Column Renée van Aller en John de Vries
Wie heeft het voor het zeggen in het Koninkrijk? De burgers of de elites? Maatschappelijke verschillen worden bepaald door het al dan niet toegang hebben tot sociaal kapitaal (relaties en netwerken), cultureel kapitaal (taal, gedeelde voorkeuren, reputaties) en persoonskapitaal (gezondheid en aantrekkelijkheid). De grootste verschillen ontstaan wanneer de onderscheiden groepen gescheiden leven en zich alleen maar met de eigen groep identificeren.
Het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) deed onderzoek naar wat de inwoners van Nederland vonden van hun elites. Op 10 december 2014 kwam het hoofdstuk ‘de eenzame elite’ uit. De elite bagatelliseert de eigen positie. ‘De gewone mensen’ vinden dat de elite over het algemeen de bevoorrechte positie niet eerlijk verdiend heeft en teveel de eigen belangen najaagt. Zeker is dat geld een allesoverheersende aangelegenheid in het Koninkrijk. Dat er een elite is, is onvermijdelijk.
“Dat een groeiend aantal mensen denkt dat ze niet op een eerlijke manier kunnen opklimmen, dat ze niet elke ochtend tegen hun kinderen zeggen: jij kunt minister-president worden, dat stemt droef”,
zegt Sheila Sitalsing in de Volkskrant van 10 december 2014. Hoe doen onze leiders het? Ook in Aruba bestaan gelijksoortige verschillen tussen mensen, vooral in salaris, opleidingsniveau, religie, politieke dynastieën en Protestantse en Katholieke bestuurders. Degenen die het voor het zeggen hebben zijn meestal blanke, bemiddelde en vaak goed opgeleide mannen. Dat is ook het onderscheid dat te maken valt tussen de partij van de gewone mensen (MEP) die vaak een hogere opleiding missen en de partij van de beter gesitueerden en de macamba’s (AVP). In Curaçao is er ook reden tot zorg, meldde het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) op basis van de Census 2011 in de Amigoe van 11 december 2014. Het gemiddelde bruto inkomen was in 2011 voor mannen 3690 gulden per maand en voor vrouwen 2483 gulden per maand. Gemiddeld bedraagt het verschil tussen mannen en vrouwen, dus bij zowel de werkende als de niet-werkende bevolking, bijna 50 procent. Dat verschil zou vooral gebaseerd zijn op de lengte van de werkweek. In Nederland geboren werknemers verdienen het meeste. Dat heeft te maken met hun hoge opleidingen.
Ongelijke kansen?
Wij stelden velen de vraag of wij zonder onze bestuurselite kunnen. De door ons geraadpleegde deskundigen meenden dat we niet zonder onze elite konden, evenals de verschillende politici die we spraken. Als we geloven in het motto van een bekend voetballer dat men geluk en succes kan afdwingen, dan kunnen we prima zonder onze bestuurders. Al die politieke tegenstanders die genadeloos werden geëlimineerd in Latijns Amerika: Brazilië, Argentinië, Chili en Uruguay en de oorlogsmisdaden van de Nederlandse soldaten in Indonesië bij de politionele acties vervullen ons met schaamte. En steeds gebeurt het opnieuw ergens anders. Het SCP deed onderzoek naar de geloofwaardigheid van elites.
“Is Nederland (nog) een meritocratie, waar de positie die men bereikt afhangt van talent, vaardigheden en inzet? Heeft Thomas Piketty gelijk, en bepaalt het financiële vermogen de levenskansen? Hoe belangrijk zijn iemands fysieke gezondheid, psychische gesteldheid en aantrekkelijkheid voor het vinden van werk en het aangaan van relaties? Verharden de politieke strijdpunten tussen bevolkingsgroepen zich, en hoe groot is de kloof tussen elite en bevolking?”
Het merendeel van de 3000 ondervraagden rekent zichzelf tot de middenklasse en niet tot de elite. De ondervraagden zien vaak wrijving tussen autochtonen en migranten, en tussen de machtigen en de rest (rond de 60%). Ook tussen religieuze groepen en tussen arm en rijk, en werkgevers en werknemers beschouwt een behoorlijke groep de relatie als conflictueus. De tegenstellingen tussen hoog- en laagopgeleiden, tussen jong en oud, en tussen zieke en gezonde burgers acht men minder vaak problematisch. Politieke onvrede hangt samen met opleiding, beroep en leefstijl. De gedachte dat de elite alles bepaalt wat in het Koninkrijk plaatsvindt, leidt tot polarisatie.
