27 C
Willemstad
• donderdag 28 maart 2024

Extra | Journaal 26 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Monday, March 25, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 25 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Friday, March 22, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 22 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Thursday, March 21, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...
- Advertisement -spot_img

DM | Van Ranst: “Een tweede golf onder controle krijgen, dat is nog nooit gelukt met een respiratoire epidemie”

HomeMediaDM | Van Ranst: “Een tweede golf onder controle krijgen, dat is...

Interview Roel Wauters | De Morgen.be

‘Die zever dat Van Ranst heeft gezegd dat het maar een mild griepje was, mag gaan stoppen. Zoek het op, je zal geen enkel citaat van mij in die zin vinden’ |  Thomas Nolf

Op het hoogtepunt van de coronacrisis was hij haast de held van de natie, nu slikt hij steeds vaker kritiek. “De dag dat je de hemel wordt ingeprezen, zijn ze de messen van de guillotine al aan het slijpen”, weet Marc Van Ranst, nog steeds ’s lands bekendste viroloog.

Hij ziet er afgepeigerd uit in ‘zijn’ Rega-instituut op Gasthuisberg in Leuven. Als een van de belangrijkste regeringsadviseurs woog Van Ranst op het beleid, tegelijk leek hij in alle media aanwezig. Vijf uur slaapt hij per nacht. En het is niet omdat de coronacurve steeds vlakker wordt en het land vanaf maandag weer een stapje dichter bij de normaliteit staat, dat hij het rustiger aan kan doen. “Na een veiligheidsraad zoals die woensdag hebben we altijd een beetje nazorg”, vertelt hij. “Er zijn altijd nog maatregelen die we moeten finetunen. Ik denk dat we bijvoorbeeld de zwembaden kunnen openen, in groepsverband. De massa’s kunnen we nog niet toelaten, maar voor de zwemclubs zie ik geen obstakels. Individuele sauna’s of wellness-toestanden moeten wat mij betreft ook kunnen. Virologisch gezien heb je geen reden om die gesloten te houden. Met een zetje in de goede richting krijg je dat erdoor.”

Is dat uw rol als viroloog?
(Zucht) “Er wordt nu kritiek geuit op dé virologen. Ik beschouw mezelf, net als Erika (Vlieghe, hoofd van de GEES, red.) trouwens, als een maatschappelijk geëngageerd viroloog. Je hebt collega’s van mij die geweldig belangrijk wetenschappelijk werk leveren, maar dan vooral in hun lab. Wij zijn niet de calvinisten – streng in de virologische leer – voor wie daarbuiten niets anders bestaat. Je kan die buitenwereld niet scheiden van de adviezen die we moeten aanleveren.”

U staat met één been in het beleid, met het ander nog in de wetenschap. Een lastig evenwicht.
“Totaal niet. Ik heb het nooit zo ervaren. Voor een deel is dat virologie, maar even goed crisisbeheer en crisiscommunicatie; dat loopt allemaal door elkaar. Mensen die denken dat je dat chirurgisch kunt scheiden, vergissen zich. Wat zou dan de puur wetenschappelijke oplossing zijn? Alles toegooien voor de komende tien jaar? Elf miljoen Belgen elke week gaan testen?”

U krijgt daarvoor kritiek van andere experts, zoals Herman Goossens en Hans-Willem Snoeck. Uw betrokkenheid staat een harde wetenschappelijke analyse in de weg.
“Hans-Willem Snoeck is een hematoloog. Het is mij een raadsel waarom die man plots opdook als deskundige ter zake. En Herman Goossens is een heel sterke bacterioloog, maar wat heeft hij te zeggen op vlak van virologie?”

Hij leidt een Europees onderzoeksproject naar pandemieën en heeft internationale faam.
“Kijk, ik ben geen grote supporter van hem. Herman is niet iemand die veel in een lab komt, ook niet in zijn eigen lab. Deze crisis heeft hij echt een groot probleem veroorzaakt. Plots, bij het prille begin van de crisis, zei hij: ‘Iedereen zou zich moeten laten screenen’. What the fuck? Op dat moment dreigde er een groot reagentiatekort. Hier in ons lab deden wij de testen, maar dat was selectief: enkel mensen met symptomen. Dat waren er 60 à 70 per dag. Na de oproep van Herman waren dat er ineens 600, bam! Terwijl zijn eigen lab er op dat moment vijftien per dag aankon. Dat was gewoon fout. Hij had me even kunnen bellen. Plots ging iedereen die aan de overkant van de straat een Chinees had zien lopen een test aanvragen, desnoods afdwingen met liegen en bedriegen. Daarom werden, in tijden van schaarste, testen nodeloos opgesoupeerd.”

