Vandaag is Dia di Prensa. Leden van de pers worden in de watten gelegd door bedrijven, restaurants en zelfs politieke partijen. In andere landen zou dat best verdacht overkomen, want een zichzelf serieus noemende journalist zou elk mogelijke commerciële connectie met zijn of haar werk trachten te vermijden.

Een journalist is immers onafhankelijk. Op Curacao was de Unesco enige tijd bezig met het in kaart brengen en met workshops upgraden van de journalistieke sector. Uit de verhalen bleek dat journalisten bijvoorbeeld mobieltjes kado kregen van een telecombedrijf. Daardoor zouden ze minder snel geneigd zijn om negatief nieuws over het bedrijf te schrijven mocht dat aan de orde komen.

Dat zou natuurlijk kunnen, maar uiteindelijk ligt dat aan de journalist zelf. Wat ik in de afgelopen zeven jaar sinds ik op Aruba woon heb geleerd is dat iedereen onvermijdelijk is. Alle lijnen zijn kort en iedereen kent elkaar en blijft elkaar tegenkomen. Daar kan je als journalist, maar uiteindelijk ook als persoon op twee manieren mee omgaan. Je kunt inderdaad rekening houden met belangen of je doet gewoon je ding zoals je denkt dat het goed is met als doel het verhaal te brengen zoals het is.

In de praktijk kom je uit er ergens daar tussenin. Het idee is om altijd zoveel mogelijk aan de kant te blijven neigen van ‘je eigen ding doen’. Je gaat naar het etentje dat door het grote bedrijf is aangeboden, maar de volgende dag bel je datzelfde bedrijf op wanneer er gerommel is met de vakbond. Of er is bijvoorbeeld nieuws over een bepaald evenement van een organisator die bij de krant adverteert, waar een massale vechtpartij was uitgebroken. Natuurlijk wil de organisator controle hebben over hoe het verhaal naar voren komt, maar uiteindelijk ligt het aan de journalist en aan de krant om het verhaal gewoon te brengen zoal het is gebeurd, met ongeremde vraagstelling aan de organisator en verklaringen van de politie.

Uiteindelijk is die aanpak beter voor alle partijen, want het publiek is niet dom. Zij weten maar al te gauw wanneer er sprake is van damage control en juist wanneer ze dat ruiken ontstaat een averechts effect en komen mensen onbetrouwbaar over. Zelf heb ik op deze site ook adverteerders. Voor een daarvan doe ik zelfs voice-overs voor hun reclamespots. Maar als het bij hun misgaat, bel ik hun op om verhaal te halen. Dat weten ze ook. Ik ga er namelijk vanuit dat zij de site sponsoren, ook omdat ze geloven in het principe van een vrije pers. Tot de dag van vandaag heeft geen enkele adverteerder mij aangesproken op een column of gevraagd om iets niet te schrijven. Naast dat ik daar natuurlijk dankbaar voor ben, zie ik dit vooral als een teken dat er een shift is naar een meer volwassen verstandhouding tussen commercie en pers.

Zo’n verstandhouding is er eigenlijk ook wel met de politiek. Aan partijen gebonden journalisten vind je overal ter wereld, net als neutrale journalisten. Het gaat om keuzes. Er is weldegelijk vrijheid van de pers op Aruba, in de zin van dat journalisten ervoor kunnen kiezen om een partij met hand en tand te verdedigen of om aan een neutrale aanpak vast te houden zonder te worden lastiggevallen. En ook hier maakt het publiek heel goed onderscheid tussen de twee. Dat is ook de reden waarom politici neutrale journalisten net zo graag – misschien in sommige gevallen stiekem juist liever – te woord staan dan reporters die doorgaans puur als spreekbuis dienen. Want je weet tenminste dat jouw verhaal op een integere manier wordt gebracht. En je weet wat je aan iemand hebt die verder niks bij je te zoeken heeft, in tegenstelling tot een vriend waarmee je om wat voor reden dan ook opeens ruzie mee krijgt.

Mensen klagen vaak over de kwaliteit van pers op Aruba. Aan de ene kant kan je zeggen dat de pers van een land – net als de politiek, de media, de commercie, etcetera) een afspiegeling is van de bevolking zelf. De Arubaanse bevolking is voor het overgrote deel laagopgeleid. Daar is op zich niets mis mee, maar hun interesses bepalen het grootste deel van de markt. De eigenaar van een van de grote nieuwssites vertelde mij ooit dat verhalen over politiek lang niet zoveel hits krijgen als ongelukken. De meeste mensen hier willen weten wie zijn of haar been heeft gebroken op straat. Of wie dronken met een vrouw met wie hij niet is getrouwd over de kop is gegaan. Het liefst allemaal met foto’s. “Politiek en grote issues interesseert hun niet. Wat jij doet is niche”, was zijn verhaal tegen mij.

Het is aanlokkelijk om dat ook maar meteen voor waar aan te nemen, totdat je kijkt naar het aanbod en de reacties op sociale media. Aan de ene kant zie je in kranten en op sites een dagelijkse lawine van propaganda die direct van de partijen zelf komt. Verder is er te weinig analyse en duiding.

Zelf ben ik maar een druppel in een enorm plas water en soms heb ik het ook niet bij het rechte eind. Dus het aanbod valt enorm tegen. Terwijl er weldegelijk vraag is, want de bevolking – laagopgeleid of niet – kijkt niet alleen naarb ongelukken, maar heeft ook een mening over zaken en ventileert deze enthousiast op Facebook. Natuurlijk klikken ze niet op het zoveelste persbericht van Mike of Evelyn, want ze weten al wat erin gaat staan. De uitdaging ligt dus bij de lokale pers om in plaats van gewoon te copy-pasten, de verhalen ook te lezen, nieuwe vragen te formuleren en te stellen en zo verhalen te maken met interessante invalshoeken, die zich ook verplaatsen in de lezer. Degelijke journalistiek is geen hoge wiskunde. Een diploma is echt geen vereiste. Het is lezen, je gezonde boerenverstand gebruiken en je vinger opsteken wanneer je iets niet helemaal snapt. Juist op die manier, door je ego bij de deur te laten, bouw je credibiliteit op.

Maar goed, vandaag komt iemand waarschijnlijk langs op de redactie van Amigoe met een subplatter of een pizza. Of met een luxe notepad en een pen. Ik sta er open voor. Kom maaaarrrr op!

Bron: Den Cayente

Ariën Rasmijn (1975) is freelance journalist. Naast zijn publicaties in Amigoe en diverse andere media schrijft hij in deze column regelmatig over nieuws en politiek in Aruba. Hij stelt reacties op prijs via: [email protected]. Lees meer…