Tekst: Judice Ledeboer, foto’s Edsel Sambo
Iedereen mag gebruik maken van alle stof die hij op een heel simpele manier, via tekeningen en animaties, bij elkaar bracht. Dit zou weleens het nieuwe leren kunnen zijn voor de jongeren anno 2015, die veelal visueel zijn ingesteld omdat ze opgroeien in het computertijdperk.
Koomen is geboren en getogen in Nederland en hij kwam in 1996 met zijn Curaçaose vrouw naar het eiland. Ze vestigden zich in Groot Sta. Martha en hij ging lesgeven op de Joseph Civilisschool waar hij nog steeds als docent werkzaam is.
Het lesgeven gaat hem gemakkelijk af, maar het vak dat hij geeft, natuur- en scheikunde, is nogal abstract en hij merkte dat de leerlingen moeite hadden om de lesstof te begrijpen. “We moeten eigenlijk in het Nederlands les geven, maar veel leerlingen spreken en verstaan de Nederlandse taal niet goed. Het is dus een kunst om les te geven, want het is balanceren tussen twee talen. Het streven is om de stof in het Nederlands uit te leggen, maar dan valt de aandacht van de leerlingen snel weg. Het is heel moeilijk voor de leerlingen. De boeken zijn in het Nederlands. Ik ga dan vaak over op het Papiaments. Veel stof leg ik hierin uit. Ik merk ook dat als ik te veel praat de leerlingen me niet meer volgen. Ze zien het niet wat ik hen uitleg”, aldus Koomen.
Dat bracht hem op het idee om de lesstof op het bord te tekenen. “Ik ging de lesstof visueel maken.” Jarenlang tekende hij de stof die hij uitlegde op het bord. Met de komst van de ontwikkelingen op IT-gebied ging Koomen ook les geven in informatiekunde en kwam hij op het idee om de lesstof op de computer te maken, waar hij via allerlei programma’s vele mogelijkheden ontdekte om de lesstof niet alleen visueel, maar ook speels te maken met animaties en filmpjes.
“Ik heb persoonlijk een hekel aan animaties op de computer, omdat die mij vaak afleiden van dat wat ik aan het zoeken of bekijken ben op de computer, maar ik ben wel een groot liefhebber van het zelf maken van animaties voor de lesstof. Ik probeer de animaties heel rustig te laten overkomen, met vaak een pauze erin voordat het geheel zich weer herhaalt.” Het maken van de digitale lessen met tekeningen en animaties werd een hobby en hij heeft er veel plezier in om die lessen voor te bereiden.
Om zijn lesstof visueel te maken ging hij op zoek naar tekenprogramma’s. “Het viel mij op dat er heel veel computercursussen gegeven worden zoals werken in Excell en het leren maken van een Powerpointpresentatie, maar er worden geen cursussen aangeboden om op de computer te leren tekenen. Gelukkig is er een uitstekend gratis tekenprogramma (Inkscape) en ik heb het mezelf aangeleerd en is nu een hobby geworden. Ik leer het de kinderen nu ook en dat vinden ze heel leuk. Het is een onderdeel van hun lessen informatiekunde.”
Koomen heeft al meer dan honderd lessen digitaal gemaakt. Niet alleen lessen voor zijn eigen vak natuur- en scheikunde, maar hij heeft ook lessen gemaakt voor de vakken milieu en biologie en gezondheid.
Het unieke van de site vindt hij dat de site als een boek is gemaakt. Elke les heeft een paginanummer en het is voor iedereen gemakkelijk om de lessen te vinden. Op een van de eerste pagina’s zijn alle lessen gerangschikt in een ‘inhoud’.
Koomen ziet deze manier van lesgeven als een nieuw instrument om in te zetten bij het lesgeven. Iedere les bevat een korte tekst in het Papiaments en er zijn tekeningen, animaties of filmpjes (van internet) toegevoegd. Koomen maakt veel gebruik van de overvloedige informatie van Wikipedia. Die teksten vindt hij vaak te lang en te moeilijk met veel te veel informatie. De leerlingen weten dan niet wat wel en wat niet belangrijk is. Hij vereenvoudigt ze voor de lessen.
De presentatie van deze lessen doet Koomen met behulp van een beamer. “Ik kan alles doen. Ik heb wifi in het klaslokaal en ook de leerlingen hebben ieder een eigen computer en ze kunnen zelf ‘meekijken’.
Met het visueel maken van de lessen en het gebruik van de tablets is er wel meer belangstelling van de leerlingen. Het valt de docent echter op dat de leerlingen veelal moeite hebben met het begrijpen van geschreven taal. De teksten in zijn visuele lessen heeft hij in het Nederlands en Papiaments geschreven. “Deze lesstof is dus één van de eerste digitale vormen van lesstof in het Papiaments”, zegt hij.
Hij kan niet zeggen of het niet begrijpen van de geschreven taal komt door het abstracte van de vakken die hij geeft of dat de leerlingen moeite hebben met begrijpend lezen. Daarom legt hij de onderwerpen die hij behandelt op verschillende manieren uit. Aan het eind van iedere les checkt hij of de leerlingen de lesstof hebben begrepen en dan merkt hij helaas nog steeds dat de lesstof bij een aantal leerlingen niet is binnengekomen. “Ik herhaal ook veel. De voordelen, de nadelen, de toepassingen van stoffen. Omdat de jongeren weinig voorkennis hebben, is het opnemen van de leerstof moeilijk. Leerlingen die bijvoorbeeld naar National Geographic kijken kunnen de stof al beter plaatsen.”
