Sytske Jellema | Financieel Dagblad

De zon is nog maar net op, maar er is al volop bedrijvigheid in La Parada, het informele winkelgebied net over de Colombiaanse grens. Mannen promoten schreeuwend de scherpste wisselkoers, overal staan busjes en taxi’s met ronkende motors en elke paar meter proberen Colombianen hun koopwaar te verkopen aan de duizenden Venezolanen met in hun kielzog hutkoffers, tassen op wieltjes en zakken.

Ze zijn naar deze plek gekomen om inkopen te doen vanwege de grote schaarste in hun eigen land.

Een man rangschikt zijn koopwaar voor zijn winkel. Stapels met zakken rijst, meel en suiker komen boven hemzelf uit; knaloranje bordjes geven de prijs aan in Colombiaanse peso’s en Venezolaanse bolivars. Drie Venezolaanse vrouwen kijken geschrokken naar de prijzen op de producten. De bolivar staat precies op de helft ten opzichte van de peso. ‘Vorige week was de koers nog 3,5 en nu 2’, legt één van hen uit. ‘Alles is weer duurder geworden.’

Elke tien dagen reist de vrouw vanuit San Cristobal, een Venezolaanse grensstad naar Colombia om producten te kopen die niet meer verkrijgbaar zijn in Venezuela. ‘De schappen zijn leeg en ik stond met regelmaat vanaf de vorige avond in de rij voor de supermarkt om melk, rijst of dat te kopen wat er die dag ook maar te krijgen was.’

Schaarste

Venezolanen zuchten onder schaarste aan alledaagse goederen, het gevolg van het politieke hervormingsbeleid van president Nicolás Maduro, wiens socialistische regering alle basisproducten vastzette op een lage prijs. Toen de olieprijs kelderde, stortte ook de Venezolaanse economie in, omdat het land Maduro sloot vorig jaar de grens met Colombia om de smokkel tegen te gaan van gewapende paramilitaire groeperingen. Ondanks de schaarste in eigen land werden gereguleerde producten en gesubsidieerde benzine uitgevoerd en tegen marktwaardeprijs verkocht in Colombia. Dat gebeurde niet via de officiële grensovergangen, maar via de trochas, de sluiproutes op enkele honderden meters van de grens.

Ik ken veel ouders die hun kinderen zonder ontbijt naar school sturen

Begin juli ging de grens weer open voor voetgangers. Sindsdien stromen dagelijks bijna 50.000 Venezolanen naar Colombia om levensmiddelen in te slaan, blijkt uit cijfers van het Colombiaanse migratiedienst. ‘Ik ken veel ouders die hun kinderen zonder ontbijt naar school sturen’, zegt een man die in hoog tempo literpakken melk inlaadt in een grote zak. 24 liter in totaal, zoveel als hij op zijn rug kan dragen. ‘Ik doe dit voor mijn kinderen’, zegt hij, terwijl hij een tweede zak vult met pasta en meel. ‘Mijn jongste zit nog in de luiers, die koop ik ook hier. Als ik ze in Venezuela moet kopen, kostten ze me evenveel als het salaris voor een maand werk.’ Hij is bouwvakker, maar zit werkloos thuis omdat er geen bouwmateriaal verkrijgbaar is.

Illegale uitvoer

Nu er niets meer verkrijgbaar is, is de illegale export van basisproducten goeddeels ingestort. Alleen zeep, tandpasta en shampoo zijn nog lucratief om uit te voeren, vertelt een smokkelaar anoniem vanaf de grens. ‘Eén keer per week maak ik de overtocht en verdien daarmee in één nacht twee minimum maandsalarissen. De rest van de week ben ik bezig met het verzamelen van de producten vanuit het hele land dankzij een groot netwerk. De ene keer is het tandpasta, de andere keer shampoo. Ik laad mijn achterbank in en stuur sms’jes naar de grensposten dat ik eraan kom. Het zijn er vijf in totaal, en iedereen doet mee zolang ik betaal aan de politie, de douane en het leger.’ De spullen worden naar La Parada in Colombia gebracht, de plek waar zijn landgenoten elke dag massaal inkopen doen van deze zelfde basisproducten.

Fictieve economie

‘Er bestaat geen enkele duidelijke regulering aan de grens’, zegt politicus Eduardo Delgado. Hij is regionaal partijvoorzitter van Primera Justicia, de grootste oppositiepartij van Venezuela. ‘Door de fictieve economie die Venezuela heeft gecreëerd met het reguleren van alle basisproducten en de spotgoedkope benzine, is er een parallelle economie ontstaan die deze smokkel zo excessief heeft kunnen laten bloeien.’

Een tube tandpasta kan voor tien of twintig keer de prijs verkocht worden in Colombia en voor benzine ligt het verschil nog vele malen hoger, ondanks een recente verhoging van de benzineprijs in het Venezolaans grensgebied. Het meest profiteren de grensautoriteiten van de handel, die ieder honderden euro’s per dag kunnen verdienen aan iedereen die per voet, ezel, auto of vrachtwagen de sluiproutes doorkruist.

‘Ik had nooit gedacht dat ik tot dit punt in mijn leven zou komen’, vertelt een benzinesmokkelaar met de naam Victor. ‘Ik kom uit Caracas en kon geen werk vinden. De honger dreef me naar de grens, omdat ik hoopte dat het hier makkelijker zou zijn om eten of werk te vinden. Zo belandde ik in deze handel.’

Zo’n drie tot vier keer per week vervoert Victor 45 liter benzine op zijn rug. Te voet trekt hij door de bergen die de grens tussen Venezuela en Colombia markeren. Aan de twee grensposten die hij tijdens de vijf uur durende tocht tegenkomt, betaalt hij opgeteld $300. Zelf houdt hij er iets minder dan €15 aan over, geld dat hij meteen aan eten uitgeeft in La Parada als hij ’s morgens weer terugkeert. ‘Het is geen geheim wat ik doe. In dit dorp aan de grens wonen zo’n 800 mensen, van wie er zo’n 130 benzine smokkelen. Zelfs kinderen doen er aan mee.’

Al dagen protesteren duizenden Venezolanen tegen president Nicolás Maduro, die zij beschuldigen van wanbeleid en verantwoordelijk houden voor de economische malaise. Een door de oppositie geïnitieerd referendum om Maduro’s mandaat te herroepen is vorige week door de Venezolaanse kiescommissie uitgesteld. De reden: fraude bij de eerste fase van het referendum: het verzamelen van steun van 1% van het electoraat.

Sindsdien zijn hevige protesten losgebarsten in de hoofdstad Caracas, waarbij al meer dan tachtig mensen zijn gearresteerd en gisteren een politieman omkwam. Vrijdag heeft de oppositie een staking van 12 uur afgekondigd.

Ondertussen staat voor aanstaande zondag een dialoog gepland op het eiland Margarita tussen de regering en de oppositie, dankzij pauselijke interventie. Doel is te praten over aanpak van de crisis in het land.

De oppositie heeft sceptisch gereageerd op de uitnodiging, volgens hen is er geen sprake van een dialoog waarbij zij ook gehoord worden. Ze heeft laten weten door te gaan met haar protestactiviteiten, onder meer een mars op 3 november naar het presidentieel paleis.

Bron: Financieel Dagblad