Door Dick Drayer

WILLEMSTAD – Curaçao laat de kans lopen om met het nieuwe ziekenhuis ook haar gezondheidszorg efficiënter in te richten. Dat zegt Peter Bosman van Usona/Berenschot.

Hij is arts met een bedrijfskundige achtergrond en houdt zich bezig met de vraag hoe HNO een spil kan vormen in de transformatie van de gezondheidszorg op Curaçao. “Dat ziekenhuis komt er wel, dat is inmiddels veiliggesteld. Maar de kans om de zorg op een andere betere manier in te richten lijkt voorbij.”

Dr. Peter Bosman en drs. ir. Jacques Heide, woordvoerder van Usona/Berenschot lopen met helm en stevige schoenen door het ziekenhuis in aanbouw. Zes dagen per week werken er bijna 300 mensen aan de bouw van het nieuwe ziekenhuis. “Op zaterdag zijn er ook nog mensen, want er moet ingehaald worden”, zegt Heide. “En kijk niet vreemd op als er zondag ook nog bouwvakkers lopen.” Het gebouw wordt van oost naar west gebouwd en niet van onder naar boven, zoals normaal het geval is bij bouwen. “Dat komt door de late oplevering van de westelijke terreinen. Vandaar dat het dak er al voor de helft op zit, maar binnenin nog van alles moet gebeuren.”

Deventer
“Grosso modo is een ziekenhuis een ziekenhuis”, zegt Bosman. “Het idee was eerst het ziekenhuisconcept van Deventer over te nemen voor Curaçao. Dat moest naast de UNA komen. Het herhalen van iets dat al gebouwd is, levert veel voordelen op. Maar dat ziekenhuis was een maatje te groot voor hier, zeker financieel. Bovendien: het verwezenlijken van wensenlijstjes in een al bestaand concept leidt over het algemeen tot een lang en kostbaar proces.”

Het Deventer-concept ging ervan uit dat alle gedecentraliseerde zorgverlening op Curaçao gecentraliseerd zou worden. Dus inclusief Taams en Advent: één klinische afdeling voor heel Curaçao. “Ook alle praktijken van medisch specialisten zouden opgenomen worden in het nieuwe ziekenhuis”, zegt Bosman. “Niet zozeer de fysieke aanwezigheid van alle specialisten in één gebouw, maar meer een protocollaire samenwerking, een vakgroep vormen waarin bijvoorbeeld ook waargenomen wordt, levert kwaliteitswinst op”

Het moest wat kleiner en compacter. “Geen 400 tot 450 bedden, maar 300”, zegt Bosman. “Huisartsen moeten beter geïnstrueerd worden om te bepalen wie stuur je wel en wie stuur je niet door naar de tweede lijn, het ziekenhuis. We hebben gekeken naar de kernfunctie van het ziekenhuis en wat moet je in de omgeving moet aanbieden. Hoe laat je de eerstelijns- en derdelijnszorg beter aansluiten op dat nieuwe ziekenhuis.

Neem het aantal bedden: De Nederlandse norm is twee promille op de totale bevolking. Dat is 300. Maar Advent, dat ondertussen Taams heeft overgenomen, heeft ongeveer 110 bedden. Dus we zitten nog ruim 30 procent boven van de capaciteit die nodig is.” Als er goed wordt samengewerkt tussen de ziekenhuizen is dat prima, zeker in een fase dat eerstelijns- en derdelijnszorg nog onvoldoende versterkt is.

Taams was destijds zeer goed bezig. Die werkten al aan overheidsbesluiten mee om een satellietfunctie te krijgen van het nieuwe ziekenhuis. Ten tijde van het faillissement van Taams hapte de overheid niet toe en het werd de overname aan de markt overgelaten. Gevolg is dat je nu nog maar één speler hebt: Advent. Maar wel een die tweekeer zo groot is en een eigen agenda heeft. Dat zien we bij HNO met lede ogen aan”, aldus Bosman.

Zeventig procent
De keuze voor 300 bedden, dwingt de organisatie om de functionaliteit van het ziekenhuis aan te passen. “Alles doen in dit ziekenhuis kan niet”, zegt Bosman. “Dat moet je ook niet willen. Veel laag complexe zorg kan en moet elders.” In toenemende mate wordt zorg ook geleverd in dagopname of poliklinisch. Het nieuwe ziekenhuis biedt veel meer ruimte dan het huidige ziekenhuis om daarop in te spelen. Uitgangspunt met deze capaciteit is dat we zeventig procent poliklinische zorg kunnen gaan leveren. Een keuze van de overheid. De rest moet gedaan worden op de praktijk van de medisch specialist.

