WILLEMSTAD — Terughoudendheid is geboden bij het aangaan van nieuwe leningen. Deze waarschuwing geeft het College financieel toezicht (Cft) in zijn jaarverslag over 2014.
Wat Curaçao betreft is er mogelijk, afhankelijk van het rentetarief waartegen bestaande schulden geherfinancieerd kunnen worden, helemaal geen ruimte meer om nieuwe leningen aan te gaan. “De rentelastnorm op dit moment komt overeen met circa ANG 110 miljoen, wat betekent dat in een situatie van herfinanciering tegen een rentetarief van meer dan 5 procent er geen ruimte is voor meer leningen dan Curaçao nu heeft afgesloten”, aldus het jaarverslag.
“De overheidsfinanciën van Aruba zijn de afgelopen periode in een snel tempo verslechterd, terwijl Curaçao en St. Maarten vanuit een relatief gezonde uitgangssituatie ruimte hadden om te investeren”, aldus voorzitter Age Bakker in het voorwoord. “Ook al is de schuld van Curaçao en St. Maarten zowel historisch als internationaal laag, blijft het zaak om deze voorwaarde voor economische groei te koesteren.”
In het jaarverslag geeft het Cft een beeld van het aarzelende herstel van de wereldeconomie na de financiële crisis en de crisis in het Eurogebied. Aruba en St. Maarten hebben in 2014 weer groei gekend, al was de economische ontwikkeling met respectievelijk 1 en 1,5 procent nog voorzichtig. De economie van Curaçao is voor het derde achtereenvolgende jaar gekrompen, maar er tekent zich wel een omslag af naar licht positieve groei vanaf het derde kwartaal 2014.
Op alle drie de landen neemt de druk van de vergrijzing ondertussen toe. Structurele hervormingen zijn noodzakelijk om de economie weer op gang te brengen. Minder regelgeving, meer marktwerking en een flexibeler arbeidsmarkt staan daarin centraal.
Voor wat betreft de openbare lichamen constateert het Cft dat er veel geïnvesteerd wordt in onderwijs en gezondheidszorg. De economische ontwikkeling blijft op deze eilanden echter zwak. Positief is wel dat, na jaren van sterk stijgende prijzen, de inflatie sinds 2014 onder controle is.
Tekort en schuld
Alle landen hebben 2014 afgesloten met een tekort op de totale begroting, inclusief sociale fondsen en kapitaalinvesteringen. In Curaçao werd dit vooral veroorzaakt door aanhoudende tekorten bij de SVB, die gedekt zijn door in te teren op het schommelfonds en door omvangrijke investeringen in vooral het nieuwe ziekenhuis.
In Aruba door een hoog blijvende overheidsconsumptie, maar ook door een eenmalige storting in het pensioenfonds, en in St. Maarten door aanhoudend lage belastingontvangsten, en door verschillende investeringsprojecten en de aanschaf van het nieuwe overheidsgebouw.
Per saldo leiden de tekorten in alle landen tot stijgende schuldquotes. De schuld van Curaçao heeft de internationaal aanvaardbaar geachte grens van 40 procent BBP bereikt, vooral als gevolg van een eenmalige grote investering in de bouw van het nieuwe ziekenhuis; de schuld van St. Maarten ligt daar iets onder.
Voor beide landen geldt dat de ruimte voor nieuwe leningen dus beperkt is en in verhouding gezien moet worden met de economische groei, om de schuldverhouding beheersbaar te houden.
Aruba heeft in 2014 de 80 procent-grens overschreden en zelfs als de afgesproken doelstellingen gerealiseerd worden, zal de schuld op de korte termijn nog verder groeien, voordat tegen het einde van dit decennium een voorzichtige daling ingezet wordt. Daarmee kan niet langer meer gesproken worden van houdbare overheidsfinanciën.
Toezicht
In het jaarverslag geeft het Cft een uitgebreide analyse van de verschillende manieren waarop toezicht vormgegeven kan worden. Opvallend is dat in veel landen enigerlei vorm van onafhankelijk financieel toezicht actueel is. Wil een toezichtorgaan kunnen functioneren, dan is het nodig dat het een breed draagvlak heeft en dus op basis van consensus tot stand moet zijn gekomen.
Het orgaan moet echt onafhankelijk zijn en professioneel, maar geen overlap hebben met andere organen, zoals bijvoorbeeld accountants. Tot slot is transparantie van groot belang voor het slagen van toezicht.
Waarin het Cft zich onderscheidt van andere vormen van toezicht is dat het zich niet alleen op de advisering ten aanzien van de begroting richt, maar ook op de monitoring van de uitvoering ervan. Daarin ligt een belangrijke meerwaarde, aangezien de ervaring leert dat tekorten en schulden vooral ontstaan door een onvolkomen begrotingsuitvoering.
Bron: Amigoe
Wat wordt er nu precies gezegd door het Cft? Of de schulden van de eilanden zijn te hoog of niet? De schulden van Nederland zijn veel hoger, maar daar is de economie veel gevarieerder. Het Cft heeft steeds gezegd dat er bezuinigd moet worden, hoeft dat nu niet? Aruba beslist zelf of ze de adviezen opvolgt of niet en beroept zich op economen die vinden dat teveel bezuinigen een averechts effect heeft. Onduidelijk is hoeveel Aruba bezuinigd heeft. Wij menen nauwelijks. In Nederland wordt enorm bezuinigd en dat leidt tot ongewenste gevolgen. De rente is zo laag dat de pensioenfondsen en spaarders hun vermogen zien verdampen. En de overheid leent vrolijk voort en deelt belastingverlaging uit op kosten van de eigen burgers. De overheidsschulden worden minder door de lage rente en inflatie. Daar gaat het om. Een oneigenlijk middel waarvoor de burger de rekening krijgt zoals altijd. Wellicht kan het Cft duidelijker zijn? Nederland zou ook onder toezicht van het Cft moeten staan. De Nederlandse overheid geeft een te rooskleurig beeld van de economische situatie, evenals het CBS. Renée van Aller&John de Vries