Toch is die teststrategie cruciaal om het virus in te dammen. Zo heeft Taiwan snel en efficiënt kunnen ingrijpen.
“Het ging niet. Het materiaal was niet voorhanden. Pas op: er was wel degelijk een alternatief mogelijk. Helemaal in het begin van de crisis, nog voor het krokusverlof, heb ik gepleit voor mobiele equipes, twee of drie, verspreid in elke provincie. Die zouden de patiënten gaan opzoeken om stalen af te nemen. Er zouden geen problemen zijn geweest met bevoorrading van mondmaskers, afnamemateriaal, beschermingsjassen,… Wat we in 2009 ook hebben gedaan met de Mexicaanse griep: wagentjes gingen toen antivirale middelen rondbrengen bij de mensen. Mijn voorstel is eind februari afgeschoten. Het was te duur, kan je je dat inbeelden?”

Was de ernst van de situatie nog niet doorgedrongen?
(Zoekt mails terug in zijn gsm) “Op 22 februari, net voor het krokusverlof, heb ik aan de FOD Volksgezondheid het volgende gemeld: (leest voor) ‘De story’s in Italië en Iran tonen aan dat we nu op een kantelmoment komen van deze pandemie. Nu we moeten dringend talrijke versnellingen hoger gaan schakelen op verschillende domeinen.’ Op het kabinet van minister van Volksgezondheid Maggie De Block (Open Vld) was toen de boodschap: dramatiseer niet te fel. Toen ben ik kwaad geworden. Djeezes, ik zal er zelf voor zorgen dat we een versnelling hoger schakelen. Ik ben beginnen zeggen dat we wel degelijk met een pandemie te maken hebben, drie weken voor de WHO dat deed. Dat boeltje moest op sleeptouw genomen worden. Daarom ben ik naar de media gestapt.”

Op dat ogenblik zat u nog niet in een van de adviesorganen die de overheid bijstonden.
“Sciensano wilde me eerst uit de Risk Management Group houden, dan mocht ik erbij. Dan weer niet en uiteindelijk dan toch. Tja, Sciensano lust me niet echt. Waarom? Wetenschappers zijn net mensen, weet je. In elke sector zijn er mensen die beter of minder goed met elkaar om kunnen. Maar, wat maakt het uit? Je hoeft geen officiële functie te hebben om aan de alarmbel te trekken. Corona en Covid-19 moest hét onderwerp van het krokusverlof worden. Het lukte.”

U riep in de periode ook op tot kalmte en relativeerde het gevaar.
“Ik wou het bewustzijn bij de bevolking verhogen, maar geen paniek zaaien. Die eerst patiënt die terugkwam uit Wuhan vormde ook geen gevaar. Dan is het logisch dat je de mensen geruststelt.”

Het ging plots wel heel snel van een mild griepje naar de grootste pandemie ooit.
“Die zever dat Van Ranst heeft gezegd dat het maar een mild griepje was, mag gaan stoppen. Zoek het op, je zal geen enkel citaat van mij in die zin vinden. Maar: aan griep sterven elk jaar 250.000 tot een half miljoen mensen. Als je in januari naar intensieve zou gaan, dan liggen daar mensen met griep. Zij sterven met hetzelfde beangstigende gevoel, dat de longen vollopen, als bij Covid-19.”

De uitbraak in ons land werd deels veroorzaakt door skiërs die terugkeerden uit Noord-Italië. Waarom werden ze niet meteen opgespoord en geïsoleerd?
“Hoe kon je die in godsnaam tracen? Er was afgesproken dat de Vlaamse, Brusselse en Waalse gezondheidsinspectie dat zou doen. Een week hebben ze dat volgehouden. Ze zijn gewoon met dramatisch weinig volk. Limburg heeft geen eigen gezondheidsinspecteur meer. Een collega moest twee provincies voor zijn rekening nemen.”

Die terugkeerders konden gaan en staan waar ze wilden.
“De case definition van Sciensano was op dat ogenblik veel te nauw. Enkel wie vanuit Wuhan naar België kwam, moest in quarantaine en kon getest worden. We hebben geijverd tot en met om die definitie aan te passen. Ze wilden niet. Als zij met de vinger worden gewezen, zeer terecht. We hebben aan Buitenlandse Zaken gevraagd hoeveel Belgen er in Noord-Italië waren. Dat was onmogelijk in te schatten.”

Wat is het verschil met Nederland? De regering aarzelde er langer om in te grijpen en de maatregelen waren soepeler dan hier. Toch is de oversterfte er kleiner.
“De instroom was compleet anders. In Nederland was er één introductie, van één stam van het virus. Die heeft zich dan massaal verspreid. Bij ons zie je die Nederlandse stam, een Duitse stam, maar ook uit het Verenigd Koninkrijk, China en Noord-Italië. Dat was dus niet één epidemietje dat zich is beginnen uitbreiden, maar wel duizend epidemietjes die tegelijk ontploften. De kans op een enorme ramp was zeer groot.”

