Column Renée van Aller en John de Vries
Premier Eman zei in 24ora.com van 12 september 2014: Tareanan mas importante di Gobernador na Formador apenas 10 luna atras awe ta concretisa”. Wat hij daarmee concreet bedoelt begrijpen we niet. Als voldaan is aan alle vereisten waarom is dan een aanpassing van de begroting 2014 alsnog nodig, en waarschijnlijk ook in de begroting van 2015? In het tijdschrift Dushi Tera van september 2014 wordt vrolijk vermeld dat het kabinet het mes zet in de overheidsuitgaven.
Aruba gaat voor een balanced budget en niet voor een begrotingstekort van 3% zoals in Europa. Inmiddels is het begrotingstekort van Aruba ± 8%. Alleen op papier is sprake van duurzame groei en houdbare overheidsfinanciën. De Arubaanse overheidsschuld is volgens de CBA nu meer dan 3½ miljard florin, (± 72% van het GDP en nog stijgende).
Binnen het Koninkrijk zijn begrotingen gecompliceerde gebeurtenissen. Nederland werd gedwongen de werkloosheid en staatschuld te verhogen door de noodzakelijke redding van financiële instellingen. Die tegenslagen had de rest van het Koninkrijk niet. In Nederland wordt al jarenlang met Calvinistische ijver de broekriem aangehaald, in de rest van het Koninkrijk wordt doorgespendeerd. In het Koninkrijk stagneert de economische groei. Ook de productiviteit daalt al geruime tijd, ondanks gewenste en verwachte veel te optimistische groeicijfers. Tussen 2010-2030 zal in Nederland het aantal werkennemers dalen met 4% en de hoeveelheid gepensioneerden toenemen met 66% stelt het Financieele Dagblad van 13 september 2014. Vergelijkbare ontwikkelingen zullen zich ook elders voordoen.
Zonder groei geen welvaart
De economische groei die er nog is gaat in het Koninkrijk grotendeels naar de toename van ziektekosten en pensioenkosten. Die ontwikkeling gaat ten koste van de koopkracht. Door een flinke economische groei moet minder van ons inkomen worden besteed aan de stijgende kosten van levensonderhoud, zorg en pensioenkosten. Maar wáár moet die substantiële groei vandaan komen en kan die redelijkerwijs worden verwacht? Geen econoom kan onder de vigerende omstandigheden haalbare oplossingen bieden om de gewenste groei te realiseren.
De Nederlandse centrale overheid schuift veel taken af naar de gemeenten, maar verkleint zichzelf niet evenredig. De regering wil het aantal ambtenaren in Nederland de komende jaren met 60.000 verminderen van 1,06 miljoen in 2012 naar 1 miljoen in 2016. Aruba heeft ± 5000 ambtenaren en ± 373 coördinatoren/adviseurs en verder te restitueren raadgevers. Ook in de rest van het Koninkrijk bezuinigt de regering niet op de ‘eigen mensen’.
Begroting 2014 en rapportage CFT
De Amigoe en 24ora.com berichtten op 13 september 2014 dat het CFT nog een aantal eisen stelt aan de Arubaanse begroting 2014. Binnen drie weken moeten die aanpassingen plaatsvinden. Of die eisen ook zijn verwerkt in de begroting voor 2015 is onbekend. De achterstallige betalingen aan het APFA-pensioenfonds moeten worden opgenomen als kosten in de begroting, evenals de te betalen rente op die schuld. Het zou om een betaling gaan van tussen de 150 en 250 miljoen florin. Er werd ‘ongevraagd’ geleend van de eigen ambtenaren, meestal zonder rentebetalingen. Ondertussen loopt de schuld van het Land aan het APFA pensioenfonds volgens de laatste gegevens van de CBA nog steeds op. In juni 2014 bedroeg de schuld al weer 280.5 miljoen florin. Hoe kan dat? Wat hebben de parlementariërs en overheidsbonden gedaan om deze ongewenste situatie te voorkomen?
De verhoging van de BBO moet direct in de begroting worden verwerkt en zou eigenlijk moeten stijgen tot 4% (is nu 1,5%) concludeert het CFT. Ook de AZV premie moet omhoog. Het CFT ziet geen ‘presupuesto balansa’ eerder dan 2018, terwijl dat al in 2015 zou moeten plaatsvinden. Zoals bekend verdwenen de excellente regeringsvoornemens om de schulden te beperken in de praktijk steeds in een verder wijkend verschiet. De overheid moet de kerntakenanalyse eindelijk uitvoeren, stelt het CFT. Zowel de AVP-regering als de MEP-regering wilden dat niet. Waarschijnlijk vanwege de te verwachten arbeidsonrust? De ambtenaren en overheidsdiensten groeiden, terwijl privatisering voor de hand had gelegen, constateert het CFT. De noodzakelijke wetgeving om alle maatregelen in te voeren, zoals verhoging pensioenleeftijd, verhoging premies AZV en eigen bijdrage, is nog niet gereed en verdient prioriteit besluit het CFT.