Curaçao heeft niet het geld om medisch specialisten uit te kopen. Dus die gaan op de oude voet door. Geen probleem denkt Bosman overigens. “Zoiets moet je in tijd laten oplossen. Een deel van de artsen gaat uiteindelijk toch over omdat HNO een aantrekkelijk ziekenhuis is. Een ander deel gaat met pensioen en nieuwe toetreders zet je meteen in het nieuwe systeem. Krijg je uiteindelijk tocht een geïntegreerd medisch bedrijf zonder dat je dat dwingend oplegt.”

Een ander uitgangspunt binnen die 70 procent regel voor HNO was dat alle disciplines in het ziekenhuis vertegenwoordigd zouden zijn. Dus van Heelkunde tot aan Gynaecologie en Kindergeneeskunde. Maar ook de zogenaamde kleine vakken als KNO, Oogkunde en Dermatologie. Dat is niet gelukt. Na de regeringswissel werd de locatie van het ziekenhuis gewijzigd en besloot de nieuwe regering om alle grote disciplines in het ziekenhuis onder te brengen en alle kleine vakken in de Taams en het Adventsziekenhuis. En daarmee trek je zaken die je bij elkaar wilt hebben weer uit elkaar. Gevolg is nu dat er voor de kleine vakken geen ruimte is in het nieuwe ziekenhuis. Hopelijk kunnen we dat voor de opening van het nieuwe ziekenhuis nog rechtzetten.”

Protest
Het gaat niet om de stenen, maar om de kwaliteit van de zorg, vindt Bosman. “En daar is al jaren onvoldoende in geïnvesteerd. Het gebouw is het begin en niet het einde en ook niet meer dan dat.” Naast het ziekenhuis op het terrein van het winkelcentrum Colon staat ‘The House of Change’. Een gebouw dat bij de ingang gemarkeerd wordt door een grote maquette van het nieuwe gebouw. “Je mag hem niet fotograferen”, zegt Jacques Heide. Dat moet nog een verrassing blijven.”

“Je weet dat de situatie zoals die was, en zoals die wordt, anders is”, zegt Bosman. “Er zijn grote bouwkundige wijzigingen die van invloed zijn op je werkprocessen. Je kunt met je oude werkwijze niet in het nieuwe gebouw binnenstappen. HNO is geen vervanging van het Sehos. HNO is een ziekenhuis dat je in staat stelt zorg te leveren op een hoog niveau in deze tijd en gericht is op de toekomst. Daarom deze ‘House of Change’. Hier gaat bijscholing plaatsvinden. Het nieuwe ziekenhuis biedt namelijk de kans om oude werkwijzen aan te passen en uniform te maken.”

Heel belangrijk in de transitie volgens Heide en Bosman. “Personeel in het Sehos heeft een werkroutine ontwikkeld die inspeelt op de tekortkomingen van het oude ziekenhuis. Dat brengt met zich mee dat velen blind zijn voor de mogelijkheden van het nieuwe ziekenhuis. Bijscholing moet de overgang faciliteren. Trouwens, bijscholing krijgt in het nieuwe ziekenhuis een permanent karakter. Dat is opgenomen in het budget van HNO. Maar de exacte invulling is nog niet bekend.”

Er is daarom ook veel kritiek. “Vanuit het Sehos zegt men dat het te klein is, de 300 bedden. En men is het niet eens met de keuze om grote vakken wel en kleine vakken niet onder te brengen. Maar dat zijn keuzes van de overheid”, zegt Bosman.

Laboratorium
Er is een overschot aan loboratoria op het eiland. De overheid heeft besloten om het ADC en het Sehos-lab samen te voegen tot één nationaal laboratorium. “Wij vroegen toen: waar komt dat lab? Vredenberg, naast het ziekenhuis of in het ziekenhuis? Die beslissing is nooit genomen. We hebben daarom een uitbreidingsoptie laten opnemen voor het geval het laboratorium in HNO komt.”
Bosman vraagt zich af wat er gaat gebeuren als de overheid besluit om het nationale lab op Vredenberg te plaatsen. “Dan moet er wel iets in het ziekenhuis zijn om je 24/7 functionaliteit te kunnen blijven bieden. Wat je nu ziet is dat de besluiteloosheid van de overheid uiteindelijk leidt tot een ADC die nu niet meer meedoet en wij hier niet weten waar we aan toe zijn. Ik weet wel wat er gaat gebeuren hoor, het oude lab van het Sehos blijft open om het nieuwe ziekenhuis te kunnen bedienen. Dat wil je natuurlijk helemaal niet”, zegt Bosman.