We hebben gewoon brute pech gehad?
“Ja, en dat moeten we ook kunnen aanvaarden.”

Zijn er niet gewoon fouten gemaakt?
(Geërgerd) “Welke dan?”

Was de timing van de lockdown correct? Konden die eerste gevallen niet beter opgespoord worden? Was de teststrategie de juiste?
“Achteraf kan je zeggen dat we die mensen uit Noord-Italië in quarantaine hadden moeten plaatsen, maar op dat ogenblik hadden we geen idee. De gevallen in Italië waren op 300 kilometer van de skigebieden. De lockdown kwam ook op het juiste moment. Ik heb geen moeite om gelijk wat toe te geven, maar fouten? Welke zou ik gemaakt hebben? Ik ga niet voor de fun mea culpa slaan.”

En het advies over mondmaskers? Aanvankelijk werd het dragen niet aangeraden, een maand later was het plots verplicht of streng aanbevolen in bepaalde omstandigheden.
“Het eerste advies was: blijf in uw kot en hou afstand. Waar had je dat mondmasker moeten opzetten? Zelfs op de trein of de bus kwam je niemand tegen. Het WHO vond het gebruik niet nodig, net als het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) en de meeste andere landen. Dit is niet het uitzonderlijke rare idee van Van Ranst.”

Toch was er het advies van de Hoge Gezondheidsraad van 17 maart om de bevolking aan te raden stoffen mondmaskers te dragen. Het werd nooit gepubliceerd.
“Het advies zag ik pas weken later, maar toen was ik al bezig met maakjemondmasker.be, met tips voor de bevolking om die zelf te fabriceren (de site ging 18 maart online, RW). Dat was dik tegen de goesting van het Geneesmiddelenagentschap. Toen al was heel duidelijk dat mondmaskers op het openbaar vervoer nodig zouden zijn. In de volgende fase, wanneer de afstand niet gegarandeerd zou kunnen worden, werden mondmaskers wel nuttig.”

Dat had u toch gewoon van bij het begin kunnen zeggen? Mensen kunnen best die informatie verwerken.
“Studies uit de VS geven aan dat mensen met mondmaskers meer buiten komen, een Fins onderzoek toont aan: ze houden minder afstand. Daar stappen ze nu ook af van het mondmasker. Zo plezant is dat ook niet. Wat is het langste dat jij al een mondmasker hebt gedragen? Vijf minuten? Een half uurtje? Probeer dat eens uren aan stuk…”

Wacht even, raadt u het gebruik nu opnieuw af?
“Zeker niet. Als ik ga winkelen doe ik het aan, net als op het openbaar vervoer. Uit respect voor de anderen en wie er werkt. Ik zeg alleen: soms is het onnodig. Ik zag onlangs mensen een boswandeling maken met een mondkapje op.”

Hoe zit het met onze teststrategie? Veel mensen die ziek waren, weten niet of het Covid-19 was. Tot begin mei waren testen in de eerste plaats voor wie opgenomen was in het ziekenhuis.
“Wat denk je dat we met de griep doen? Daar voeren we zo’n 1.000 tests uit per jaar, meestal voor wie in het ziekenhuis belandt. Griep is een klinische diagnose, Covid eigenlijk ook. Wie koorts heeft en kortademig is, die heeft Covid. Zo simpel is het eigenlijk. Als dat zo is, blijf dan thuis.”

Moet het aantal testen worden opgedreven? Mensen zonder symptomen kunnen het virus nog gemakkelijk verspreiden.
“Nu is 1 procent van de geteste stalen positief. Waarom zouden we dat nog opschalen? We zitten in de staart van de epidemie, de besmettingen nemen af. Let wel, de positieve gevallen die er zijn, moeten opgespoord en geïsoleerd worden.”

Maar die tracing blijft evenzeer mank lopen.
“Een puur schandaal is dat. Men heeft gedacht om daar eender wie aan de telefoon te kunnen zetten. Er is empathie nodig om zo’n gesprek af te handelen. Wie opgebeld wordt, zit met 100 vragen die een deftig antwoord vereisen. En dan moet die besmette persoon nog voldoende vertrouwen hebben om de juiste info door te geven. Die kinderziektes moeten er snel uit.”

Zijn we zonder die tracing klaar voor een tweede golf?
“Als die morgen zou komen, niet. Dat is niet oké. Maar laat me eerst zeggen dat een tweede golf niet noodzakelijk is. Wanneer die er wel zou komen, is moeilijk te voorspellen. Wel zien we in de tweede helft van september alle respiratoire virussen terugkeren. Kinderen gaan weer naar school, het wordt weer kouder. Van ons wordt nu verwacht die tweede golf onder controle te krijgen: dat zijn extreem hoge verwachtingen. Dat is nog nooit gelukt met een respiratoire epidemie.”