Creëren van voldongen feiten
De belasting op banktransacties is in de maak, maar dat gaat wel ver, evenals de verhoging van de utilities met 10% en de verlaging van de pensioenen. In de meeste gevallen zijn de pensioenen al aan de lage kant. De koopkracht en binnenlandse vraag zullen verder verminderen. Plannen om de werkgelegenheid en scholing van de bevolking te verbeteren zijn niet aangetroffen.
Ook gaan de pensioenpremies en premies AOV omhoog en worden de uitkeringen verlaagd, terwijl de kosten van levensonderhoud stijgen. Tevens wordt aanzienlijk bezuinigd op gesubsidieerde instellingen, zoals de SABA, Arikok, IMSAN en welke andere organisaties nog meer?
Waarom geen afdoende bezuiniging toegepast op de bestuurders, alle adviseurs en overheidsdienaren zelf? Wij stelden al eerder afhankelijk van het inkomen een korting voor. Met verhoging van kosten voor toeristen moet omzichtig worden omgegaan omdat Aruba voor toeristen, evenals inwoners al heel duur is. Slachten van de kip die de gouden eieren legt, lijkt onverstandig.
Oorzaak en gevolg
Aruba heeft geen correct crisisbeleid gevoerd. Risico’s van te weinig doen blijken veel groter te zijn dan de risico’s van te veel doen. Dat bleek omdat de overheid veel beloofde en veel uitgaf aan mysterieuze plannen. Of al die mooie plannen levensvatbaar waren is onduidelijk, want een kosten-baten analyse ontbrak standaard. Hoe kan Aruba een houdbare groei realiseren met zo’n eenzijdig gerichte economie, die tevens te maken heeft met zoveel oneerlijke concurrentie? Illegale arbeid wordt nog steeds op grote schaal toegestaan.
Het loslaten van de kredietwaardigheid van een land kan niet straffeloos gebeuren. Hoe kan Aruba het CFT en andere deskundigen overtuigen van foutloos financieel beheer? Ben Tiggelaar legt dat uit in het NRC-Handelsblad van 13 september 2014 aan de hand van David Maister. “Maister, – van huis uit econoom, statisticus en wiskundige – meent dat we onszelf allereerst de vraag moeten stellen: hoe krijg ik een ander mens zover, dat hij u graag wil geven wat u wilt? Volgens Maister zijn hiervoor drie vaardigheden essentieel.
1. Hoe verdient men vertrouwen? Essentieel daarbij is dat u eerst iets geeft en pas daarna iets vraagt. Pas als de ander ervan overtuigd is dat u zijn belang op het oog hebt, zal hij bereid zijn om naar u te luisteren, aldus Maister.
2. Hoe geeft u een goed advies? Het is de kunst van het vinden van de juiste woorden, hoe komt men over op de ander, echt? Oefent u uw gesprekken vooraf? Vraagt u daarbij om eerlijke feedback? Ook moet u bedreven raken in het stellen van effectieve vragen, waardoor mensen hun situatie begrijpen en nieuwe mogelijkheden gaan zien. U dient gevoel voor strategie te ontwikkelen. Dring niet één mening op, maar schets mogelijkheden, doe suggesties en laat de ander daarna zelf kiezen. Dan is de kans dat hij er iets mee doet een stuk groter.
3. Tenslotte moeten we leren om relaties te bouwen. Relaties versterkt u door begrip te tonen, door zorgzaam, attent en hulpvaardig te zijn.
„Het kan mensen niet schelen hoeveel u weet, totdat ze weten hoeveel het u kan schelen”, is een van Maisters favoriete citaten.
Grappig is dat Maister in zijn werk steeds minder aandacht besteedt aan ‘harde factoren’ als cijfers en geld. Het gaat volgens hem uiteindelijk om ‘zachte’ factoren zoals relaties, vertrouwen en enthousiasme. Volgens Maister zijn bedrijven veel te veel te weinig bezig met het zorgen voor de bron van alle vormen van winst die je kunt boeken: mensen. Kan het zijn dat onze politici (te) weinig waarde hechten aan vertrouwen, eerlijkheid en begrip en teveel overtuigd zijn van het eigen gelijk?
Het is niet verstandig om een agressieve tijger met een stok te prikken, zegt Bas Heijne in het NRC Handelsblad over Poetin. Maar wanneer men ophoudt met prikken, is het dan ineens geen agressieve tijger meer? Dat geldt ook voor de Arubaanse begroting 2014, die is teruggekomen om de regering in de kuiten te bijten. Prikken helpt niet, schreeuwen en praten ook niet. Het enige wat erop zit is uitvoeren en pronto. Alleen dat is in het belang van de Arubaanse burgers. Die belangen heeft de regering gezworen te dienen. Renaissance van moreel besef?
©2014 Renée van Aller en John de Vries
Renée van Aller en John de Vries schrijven hun artikelen vanuit een veelzijdige vakkundigheid voor de Knipselkrant Curaçao en de Amigoe. Op alle artikelen ligt het copyright bij zowel de Knipselkrant Curaçao en Amigoe als de Auteurs.
Publicatie door: Knipselkrant Curaçao © 2010-2014