28 C
Willemstad
• vrijdag 29 maart 2024

Extra | Journaal 28 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Wednesday, March 27, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 27 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Tuesday, March 26, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 26 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Monday, March 25, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...
- Advertisement -spot_img

Column Van Aller – De Vries | Losgetrild inzicht

HomeLandenArubaColumn Van Aller – De Vries | Losgetrild inzicht

©2018 Renée van Aller en John de Vries

Losgetrild inzicht | Column

De situatie van de overheidsfinanciën in Aruba is vergelijkbaar met de Italiaanse begroting voor 2019 die is afgekeurd door de Europese Commissie. Voor het eerst in de geschiedenis. Waarom? De economische ontwikkelingen in Italië zijn al jarenlang niet florissant. Lage arbeidsproductiviteit, te laagopgeleide beroepsbevolking, te weinig economische diversiteit, te vroege pensionering, verhoging pensioen en basisinkomen, weinig economische groei en te lang teveel geleend. Verder spelen belastingontduiking, corruptie, een overdaad aan regels een stroperige bureaucratie, een gebrek aan rechtszekerheid en een verouderende bevolking ook een rol.

Bovendien wil de zittende rechts populistische regering de economie aanjagen en niet bezuinigingen. Exact zoals de AVP de laatste 8 jaar deed. Voor een groot deel gelden dezelfde weinig hoopgevende oorzaken als in Italië. Dus ligt de Italiaanse regering op ramkoers met de EU, ongeveer net zoals Aruba en de andere eilanden met de CAFT/CFT (dus Nederland). Economische groei met geleend geld financieren is altijd een gevaarlijke onderneming. Zeker als de groei achterblijft en de rentebetalingen op al die leningen een te groot beslag leggen op de overheidsinkomsten.

Daar de roep om een sterke man allerwege wordt gehoord en die verlossers ook op de eilanden opstonden is het verstandig dat de burgers zich realiseren dat verlossers te vaak leiden tot maffioos en kleptocratisch gedrag. Veel lenen en het begrotingstekort onaanvaardbaar laten oplopen. Zie de VVD-gelederen en het politiek klimaat in Aruba en Curaçao. Politieke voorkeuren zijn te vaak persoonlijk en emotioneel en leiden tot roekeloos gedrag. De MEP-aanhangers voelen zich verraden door andere politieke richtingen, evenals de AVP. De praktijk wees uit dat het vooral ging om het eigen belang van de bestuurders en hun naaste familie en vrienden. Slechts zelden ging het om het belang van de bevolking. We hebben nu in Aruba een politiek liberale en conservatieve in theorie godvrezende familie-dynastie die de lakens uitdeelt. De families Eman, Croes en Oduber. Wat dat moet worden met het aanzwellend populisme, nationalisme en fascisme mag verontrustend worden genoemd.

Italië brengt eurozone in crisis
Griekenland moest in 2010 worden gered omdat Duitse en Franse banken een groot deel van de Griekse staatsschuld hadden gefinancierd. Die banken mochten niet in de problemen komen, midden in de kredietcrisis. Italië financiert de extreem hoge staatsschuld van 130% voor een belangrijk deel in eigen land.

Ongeveer twee derde van de staatsobligaties is in binnenlandse handen. Dat zijn Italiaanse banken, maar ook de Italiaanse centrale bank, die staatspapier heeft opgekocht in het kader van het stimuleringsprogramma van de Europese Centrale Bank.

Tot zover het goede nieuws. Met de financiering door eigen banken kan de Italiaanse regering het lang uitzingen. Maar áls het misgaat, gaat het goed mis. De innige verstrengeling van de Staat en banken maakt beide kwetsbaar.
Rome rekent er nu juist op dat de economische groei aantrekt door de extra overheidsuitgaven van €37 miljard.

Geld speelt geen rol, of toch?
Aruba heeft binnenlands en buitenlands geleend. Waar en hoeveel is niet bekend. Aruba rekent op een economische groei van 15%, meldde de Diario op 26 oktober 2018. Een verouderde aanname uit 2015, die niet zal worden gerealiseerd. De raffinaderij moet dan heropenen, terwijl dat al lang een gepasseerd station is. Zeker gezien de slechte financieel-economische situatie in Venezuela. Toch toegeven aan Italië om meer schulden te maken, of toegeven aan de eilanden om roekeloos verder te lenen schept een gevaarlijk en besmettelijk precedent. Zoiets als een financiële uitbraak van ebola. Italië kan de Eurolanden besmetten, zoals een deel van het Koninkrijk de rest in een gevaarlijk financieel debacle kan meesleuren. De staatsschuld is simpelweg te groot is om nóg meer schulden aan te gaan.

Op 22 oktober verlaagde Ratingbureau Moody’s de kredietwaardigheid van Italiaans schuldpapier tot net iets hoger dan de rommelstatus (RTLZ 22 oktober 2018, Baa3).

