze jeugd is aan het ontsporen. Aan de cijfers kunnen we dat zien. Het gaat niet om recidivisten – mensen die terugvallen in de criminaliteit – maar om echt nieuwe gevallen die erbij komen en die zich schuldig maken aan crimineel gedrag. Die aanwas bestaat uit jongeren.”

Dweilen met de kraan open is het, waarbij het in aanraking komen van jongeren met justitie het punt is waar Navarro zich bevindt.

“Ik zit aan het eind van de leiding die gevuld wordt door een kraan die nog altijd open staat. Het ‘dweilen’ gebeurt bij ons. Dat moet veranderen. Er moet aan het begin, bij de kraan, al ingegrepen worden.

Dat betekent een integrale aanpak die wat mij betreft bij het onderwijs begint. Daarin moet grof geïnvesteerd worden. Met bezuinigingen op onderwijs zijn we echt verkeerd bezig. Dat is ‘pennywise’ zijn, maar ‘poundfoolish’, uiteindelijk leveren bezuinigingen nu in het onderwijs alleen maar problemen op, die later een veel hoger prijskaartje hebben. Dat zien we nu al.

In 1976 sprak toenmalig premier Wancho Evers al van de noodzaak van het oprichten van een ‘ontwikkelingsbrigade voor de jeugd’. Die is er nooit gekomen en nu hebben we inmiddels te maken met de kinderen van de kinderen waarvoor die brigade opgericht had moeten worden. De kraan staat nog steeds wagenwijd open.”

 

Behalve in de jeugd en het onderwijs moet er ook geïnvesteerd worden in de ouders.

 

 

“Mensen leren wat opvoeden is. Cursussen moeten daarvoor gegeven worden. Heel belangrijk, want alleen kunnen jongeren de veelzijdigheid van de problemen waarin zij verkeren ook niet aan. De ministeries zullen veel beter samen moeten werken om met een aanpak te komen die ervoor zorgt dat justitie niet het laatste station is. Ook de economie speelt daarbij een belangrijke rol. Het hebben van kansen zorgt er ook voor dat er opties zijn. De kraan, daar gaat het om, die moet dicht.”

Trauma

Navarro zag zich in het begin van zijn ministerschap behalve met problemen in zijn justitiële apparaat, dat moet functioneren in een sterk geïndividualiseerde samenleving, ook geconfronteerd met de allereerste moord op een politicus op Curaçao. Helmin Magno Wiels wordt op 5 mei 2013 doodgeschoten in Marie Pampoen. Een omstreden politicus die ook nog eens de verkiezingen gewonnen had.

 

 

Er zijn geen voorschriften of handboeken die aangeven hoe om te gaan met een dergelijke situatie. Het is de eerste keer. Een belangrijk deel van ‘de klus’ die deze Justitieminister wil klaren voordat zijn termijn erop zit, is dan ook het oplossen van deze moord.

“De moord op Helmin heeft heel veel losgemaakt in ons land. Heeft ons eigenlijk in een nationaal trauma gestort waarin duidelijk naar voren komt hoe we ervoor staan met elkaar. Mensen geloven nergens meer in en hebben ook weinig vertrouwen. Dagelijks word ik daarmee geconfronteerd. Wat we ook doen, het is niet goed genoeg.

Eerst geloofde niemand erin dat we de moordenaar zouden oppakken. Toch is dat gebeurd. De schutter hebben we opgepakt. Maar daar houdt het niet op.

Nu gaat het over de intellectuele dader, degene die de opdracht gegeven heeft. Dat gaan we nooit oplossen volgens velen. Maar ook daarmee zijn we heel druk bezig en in een vergevorderd stadium. Ondertussen gonst het van de geruchten die alleen maar onrust brengen.

In augustus komt de zaak voor. In zijn geheel en ik ben er zeer positief over gestemd. Onderzoeken als deze nemen veel tijd in beslag en over de voortgang ervan kan niet veel informatie gedeeld worden lopende het onderzoek. Je moet veel geduld hebben en heel secuur werken. Het is heel erg jammer dat daar zo weinig begrip voor is.”

Navarro trekt zich overigens weinig aan van wat zich daarbuiten afspeelt. De geruchtenmachine laat hij langs zich heen gaan. Voor zijn familie is dat echter niet altijd even gemakkelijk.

“Het valt voor mijn vrouw en kinderen niet altijd mee. De positie die ik heb, is soms voor hen zwaar. De kritiek vanuit de samenleving over mijn functioneren is niet altijd makkelijk te verdragen. Vooral ook omdat ik vanuit mijn ministerpost vaak niet kan reageren. Er is geheimhouding, er zijn onderzoeken die lopen. Er is voortgang. Ik kan alleen niet altijd alles zeggen.”

Navarro heeft ondanks zijn baan en de insights die dat met zich meebrengt nog altijd heel veel liefde voor Curaçao . Er is geen andere plek waar hij wil zijn. Dit ministerschap is zijn bijdrage aan de plek waar hij van houdt. En als hij die klus geklaard heeft gaat het leven gewoon verder.

“Na de zaak Wiels stap ik op als minister en neem ik vakantie. Ik heb aan één stuk door gewerkt de afgelopen twee jaar. En daar is niks mis mee. Maar met de afsluiting van deze bijzondere zaak neem ik heel even een adempauze. En dan ga ik gewoon weer aan het werk. Ik maak de huidige klus die ik op me genomen heb af en daarna word ik weer gewoon advocaat, want stilzitten… dat is niks voor mij.”

Over vijf jaar

Op de vraag hoe het over vijf jaar met dit land zou moeten gaan en waar we dan staan, zegt Navarro:

“Over vijf jaar ligt de criminaliteit aan banden en hebben we een goed getraind politieapparaat. Ook hebben we dan de tools om echt tegen de criminaliteit te vechten. De integrale aanpak heeft ervoor gezorgd dat mensen weer kansen en opties hebben om een leven te leiden waarbij ze vooruit komen.”

Navarro verwacht ook dat er in het handhaven van veiligheid meer gebruik gemaakt zal worden van moderne technologie, waaronder het gebruik van camera’s.

“Ik heb het in China gezien. Een voor hun begrip ‘klein’ stadje van een slordige 3 miljoen inwoners heeft dat systeem geïnstalleerd en het doet wonderen. In het begin was er ook daar protest in verband met de privacy, maar toen iedereen er eenmaal aan gewend was, bleek dat je met cameratoezicht heel erg veel kunt doen aan de veiligheid van een land. Dat zie ik bij ons ook gebeuren.”

Bron: Amigoe

door Elodie Voorbraak