Column Renée van Aller en John de Vries

Geld wordt omschreven als ruilmiddel, wettig betaalmiddel, rekeneenheid, oppotmiddel en opslagmiddel. Geld ontstond als zilver en goud in staven en munten tot 1870. Goudsmeden maakten die munten in opdracht van de overheid. Ze bewaarden munten met een vaste waarde in goud en zilver ook.

Daarvoor werden ontvangstbewijzen afgegeven. Die ontvangstbewijzen gingen als papiergeld fungeren. Er kon niet meer geld in omloop zijn dan de hoeveelheid munten. Zolang de munten de voorgeschreven hoeveelheid edelmetaal bevatten, was de geldhoeveelheid gelijk aan die hoeveelheid maal het aantal munten. Ook leenden goudsmeden geld uit. Daaruit is fractional reserve banking (FRB) of fractioneel bankieren ontstaan. Er wordt meer geld in omloop gebracht dan direct kan worden terugbetaald. Niet iedereen eist direct zijn geld op.

Zo wordt geld in omloop gebracht door het geven van krediet. Bankbiljetten ontstonden in de 17^e en 18^e eeuw en zijn een vorm van schuldbekentenissen. In de 19^e eeuw ontstond chartaal geld en in de 20^ste eeuw giraal en digitaal geld.

Contant geld heeft nadelen. Het kan gestolen worden of verloren gaan. Daarom ontstond de overdracht van vorderingen in nieuw vormen. Papiergeld, chartaal geld: bankbiljetten en munten, cheques en giraal geld die direct opeisbaar zijn, evenals digitaal geld. Zo groeide de geldhoeveelheid.

“Een economie waarin munten en biljetten die een bepaalde hoeveelheid goud vertegenwoordigen als betaalmiddel gebruikt worden, is gebaseerd op een goudstandaard. Een nadeel van een goudstandaard is dat de beschikbare hoeveelheid geld (en daarmee de waarde per valuta-eenheid) afhankelijk is van de fysieke hoeveelheid goud die beschikbaar is. Als de groei van de economie gelijke tred houdt met de hoeveelheid goud die gedolven wordt, dan behoudt het goud zijn waarde, maar als de hoeveelheid gedolven goud de economische groei overtreft is inflatie het onvermijdelijke gevolg” (bron: Wikepedia).

Goud speelt geen rol meer in het huidige betalingsverkeer. De goudstandaard werd afgeschaft in 1971. Zo kan geldschepping ongehinderd plaatsvinden en kunnen banken woekerwinsten maken.

Creatieve clichés

Geld wordt niet langer in omloop gebracht door de overheid. Sinds oorlogvoering veel investeringen vereiste, was steeds meer geld nodig. Banken kregen zodoende het recht om geld te creëren. Geld wordt nu door private banken geschapen uit het niets. Het is gebaseerd op lucht en niet meer op goud. Zolang we vertrouwen hebben in ons geld, heeft dat geld in elke vorm waarde. Overheid en banken streven er naar om het contante geld af te schaffen. Banken kunnen zo nog meer voor hun diensten vragen.

De overheid heeft er belang bij de burgers nog beter te controleren. Banken zijn de grootste geldscheppers door FRB (in de vorm van schuldcreatie). Door het depositogarantiestelsel verzekert de overheid rekeninghouders ervan dat ze hun geld – tot 100.000 euro – nog terug krijgen. In de praktijk lukt dat niet altijd. De centrale bank (overheid) garandeert impliciet dat banken in staat blijven om betalingen te verrichten.

Elke keer wanneer een bank een lening verstrekt, maakt ze nieuw geld. De bank heeft geen geld liggen, dus voor een lening creëert de bank geld uit het niets. Als het vertrouwen in terugbetaling ontbreekt, volgt een bankrun. Veel Grieken halen nu hun geld van de bank en brengen het naar het buitenland, gezien de benarde financiële situatie van de Griekse overheid.

Bijna elke bank leent aanzienlijk meer uit dan er in contanten in de kluizen aanwezig is en aan daggeldleningen aan andere banken is uitgeleend. Essentieel in de bancaire bedrijfsvoering is het lenen van geld tegen een zo laag mogelijke rente en het uitlenen van geld tegen een zo hoog mogelijke rente.

Daarnaast voeren banken nog andere taken uit. Het verlies van vertrouwen in bank A kan leiden tot het verlies van vertrouwen in andere banken en besmettelijke bankruns. FRB kent dus aanzienlijke risico’s en instabiliteit van het financiële stelsel. Zo ontstond de wereldwijde crisis door financiële wantoestanden in de VS (dot.com zeepbel en huizenzeepbel) en grootschalige beursspeculatie. Er werd met te goedkoop geleend geld voor te hoge prijzen goederen gekocht, waarvan de waarde na verloop van tijd onvermijdelijk sterk daalt.

Sinds de recente bankencrisis is duidelijk hoe kwetsbaar economieën worden door geldcreatie van private banken. Is het geen tijd om schoon schip te maken?

Woekerwinsten banken verdienstelijk?

Dames en heren, wat zijn we door en door verdorven! Het toneelstuk “De verleiders door de bank genomen” al gezien? Het gouden team van de casanova’s van de vastgoedfraude speelde dat recent in Amsterdam. Zij stelden inzichtelijk en gitzwart geldschepping door private banken ter discussie.

“Momenteel ontstaat geld zodra een individu, een bedrijf of de overheid een lening aangaat bij een private bank. Al deze leningen moeten met rente worden terugbetaald aan private banken. In feite ‘huren’ we nu nagenoeg al het geld van private banken.

Is dat wenselijk? Waarom zou de overheid vrijwel de gehele geldschepping overlaten aan private commerciële banken? Banken met een winstdoelstelling die het belang van hun aandeelhouders dienen.”

Het toneelgezelschap deed jaren onderzoek naar de werkwijze van banken. Ze starten een burgerinitiatief om het parlement te bewegen de geldcreatie te wijzigen. Zij stellen voor geldcreatie onder te brengen bij een publiek instituut. Dit instituut brengt schuldvrij geld in omloop op basis van de belangen van de gehele samenleving.

Geldcreatie vindt dan niet langer plaats door schuldcreatie. Ook rente kan worden afgeschaft. Banken werken met bestaand geld en mogen niet langer zelf geld ‘maken’. Deze monetaire hervorming levert voordelen op.

De kans op zeepbellen en crisis neemt af, private en publieke schulden dalen, bankruns zijn niet meer mogelijk, belastingbetalers hoeven banken nooit meer te redden en prijzen worden stabieler. De economie wordt gezonder.

Het originele Chicago-plan dateert uit 1936 en werd geschreven door de professoren Henry Simons en Irving Fisher na de Amerikaanse depressie. Dat plan wilde opnieuw een gedekte geldcreatie invoeren. De moeite waard lijkt ons.

©2015 Renée van Aller en John de Vries

Renée van Aller en John de Vries schrijven hun artikelen vanuit een veelzijdige vakkundigheid voor de Knipselkrant Curaçao en de Amigoe. Vanuit hun kennis en ervaring, toetsen ze de theorie in de praktijk. Renée werkte als jurist lange
tijd voor de Universiteit van Aruba en de Arubaanse overheid. John J.P. de Vries was jarenlang werkzaam als jurist bij de overheid en voormalig hoofd van de Arubaanse veiligheidsdienst. Zij presenteren een analytisch en onderbouwd oordeel op actualiteiten. Op alle artikelen rust het copyright bij zowel de Knipselkrant Curaçao en Amigoe als de Auteurs.