Het oordeel van ratingbureau’s (zoals ook Standard en Poors & Fitch) heeft veel invloed op de rente die landen betalen over hun schuld. Een slechte kredietbeoordeling betekent voor beleggers namelijk een hogere kans dat de schuld niet wordt terugbetaald. Daarom gaat de rente omhoog, als risicocompensatie. Dat kost een land als Italië, met een gigantische staatsschuld, dus extreem veel geld. Alle drie organisaties hebben een puntensysteem dat als hoogste een triple A ofwel AAA kan geven. De beoordelaars worden betaald door de bedrijven waar ze een oordeel aan geven. Dat kan het oordeel mogelijk beïnvloeden.

Voortschrijdend inzicht
Zowel Italië als Aruba moeten hun schuldenlast urgent verminderen. Aruba heeft nog nooit echt bezuinigd. Economische groei wordt structureel te hoog ingeschat. De groei vermindert wereldwijd al enige jaren, behalve in opkomende markten. Het verdrag van Maastricht uit het begin van de jaren 1990 stelde grenzen aan het begrotingstekort en de staatsschuld. De staatsschuld mocht niet hoger zijn dan 60 procent van het bbp en het begrotingstekort niet groter dan 3 procent. Bij een nominale economische groei van 5 procent (volumegroei plus inflatie) blijft een staatsschuld constant op 60 procent van het bbp als het begrotingstekort 3 procent bedraagt.

Nu ligt dat anders. Bij een begrotingstekort van 3 procent tendeert de staatsschuld nu naar iets meer dan 92 procent. Of andersom: wie zijn staatsschuld naar 60 procent wil krijgen, mag een maximaal begrotingstekort hebben van nog geen 2 procent.

Voor Italië geldt de verandering in nog sterkere mate. Want de potentiële groei van de eurozone mag gemiddeld dan al een lage 1,5 procent zijn, voor Italië is de prognose -0,4 procent. (NRC 25 oktober 2018). Ook het Koninkrijk kampt met economische krimp. In Nederland geldt een tijdelijke economische opleving. In de rest van het Koninkrijk is de krimp doorslaggevend. De Italiaanse staatschuld stijgt dus naar gevaarlijke hoogte, evenals de schulden in de rest van het Koninkrijk, ook gezien de kleinschaligheid en de beperkte economische mogelijkheden. Want in Nederland is al langdurig en (te) grootschalig bezuinigd ten faveure van het grootkapitaal.

Arubaanse situatie
Het is pijnlijk om vast te stellen dat de CBA al jaren geen recente cijfers over de overheidsfinanciën meer publiceert. De Landsverordening Aruba tijdelijk financieel toezicht (LAft) bepaalt dat het College Aruba financieel toezicht (CAft) eens per halfjaar schriftelijk verslag uitbrengt over zijn werkzaamheden aan de ministerraad van Aruba, de Staten van Aruba, de regering van het Koninkrijk en aan de beide Kamers der Staten-Generaal van Nederland. In de halfjaarrapportage van augustus 2018 wordt ingegaan op de werkzaamheden van het CAft gedurende de periode van juli tot en met december 2017. In 2017 heeft Aruba de tekortnorm van 0,5% bbp overschreden. De overheidsinkomsten waren lager dan geraamd. Het tekort 2017 zal volgens de verwachting van Aruba uitkomen op 3,1% bbp, wat 2,6%-punt hoger is dan het maximale wettelijke tekort van 0,5% bbp. Uitgaande van de LAft zou in 2018 een overschot van 0,5% bbp moeten worden gerealiseerd, en volgens de LAft dient tevens het tekort uit 2017 in 2018 volledig gecompenseerd te worden. Ook omdat in 2018 niet de mogelijkheid bestaat de tekortcompensatie geheel te nemen, noch over meerdere jaren uit te smeren, is naar het oordeel van het CAft de LAft-norm in 2018 buiten bereik.

In 2018 zal volgens de LAft een financieringsoverschot van +0,5% bbp moeten worden behaald. Zonder sterk aantrekkende belastingopbrengsten en versneld doorvoeren van saneringsmaatregelen zal het erg lastig zijn om de LAft-norm voor 2018 te behalen.

Leningen, schuldquote en rentelasten
Voor Aruba is in 2017 een financieringsbehoefte van AWG 439 miljoen vastgesteld. In het Leenprogramma 2017 is aangekondigd dat de staatsobligaties gedurende 2017 in vier tranches op de binnenlandse markt zullen worden aangetrokken tegen een maximale rente van 4,75%. Op 25 augustus 2017 is de vierde en laatste tranche van AWG 125 miljoen aangetrokken voor een rente van 4,5%. De gemiddelde couponrente van het gehele Leenprogramma 2017 bedraagt 4,21%. Ultimo 2017 bedroeg de staatsschuld AWG 4.195 miljoen (86% bbp). Naar aanleiding van het verwachte additionele tekort in 2017 van AWG 130 miljoen is een aanvullende (binnenlandse) leenmachtiging afgegeven door de Staten. Dit bedrag zal naar verwachting in 2018 worden aangetrokken, en leiden tot een verdere stijging van de schuldquote. Uit de vierde uitvoeringsrapportage blijkt verder dat de aflossing van één lening van AWG 70 miljoen, welke afgelost zou worden in december 2017, met één jaar uitgesteld is. De obligatiehouders hebben daar vrijwillig mee ingestemd.