Moeten we dan weer in lockdown?
“Een totale lockdown krijg je niet meer verkocht. Alles hangt af van de ernst van de situatie. Tegelijk hebben we veel meer kennis, bedrijven zijn beter voorbereid. Hoeveel mensen onder 24 jaar zijn er gestorven? De scholen hadden dus perfect kunnen openblijven, tenzij tijdens de piek. Dat was destijds ook het voorstel van de wetenschappers en van de politiek. Maar toen besliste Frankrijk de scholen te sluiten, en moesten de Franstalige politici volgen. Die krijgen dat niet uitgelegd.”

Het was een van de weinige punten waarop u de regering tegensprak. Meestal droeg u braaf mee de maatregelen uit.
“Als je vijf dagen voordien intens over de beslissingen van de Veiligheidsraad hebt gepraat, eerst met de GEES, dan met de regering, dan kan je moeilijk gaan vertellen dat het allemaal op niets trekt.”

Gaat u niet beter op een lijst staan?
“Waarom?”

Dan heeft u de legitimiteit van de bevolking.
“Waarom zou ik doen? Ik zou moeten nadenken voor welke partij. Meer dan één heeft me gevraagd. Ik heb niet de indruk dat ik nu macht heb. Ik lever advies en hoop dat de regering daar iets mee doet.”

U heeft de politieke wereld van dichtbij leren kennen. Iets voor u?
“Kan ik me daarin standhouden? Geen probleem. Ik heb nooit gevoeld dat het water te diep is. Maar is dat nu plezanter dan de wetenschappelijke en de academische wereld? Neen. Al doe ik in mijn leven heel weinig dingen tegen mijn goesting.”

U krijgt steeds meer kritiek.
“Onheus, vind ik dat. Maar ik heb dit voorspeld: de dag dat je de hemel wordt ingeprezen, zijn ze de messen van de guillotine al aan het slijpen”

Roept u dat ook niet over zich af? U stuurt soms felle tweets. Neemt politiek positie in, onder meer tegen het Vlaams Belang.
“Ah, dus een beenhouwer mag een politiek standpunt hebben, en een viroloog niet?”

Die beenhouwer gaat zijn standpunt allicht niet luidop verkondigen in zijn winkel.
“Neem dan een ander beroep als voorbeeld. Moet je als viroloog plots heiliger worden dan de paus? Als mensen daar aanstoot aan nemen, dan is dat maar zo.”

Krijgt u haatmail, zoals uw collega’s?
“Het hoort bij het pakket. In 2009, met de Mexicaanse griep, was het al van dat. Minder intens dan nu, maar toch. Mijn politieke standpunten waren toen ook al gekend.

“Ik krijg brieven thuis in de bus, telefoontjes komen binnen, geadresseerd aan ‘dokter haat’. Mensen willen je echt kloten. Mijn privé-mailbox is eigenlijk onbruikbaar. Een hele nacht door wordt die bestookt. Als je je begeeft op extreemrechts terrein, dan zal je het geweten hebben. Maar mijn vader is meer bezorgd dan ik.

“Sommige zaken geef ik aan bij de politie. Toen Bart Claes (destijds als Vlaams Belang-jongere, intussen Vlaams Parlementslid, RW) in 2018 flyers aan vluchtelingen ging uitdelen in het Maximiliaanpark met mijn foto en gsm-nummer op, dan diende ik klacht in. ‘Free food, free housing’ stond op het briefje, hij wilde een beetje lachen met de vluchtelingen. Ik heb toen veel telefoon gekregen, en heb die mensen zo goed mogelijk geholpen.”

Heeft u nog tijd voor wetenschappelijk onderzoek? U verschijnt in De container cup of De ideale wereld, bezoekt een Panamarenko-expo.
“Ik start mijn dag met het lezen van wetenschappelijke artikelen, moet hier ook twee labs aan sturen. Ik ben niet bezig met mijn postzegelverzameling, een van mijn hobby’s.”

Maar is het dan nodig dat u zich profileert en kater Lee asiel aanbiedt in uw lab?
“Dat heeft me drie minuten gekost: ik heb een telefoontje aangenomen van de advocaat van eigenares. De kans dat dat zou gebeuren was minuscuul klein. De rechter noch het FAVV zou dat ooit toelaten.”

Heeft u uw kerstboom al kunnen afbreken trouwens?
“Neen, vooral omdat ik er geen zin in heb. Als hij er in september nog staat, laat ik hem gewoon op zijn plaats voor de volgende kerstperiode.”

Bron: De Morgen.be

2 reacties

  1. In nl is geen enkel effect gezien na Pinksteren en na het open gaan van de scholen.
    Welke 2e golf.
    We zijn gewoon voor de gek gehouden.

Geef een reactie

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Zoeken

Recente reacties