Fridi Martina (1950-2014)
WILLEMSTAD — De veelzijdige kunstenaar Fridi Martina is gistermorgen overleden. Martina was actrice, schrijver, regisseur, dramadocent en zanger.
Een professional die internationale bekendheid genoot en die geen genoegen nam met middelmatigheid.
Ze deed het goed, anders deed ze het niet.
Een les die ze haar leerlingen met verve bijbracht, maar ook ieder ander die in haar ogen niet uit zichzelf haalde wat erin zat.
Martina studeerde in de jaren zeventig in Nederland en later ook in de Verenigde Staten.
In Nederland werd ze bekend met haar rollen in Goede Tijden Slechte Tijden, Vrouwenvleugel en De Erfenis.
Na haar theaterstudie in Amsterdam werkte ze behalve als actrice ook als theaterdocent in Utrecht.
In 1986 opende ze samen met nog een paar kunstenaars een interculturele kunstgalerie in Amsterdam onder de naam Villa Baranka – Academy for Dramatic Arts.
In de jaren negentig kwam zij terug naar Curaçao waar zij tot onlangs nog werkzaam was met theater maken, muziek maken en schrijven.
Waarschijnlijk is het laatste optreden van Martina vastgelegd in het filmpje over het St. Elisabeth Hospitaal, dat in april deelnam aan de wedstrijd short movies/ big stories van het Internationaal Filmfestival Rotterdam. In deze korte film speelt Martina een ernstig zieke vrouw. Theaterproducente Anja Steffens was betrokken bij het maken van deze film.
“Fridi was al ziek toen ik haar vroeg.
We kennen elkaar uit het theater vak en we waren al jaren bevriend. ‘Tuurlijk’, zei ze.
’Dat kan ik nog’.Ik ben blij dat ze dat nog gedaan heeft. Fridi was een mooi mens voor Curaçao. En ik denk dat zij haar tijd eigenlijk ver vooruit was.”
Martina stond bekend op Curaçao als een flamboyante maar ook zeer kritische persoonlijkheid.
“Ze was een professional”, zo laat Gibi Basilio, de directeur van Kas di Kultura weten.
“Toneel was voor haar geen hobby.
Het was haar vak en eenieder die dat vak niet vanuit professionaliteit benaderde kreeg dat te horen.
Ze kon scherp zijn in haar kritiek.
Middelmatigheid stelde zij aan de kaak.
Het ging haar om het streven naar excellentie.
Die hardheid waarmee zij kritiek kon uiten, zoals sommigen dat wellicht ervaren hebben, paste ze overigens ook op zichzelf toe.
Fridi hield dit land een spiegel voor.
Maar al te vaak.
Ze had een sterke mening waar het ging over de positie van de vrouw ten opzichte van de man.
Maar ook de rol van mannen in hun vaderschap.
Vrouwen zijn geen slaven van mannen en mannen moeten hun verantwoordelijkheid nemen, ook in hun vaderschap.”
Met kinderboekenschrijfster Sonja Garmers had Martina een bijzondere relatie.
Elke maand zocht zij haar op om even bij te praten.
“Een fleurige vrouw die me vaak aan het lachen maakte”, zegt Garmers desgevraagd.
“Maar ook streng, voor zichzelf en voor anderen.
Ik herinner me haar uit de jaren zeventig toen ik haar in Nederland ontmoette.
Ze liet zich uit over het machismo door aan te geven dat als geaccepteerd werd dat mannen er meerdere vrouwen op na konden houden, vrouwen dat ook konden.
Sindsdien zijn wij bevriend.
En nu is ze er niet meer.
Volgend jaar zou ze 65 geworden zijn.
Ik zal haar missen.”
Met de Nederlandse kunstenaar Frouwkje J. Smit deed Martina in 2009/2010 op Curaçao een kunstproject dat Walking2gether heette aan de vooravond van de verkiezingen van 2010.
Smit reageerde vandaag geschokt op het bericht van overlijden van Martina.
“Fridi is belangrijk geweest tijdens mijn verblijf op Curaçao.
In de eerste maanden heeft zij mij laten inzien wat ons verleden en heden met elkaar verbindt. En hoe ik als Hollandse daarmee moest omgaan.
Ze leerde mij ook inzien dat je als kunstenaar je vaak eenzaam kunt voelen.
En dat dit niet erg is, zolang je maar van jezelf blijft houden. Ik zal haar nooit vergeten.”
Basilio laat tot slot weten dat Curaçao afscheid moet nemen van een van haar kinderen die internationaal naam maakte en hoge eisen stelde aan zichzelf.
“Geen genoegen nemen met middelmatigheid, laat dat de levende boodschap zijn die Fridi voor ons achterlaat.”