Koomen begon vier jaar geleden met het maken van de lessen en de site en ieder jaar komen er meer lessen bij. Hij ziet het digitale lesinstrument als een grote toevoeging voor de manier van lesgeven. “Boeken zijn statisch. De tekst staat er en daar kan je ter plekke niets aan veranderen. Je kunt geen teksten en plaatjes toevoegen… Op de site kan dat wel. En een tekening is een tekening. Daar kan je ook niets aan veranderen, maar met een animatie breng je de tekening tot leven en dat spreekt de jongeren meer aan. Ik voeg ook vaak filmpjes toe. Er is op internet zo veel te vinden.” Tijdens de lessen kan hij heel snel de juiste video’s laten zien als ondersteuning van de lesstof.
Om de ‘couleur locale’ aan te houden is de site georiënteerd op het eiland. Dat doet Koomen door plaatjes en foto’s van Curaçao toe te voegen. De naam van zijn website ‘Diturunpoko’ (vertaling: van alles wat) heeft hij gekozen omdat de site ‘van alles wat’ bevat. Koomen: “Ik wil me niet beperken tot alleen lesstof voor mijn vakken en ik kan alles maken. Ik roep dan ook anderen op om ook lessen te maken en om deze op een eigen site te publiceren.”
Om iedereen de gelegenheid te geven om gebruik te maken van de digitale lessen op de site stelt de leraar de stof beschikbaar als ‘public domain’. Er zit geen copyright op de lessen. “Ik teken alles zelf en maak zelf de animaties en iedereen mag die gebruiken.” De site is gemaakt om via de computer of laptop te kunnen gebruiken. “Het is niet gemakkelijk bruikbaar via de telefoon, mede omdat de pagina’s veelal als geheel bekeken moeten worden en dan worden teksten heel klein. Het nadeel van de animaties is dat ze op de telefoon niet gebruikt kunnen worden. Dat ligt aan het programma ‘Pencil’ dat ik heb gebruikt.”
Hij ziet de Papiamentstalige stof als een bijdrage aan de samenleving omdat er nog niet veel lesmateriaal in het Papiaments is. Bij het schrijven van de teksten in het Papiaments liep hij echter aan tegen de juiste vertaling van woorden en ontdekte hij dat er woorden zijn waar in het Papiaments nog geen woord voor is. Koomen is zelf woorden gaan maken door naar de vertaling van woorden in het Spaans en Portugees te kijken. Op een van de laatste pagina’s van de site is een kort lijstje te vinden van woorden waar hij geen vertaling in het Papiaments voor kon vinden. Hij noemt dit hoofdstuk ‘Palabra den diskushon’ omdat hij de discussie wil losmaken over woorden die in het Papiaments nog niet bestaan.
Koomen zegt er met nadruk bij dat dit zoeken naar woorden in het Papiaments in een beginstadium is. Wellicht zijn er mensen die hem kunnen helpen met het vinden van de juiste woorden in het Papiaments om zijn lesstof compleet te maken. Voorbeelden van dit soort woorden zijn ‘zetmeel’ en ‘korstmos’. “Daar zijn geen woorden voor in het Papiaments en deze woorden komen ook niet in Papiamentstalige woordenboeken voor. Bij het lesgeven probeer ik dus uit te leggen wat het woord betekent en dat is soms best lastig. Ik gebruik dan andere woorden, maar die dekken de lading van de woorden ‘zetmeel’ of ‘korstmos’ niet”, aldus de innovatieve docent.
Koomen ziet het door hem bedachte instrument niet als een methode, hoewel hij het wel de naam ‘Método Liber’ heeft gegeven. “Die naam heb ik eraan gegeven omdat het gebruik van de inhoud van de site helemaal gratis is.” Ik spreek liever over een ‘instrument’ en het zou geweldig zijn als het in de toekomst een methode kan worden. Ook leerlingen van de basisschool kunnen nu zelf informatie in het Papiaments op deze site vinden, voor bijvoorbeeld een spreekbeurt.”
Al eerder is gezegd dat iedereen de site mag gebruiken op de manier die men zelf wil. Om de site met de lessen te gebruiken bij het lesgeven heeft Koomen een korte instructie voor de docent op de site opgenomen. Het is heel belangrijk dat de docent aangeeft welke pagina’s de leerlingen moeten leren of maken. “De docent moet aan de leerlingen doorgeven naar welke pagina ze moeten gaan om te kijken naar de les en de rest spreekt voor zich.”
Koomen ziet oneindig veel mogelijkheden met het aanbieden van visuele lessen. Dat hij het instrument nu aan het grote publiek voorstelt heeft te maken met het vertrouwen dat hij heeft in het instrument en hij heeft ook het publiek nodig om de site uit te breiden en natuurlijk dat men op de hoogte is van het bestaan van deze site. Iedereen die met hem in contact wil komen om kritiek te uiten over de site, of mensen die wensen en suggesties hebben kunnen reageren via het volgende email-adres: [email protected].
Bron: Amigoe