Personeelslasten
De personeelslasten inclusief werkgeversbijdragen van Aruba legden in 2017 een beslag op de totale begrote lasten van het land van ca. 34%. Op basis van de vierde UR komt de realisatie uit op AWG 377 miljoen. Daarmee komen de personeelslasten exclusief werkgeversbijdragen AWG 8,5 miljoen hoger uit dan in 2016 en waren die voor Aruba niet eerder zo hoog. Ook liggen deze lasten aanzienlijk hoger dan die van bijvoorbeeld Curaçao, zowel absoluut als in percentage van bbp. De personeelsaantallen uitgedrukt in full-time equivalents (FTE) zijn ten opzichte van 2016 gestegen met 58 en komen daarmee uit op 3.907, gemeten tot en met het vierde kwartaal van 2017. Een deel van deze stijging heeft zich nog niet volledig vertaald in de groei van personeelslasten omdat deze medewerkers lopende het jaar zijn gestart. In de reactie op de vierde UR heeft het CAft aangegeven dat het terugbrengen van de personele bezetting en daarmee navenante lagere personele lasten een belangrijke bijdrage kan leveren aan een houdbare begroting. Van de voorgestelde verbeterprojecten is – voor zover bekend –geen een in uitvoering.

Op 18 september 2018 heeft het CAft de ontwerpbegroting 2019 (OB 2019) met bijbehorende Memorie van Toelichting (MvT) ontvangen. Het financieringstekort van het Land Aruba komt in de OB 2019 uit op 0,5% (in theorie). De economische groei wordt geschat op 1%.

In het verleden heeft het CAft regelmatig zijn zorgen geuit over het gebrek aan structurele verbeteringen van de begroting. In de OB 2019 wordt de verbetering van het saldo ten opzichte van de begroting 2018 vrijwel in zijn geheel veroorzaakt door de tijdelijke crisisheffing per 1 juli 2018 die doorwerkt in 2019 en extra dividenden. Het CAft constateert dat in de OB 2019 onvoldoende structurele maatregelen aan de kostenkant worden getroffen, die de begroting houdbaar moeten maken. De personeelslastenkomen in de OB 2019 uit op AWG 479 miljoen. Dit is aanzienlijk hoger dan de begrote personeelslasten in het Beleidsplan Verlaging Personeelslasten (BVP) (AWG 469 miljoen). Het CAft vindt het niet wenselijk dat de ambitie uit het BVP in de OB 2019 wordt losgelaten. Het CAft beveelt daarom aan om meer structurele maatregelen ter reductie van de exploitatiekosten te nemen, ook met het oog op de verdere verbetering van het financieringssaldo in 2020 (+0,5% bbp) en 2021 (+1,0% bbp) en de alsmaar stijgende rentekosten en beschikbaarheidsvergoedingen voor Public-Private Partnership (PPP)-projecten.

Voorts doet het CAft met het oog op het komen tot houdbare overheidsfinanciën de volgende aanbevelingen:
1. Voeg de meerjarige begroting voor 2020 en 2021 toe aan de begroting 2019.
2. Actualiseer de begroting op basis van de meest recente belastingprognoses, in het bijzonder wat betreft de winstbelasting.
3. Geef een nadere toelichting op de centrale investeringspost en op het interim begrotingsfonds Sociaal Crisisplan (SCP).
4. Kom tot een dividendbeleid dat moet bereiken dat dividend voor de aandeelhouder beschikbaar komt gebaseerd op een duurzame en efficiënte bedrijfsvoering van de entiteiten.
Standard & Poor’s credit rating for Aruba stands at BBB+ with negative outlook. Fitch’s credit rating for Aruba was last reported at BBB- with negative outlook

Splijtzwam
Nu mag elke nationale regering zelf uitmaken wat zij doet, maar wél binnen de marges van de gezamenlijke Koninkrijksbegrotingsregels. De huidige schuldenlast van Curaçao, Sint-Maarten en Aruba bedreigen de financiële stabiliteit van het Koninkrijk. Evenals als het tekortschietend bestuur van de BES-eilanden door Nederland. Basta met het Italiaanse voorbeeld.
Renée van Aller & John de Vries

Renée van Aller & John de Vries

©2018 Renée van Aller en John de Vries | Foto Irena Bikker-Croes

Renée van Aller en John de Vries schrijven hun artikelen vanuit een veelzijdige vakkundigheid voor de Knipselkrant Curaçao en de Amigoe. Vanuit hun kennis en ervaring, toetsen ze de theorie in de praktijk. Renée werkte als jurist lange tijd voor de Universiteit van Aruba en de Arubaanse overheid. John J.P. de Vries was jarenlang werkzaam als jurist bij de overheid en voormalig hoofd van de Arubaanse veiligheidsdienst. Zij presenteren een analytisch en onderbouwd oordeel op actualiteiten. Op alle artikelen rust het copyright bij zowel de Knipselkrant Curaçao en Amigoe als de Auteurs.

Publicatie door: Knipselkrant Curaçao © 2010-2018

Geef een reactie

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Zoeken

Recente reacties