Door René Zwart
One Kingdom – Four Countries, onder dat motto manifesteert het Koninkrijk der Nederlanden zich op internationale podia nadrukkelijker dan ooit als een eenheid. De wereld duidelijk maken dat het bordje ‘Netherlands’ op de vergadertafels niet alleen voor Nederland staat, maar – inclusief Aruba, Curaçao en Sint Maarten – voor een heel kwartet landen is wat het koninkrijksministerie van Buitenlandse Zaken actief uitdraagt.
Het samenspel vergt intensief contact tussen Den Haag, Oranjestad, Willemstad en Philipsburg. Vanuit het departement wordt dat gecoördineerd door de Directie Westelijk Halfrond (DWH). ,,Het doel van ons bestaan is het onderhouden en waar nodig verbeteren van de bilaterale betrekkingen met de landen in Noord-, Midden- en Zuid-Amerika en de Cariben. We doen dat samen met de ambassades en consulaten die onze ogen en oren zijn in de regio. Omdat buitenlands beleid een koninkrijksaangelegenheid is en de ambassades Koninkrijksambassades zijn is er frequent overleg met de drie Caribische landen. Daarvoor zijn de Directies Buitenlandse Betrekkingen ons eerste aanspreekpunt”, licht DWH-directeur Joost Reintjes toe.
Als adviseur Koninkrijkszaken vervult zijn collega Nout van Woudenberg de rol van liaison officer. ,,Ik probeer de specifieke belangen van de landen binnen het ministerie voor het voetlicht te brengen zodat die kunnen worden geïncorporeerd in ons buitenlandbeleid en met dat ons bedoel ik uiteraard het Koninkrijk. Minister Koenders vindt dit zelf ook zeer belangrijk en voelt zich ook echt een Koninkrijksminister van Buitenlandse Zaken. De landen geven via hun Directies Buitenlandse Betrekkingen mede vorm aan het buitenlandbeleid. Verder is het mijn taak er voor te zorgen dat ons postennetwerk en de vakdepartementen in Den Haag voor ogen houden dat wij met vier landen zijn. Vanuit een ministerie kan een delegatie naar een internationale conferentie gaan waar zaken aan de orde komen die ook Aruba, Curaçao en Sint Maarten aangaan. Dan treden wij sturend op.”
Reintjes: ,,Wij leggen in zo’n geval het contact tussen het ministerie en de landen, als men dat al niet uit zichzelf heeft gedaan. Vaak leidt dat er toe dat de landen deel uitmaken van de delegatie die zich dan ook als Koninkrijksdelegatie kan presenteren. Dat is gebeurd bij de zestigste Algemene Vergadering van de Verenigde Naties waar alle vier premiers aanwezig waren.
Bij de klimaatconferentie COP21 in Parijs was minister-president Mike Eman er ook bij. Dat het samen optrekken zin heeft is daar gebleken. Aanvankelijk was er in het Europese standpunt geen aandacht voor de positie van de small island developing states, de SIDS. Samen hebben wij voor elkaar gekregen dat de problematiek van de SIDS op de kaart is gezet. En veel meer dan vroeger sluiten de Caribische landen zich ook aan bij handelsmissies die vanuit Nederland worden georganiseerd zoals onlangs naar Cuba onder leiding van minister van Buitenlandse Handel Ploumen en Miami en eerder naar Brazilië en Panama.”
Op initiatief van Van Woudenberg is er in samenspraak met de landen een brochure in verschillende talen vervaardigd waarin uit de doeken wordt gedaan hoe het Koninkrijk van vier in elkaar zit. Daarnaast is er een online leergang Koninkrijkszaken ontwikkeld waarvoor grote belangstelling bestaat. ,,Beide zijn bedoeld voor ambtenaren van de ministeries en het Caribisch deel van het Koninkrijk plus alle buitenlandse posten. Als je op de ambassade in Nairobi werkt heb je nauwelijks te maken met het Caribisch gebied. Toch is het van belang dat ook de medewerkers daar zich bewust zijn dat zij het gehele Koninkrijk vertegenwoordigen.”
Reintjes, zelf oud-ambassadeur, kan dat beamen. ,,Een jaar of twintig geleden zat ik in Caracas. Ik had geen idee wat een ambassade voor toen nog de Nederlandse Antillen en Aruba kon betekenen, anders dan consulaire taken. Na een tijdje realiseerde ik me dat onze thuisbasis zich niet alleen in Den Haag bevond, maar ook in Oranjestad en Willemstad. Nu is dat allemaal veel duidelijker. De ambassades zijn in de loop der jaren steeds klantgerichter geworden met meer aandacht voor economische diplomatie. De landen zijn zelf ook actiever geworden op het terrein van buitenlandse betrekkingen.
Overigens loopt niet alles via onze directie. De landen hebben ook rechtstreekse contacten met de ambassades. Het is maar hoe zij het zelf willen: zij vragen en wij leveren. Wij bieden, zonder onderscheid te maken, maatwerk. Voor Aruba en Curaçao is de situatie in Venezuela heel relevant. Wij houden met elkaar de politieke en sociale onrust in de gaten die er na de verkiezingen is ontstaan. Wat kunnen de economische gevolgen zijn, komt er een toestroom van illegalen… De interactie van Aruba en Curaçao met Venezuela is groot. Denk aan het toerisme, de luchtvaartverbindingen, de raffinaderij… Volgende week hebben we een videoconferentie met alle betrokkenen om de situatie te bespreken.”
Een bijzonder DWH-initiatief is WestWing. Van Woudenberg: ,,Het is een denktank die uit een pool van ruim honderd studenten, ook uit de Cariben, bestaat en meedenkt over de ontwikkeling van ons buitenlands beleid. Een van de aandachtsgebieden is koninkrijkszaken. We hebben inmiddels ook al enkele Westwing-activiteiten op Aruba georganiseerd. Het is een van de voorbeelden waaruit blijkt dat Buitenlandse Zaken een echt koninkrijksministerie is.”
Bron: ArubaDushiTera