Dramatische Deemoed
De Arubaanse premier is op bezoek in Nederland. In het Antilliaanse Dagblad van 6 december 2014 zette hij zijn grote gehechtheid voor Nederland nog eens met nadruk uiteen. Nederland kreeg er fiks van langs. Desondanks verzocht Aruba om ondersteuning van het CFT voor de begroting 2015. Zou dat op aanraden van het IMF zijn? In december bezocht het IMF Aruba. Géén politicus die –zoals gewoonlijk- haastig verklaarde dat het IMF weer overmatig opgetogen was over de Arubaanse vooruitzichten. Bill Clinton heeft onze premier uitgenodigd voor een vererende contributie aan de future of the Americas. Het is betreurenswaardig dat er geen onbevangen opheldering is over de future of Aruba. Maar het CFT als klankbord en denktank van premier Eman, gesecondeerd door het IMF, daar kun je bij Bill Clinton en op het thuisfront mee aankomen. Een indrukwekkende sensatie. Op 10 december 2014 berichtte Elsevier uit betrouwbare bron dat de premiers van Curaçao, Sint Maarten en Aruba Koningsdag 2015 zullen negeren. Zij zullen het Koninkrijksconcert niet bijwonen. Zo willen zij uiting geven aan hun ergernis over de krenterigheid en bemoeizucht van Nederland ten opzichte van de andere elites van het Koninkrijk. Wel wordt 60 jaar Statuut stijlvol gevierd in Nederland en zullen de overzeese premiers aanwezig zijn. Of de informatie in Elsevier op waarheid berust, is onbekend.
Aantrekkende achterdocht
In Nederland is het wantrouwen tegen de elite toegenomen. In Aruba wordt wantrouwen politiek wederzijds aangemoedigd, zolang het maar niet de eigen bekwame bestuurders betreft. In Nederland achten de ondervraagden de elite vaak onderdeel van de problemen, terwijl de problemen van de bevolking niet worden opgelost. Ook is de elite minder homogeen dan vroeger. Opleidingsverschillen geven in Nederland geen reden tot wrijving. Nederland is een tamelijk egalitaire samenleving.
Dat lijkt ons niet het geval in de Caribische delen van het Koninkrijk. De Speld doet de volgende aanbevelingen. Voorstelbaar is dat lageropgeleiden boven hun niveau gaan werken. Bijvoorbeeld de verwarmingsmonteur klust bij als uitzendhoogleraar (21 mei 2014). Ook kunnen we besluiten dat iedereen die de basisschool heeft afgerond hoger opgeleid is. Zo kan de kloof tussen hoger- en lageropgeleiden worden gedicht, stelt De Speld op 12 december 2014. Iedereen hoort dan bij de elite, dus polarisatie bestaat dan niet meer.
Verbreiden van het vooruitgangsgeloof
De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken riep onlangs nog bekommerd uit dat het gevaar dat overal dreigt, niet moet worden onderschat. Waarom willen dan zoveel van onze leiders het Koninkrijk opblazen? Daar hebben we nog steeds geen duidelijk antwoord op ontvangen. Laat staan, dat een voorstander of tegenstander een gemotiveerd lijstje met voordelen en nadelen van het al dan niet opblazen van het Koninkrijk heeft aangeleverd. Hoe kan het vooruitgangsgeloof worden verbreid? Door dezelfde kwaliteiten als bij sollicitaties. Een aangenaam uiterlijk en dan pas capaciteiten. Het is een troost dat onze leiders bereid zijn boven hun niveau te werken. Het SCP onderzocht recent hoe indruk te maken en wat blijkt? Aantrekkelijkheid, zelfvertrouwen en fitheid bieden succes op de arbeidsmarkt, dus ook in de politiek. Dus zet in op charme en uitstraling. Onze premier heeft dat in overvloed, maar het regeringsbeleid moet wel geloofwaardig blijven. Het is af te raden om teveel af te wijken van de waarheid, dat maakt het lastig verzinsels en werkelijkheid uit elkaar te houden.
Ook de misdaad groeit voorspoedig. In Nederland liquideren de onderwereldbazen elkaar. In Aruba worden maar 6 moorden per jaar gepleegd. Dat zou superlaag zijn, meldde de Amigoe op 11 december 2014. Wij vinden het nogal veel voor zo’n kleine bevolking. Curaçao had al 39 moorden dit jaar. Kennelijk is het profijtelijker in het milieu elkaar te bestelen en dood te schieten, dan anderen te plunderen. In de onderwereld binnen het Koninkrijk vond een ongekende escalatie van geweld plaats. Het zou ons moeten weerhouden van een criminele carrière. De essentie van de rechtsstaat is dat alle mensen voor de wet gelijk zijn en de staat geen tiran is. Ook onze elites zijn verplicht de wet en het recht in acht te nemen. Als onze elites zich niet moreel aanvaardbaar opstellen, ontspoort de samenleving. De Amerikaanse martelpraktijken laten zien, dat ook fatsoenlijke democratische rechtsstaten onder druk van terreur niet immuun zijn voor dergelijke ontsporingen.
©2014 Renée van Aller en John de Vries
Renée van Aller en John de Vries schrijven hun artikelen vanuit een veelzijdige vakkundigheid voor de Knipselkrant Curaçao en de Amigoe. Op alle artikelen rust het copyright bij zowel de Knipselkrant Curaçao en Amigoe als de Auteurs.
Publicatie door: Knipselkrant Curaçao © 2010-2014