Alfonso Boekhoudt werd afgelopen woensdag door de koning beëdigd. BZK-minister Ronald Plasterk en premier Mike Eman verantwoordden zich afgelopen maandag naar hun respectievelijke parlementen. Beiden lieten niet al teveel los, grepen terug naar wat eerder onderling was afgesproken, dede feitelijk wat ze moesten om deze zoveelste episode in de dysfunctionele familiesaga van de Koninkrijk der Nederlanden zo snel mogelijk af te sluiten. Fait accompli. Voor je kijken, doorlopen. Eén moment echter blijft hangen.

Onafhankelijk Statenlid Marisol Lopez-Tromp – niet langer gebonden door partijdiscipline of Statenvoorzitterschap en dus opeens weer een echt interessante speler op het veld – stelde de vraag waar nu precies Aruba en Nederland hun samenwerking zullen intensiveren, als goedmaker blijkbaar van grote broer naar de kleine. Premier Eman kon geen concreet antwoord geven. Het was een afspraak van algemene aard. Wel gaf hij een lang betoog over hoe belangrijk de samenwerking is, met als terugkerend punt zijn frustratie om het feit dat Aruba altijd degene is die toenadering zoekt en het inititiatief neemt om ‘win-win’ scenario’s te creëren voor de landen binnen het Koninkrijk. Die frustratie is begrijpelijk.

Eman zag dat de koloniale context van de banden binnen dit Rijk allang niet meer relevant is. Van enige morele plicht om voor de ex-koloniën te zorgen is niets meer over. De huidige generaties aan beide kanten van de oceaan hebben geen historisch besef of schuldgevoel. Wil je verder met elkaar – en de eilanden willen, moeten wel -, dan moet je een nieuwe invulling zoeken voor het Koninkrijk. Het is een vraagstuk dat steeds terugkwam in de afgelopen zeven jaar. Eman’s antwoord is Nederlandse bedrijven naar Aruba trekken en hun succes hier als argument gebruiken voor het vasthouden aan dit Koninkrijk. Nadeel daarvan is natuurlijk dat je lokale spelers niet voortrekt, maar soit, zullen we maar zeggen. Mark Rutte, ouderwetse liberaal die kennelijk juist de verkeerde dingen van het koloniale verleden van zijn familie in Indonesië heeft geleerd, gaat echter uit van een nieuwe vorm van regentesk denken. Wil je weg, dan valt dat zo te regelen. Wil je blijven, dan moet je luisteren. Financieel toezicht voor iedereen en iedereen lobby’t netjes mee voor de niet-permanente zetel in de Veiligheidsraad van de VN. Wat je ervoor terugkrijgt? Wat dacht je van dat je mag blijven? Wordt er te lang gesteggeld over de nieuwe gouverneur? Hop, dan wijzen wij een nieuwe aan. Zo, we hebben de zaakjes weer op orde op de eilanden. En als ze daar gas vinden, dan is dat mooi meegenomen. Daar haken we makkelijk op in.

Jan-Peter Balkenende sprak in zijn tijd over ‘VOC-mentaliteit’ en kreeg een bak kritiek over zich heen. Mark Rutte voerde het gewoon keihard uit en heeft uitzicht op verlenging van zijn premierschap. Dat is ook een van de grote blinde vlekken die onze regering in de afgelopen zeven jaar heeft gehad. We hebben nooit echt durven te schakelen naar een meer pragmatische houding naar Nederland toe. Dat een nieuwe invulling moet worden gezocht is terecht en een goed initiatief, alleen is de uitgangspositie die Aruba altijd heeft genomen altijd een geweest van inferieuriteit. We willen een innige band – misschien een vorm van dezelfde zogenaamd warme koloniale band uit lang vervlogen tijden – met een partner die ons eigenlijk niet als gelijke ziet en niet echt in ons geinteresseerd is, tot er misschien wat valt wat te halen. Het is zoals in het echte leven. Hoe lang blijf je achter zo iemand aan lopen voordat je jezelf verliest, of doorkrijgt dat het eigenlijk beter is te kappen?

Het is een kwestie van durven inzien en durven benoemen. Het gedoe rond de aanstelling van de gouverneur – en eigenlijk ook de hongerstaking daarvoor – hebben duidelijk gemaakt dat er een breder probleem is. Maar niemand wil het hardop zeggen. Feit is dat het Koninkrijk, in haar huidige vorm, niet meer van deze tijd is. Er is nooit gelijkwaardigheid geweest. De verwachtingen over en weer kloppen niet, of sporen zelfs niet. De jonge generaties voelen geen band tussen de twee landen en zien liever een meer zakelijk contact. Als je het mij vraagt zijn in ieder geval hooguit een paar dingen van cruciaal belang voor ons: ons paspoort, defensie en toegang tot hoger onderwijs. Dat laatste wordt ons door het nieuwe leenstelsel al door de neus geboord. Verder verdienen we allang ons eigen geld. Waarborging van goed bestuur en financiën? Laat me niet lachen. In de praktijk is het Caft een selectief politiek drukmiddel gebleken en doet Nederland alsof haar neus bloedt terwijl hier campagnefinanciering nog steeds niet gereguleerd is en Schotte gewoon meedoet aan de verkiezingen op Curaçao. Maar wel op eigen houtje een gouverneur aanwijzen. Het is een grote selectieve warboel van losse afspraken over soevereiniteit waar een partij constant op kan terug komen en de ander als een geslagen hond het over zich heen laat gaan. Uiteindelijk kunnen geen van beide het verdedigen. Nee, laten we als volwassenen aan tafel gaan en het er gewoon over hebben. Een geschillenregeling is leuk en alles, maar eigenlijk moeten we het Statuut gewoon helemaal openbreken. Wat is het minimum wat we van elkaar kunnen vragen zodat we alsnog samen verder kunnen. Koninkrijk? Gemenebest? Overgang naar iets compleet nieuws? Whatever works, baby! 1954 ligt gevoelsmatig lichtjaren achter ons. En het onderwerp vermijden met vage toezeggingen en slappe goedmakertjes na de zoveelste keer dat het misging helpt ook niet meer.

Bron: Den Cayente

Ariën Rasmijn (1975) is freelance journalist. Naast zijn publicaties in Amigoe en diverse andere media schrijft hij in deze column regelmatig over nieuws en politiek in Aruba. Hij stelt reacties op prijs via: [email protected]. Lees meer…