Het gedoe over het laboratorium is één van de vele voorbeelden, waarbij er volgens Usona/Berenschot duidelijk wordt dat er geen logische keuzes worden gemaakt. Net als bij het lab, lijkt dat veroorzaakt te worden door Whiteman en Victorina.

“Het Ronald McDonald huis is een aardig voorbeeld. Daar trekken de bewindslieden een streep door de plannen. Het nieuwe ziekenhuis biedt de mogelijkheid om bij je kind te slapen, dus er is wel degelijk gedacht over Family Centered Care. Wij vinden dat een terechte bestedingen van publieke middelen vanwege de toevoeging van functionaliteit en kwaliteit. Wij hebben daarnaast ook gekeken naar de mogelijkheden voor een Ronald McDonald huis, maar dat moeten ze dan wel zelf betalen. Er is inmiddels een brief van hun naar de overheid, waarin staat dat ze zelf willen betalen. Maar tot nog toe zonder succes.”

Huisartsenpost en kraamzorg
Het ontbreken van een huisartsenpost is opvallender. “Curaçao heeft een niet goed functionerende huisartsenzorg. Veel patiënten omzeilen de eerste lijn om direct naar de EHBO te gaan. Dat geeft een enorme verstoring van het proces daar. Vooral ook als je bedenkt dat een huisartsengeval op de EHBO niet vergoed wordt door de verzekering. Levert dus enorm veel werkdruk en geen geld op. In veel landen is het daarom gebruikelijk om een huisartsenpost op te nemen in het ziekenhuis. Maar het ministerie van Volksgezondheid, GMN, vindt dat het ziekenhuis dat probleem niet hoeft op te lossen, dat moet de eerste lijn zelf maar doen. En het idee van een huisartsenpost is nou juist omdat die huisartsen het probleem niet oplossen. Gemiste kans.”

In het oorspronkelijke plan was er ook kraamzorg opgenomen. “Fundashon Duna Luz was op sterven na dood in 2011. We hebben toen gezegd om volledige verloskundige capaciteit aan te bieden in het nieuwe ziekenhuis. Je werkt dan toe naar een situatie waarbij je eerstelijnshulp aanbiedt in de tweede lijn: de verloskundige die bevallingen doet in het ziekenhuis. Mochten er dan complicaties zijn, dan doet die een stapje terug en stapt de gynaecoloog in. Maar GMN wil het niet. Die wil geen gezonde bevallingen in het ziekenhuis. Daar is natuurlijk wel wat voor te zeggen, maar het gaat wel in tegen een mondiale trend en ook tegen de praktijk op Curaçao, waar steeds meer bevallingen klinisch plaatsvinden.”

Positief
Zowel Heide als Bosman willen positief afsluiten. Er is volgens hen ook veel goeds te melden. Zo moet komende week een klap worden gegeven op de contracten voor de verwerving van medische apparatuur. “Een operatie van meer r miljoenen dollars”, zegt Bosman. “Dat ziet er goed uit. Curaçao bespaart enorm veel geld met de aanschaf van alle apparatuur in een keer. En we hebben kans gezien om niet werkende apparatuur van het Sehos mee te nemen in die contracten.

Er is ooit een versneller geschonken aan de afdeling radiotherapie. Niemand krijgt hem aan de praat. Eén van de leveranciers krijgt de deal voor nieuwe apparatuur, mits hij de versneller in januari 2017 weer aan de praat krijgt.”

En er is nog een lichtpuntje. In het oude ziekenhuis lagen gedetineerden op een gewone afdeling, soms zelfs naast hun slachtoffer. Op de begane grond van het nieuwe ziekenhuis, grenzend aan de Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis (PAAZ), zijn twee kamers speciaal voor gevangen van het SDKK ingericht. Met een aparte ingang, lift en kogelwerend glas. ”Twee kamers is wellicht iets teveel van het goede”, zegt Bosman, “maar ze zijn ook bruikbaar als isolatiecel voor psychiatrisch patiënten.”

Bron: AchterkantVanCuracao