Wie het woord ‘Poetin’ intikt op het web, krijgt direct een paar fraaie foto’s voorgeschoteld waarop de Russische president met ontbloot bovenlijf langs een rivier staat te vissen, of een paard de sporen geeft. Benito Mussolini kon er ook wat van. Toen hij op mooie zomerse dagen in de jaren dertig meehielp met de graanoogst, mochten alle Italianen zijn zongebruinde bast zien. Kennelijk hebben autoritaire leiders er een handje van om hun viriliteit aan het volk te tonen.

Of de Surinaamse president Desi Bouterse het prettig vindt aan dit rijtje toegevoegd te worden, is de vraag. Zeker is dat hij er evenmin vies van is zijn lijf aan de buitenwereld te tonen. In 2005 maakte journaliste Nina Jurna voor RTL een documentaire over de man die in 1980 een staatsgreep pleegde in Suriname. Ze mocht alles vragen en alles filmen, ook hoe hij in zijn zwembroek geniet van zijn privérivier.

De beelden staan op een dvd, die hoort bij Jurna’s boek Desi Bouterse. Een Surinaamse realiteit. Wat Jurna wel voor elkaar kreeg — toegang krijgen tot Bouterse — lukte historicus Pepijn Reeser niet. Hij moet er flink van hebben gebaald. Voor zijn Desi Bouterse. Een Surinaamse tragedie deed hij grondig onderzoek, maar de hoofdrolspeler kreeg hij niet te spreken.

Beide boeken verschijnen niet voor niets tegelijkertijd. Dit jaar viert Suriname veertig jaar onafhankelijkheid. De militaire coup van Bouterse en consorten was vorige maand precies 35 jaar geleden. En dan worden eind mei ook nog eens presidentsverkiezingen gehouden.

Klassieke biografieën zijn het niet. De schrijvers beperken zich niet tot een beschrijving van het leven van de Surinaamse president, maar hebben ook oog voor het hedendaagse Suriname (Jurna) en de recente geschiedenis (Reeser). Jurna geeft een snelcursus over het land waarin ze van 2000 tot 2010 correspondente was, Reeser schrijft op een prettiger manier, met wat meer rust en afstand.

Bouterse is niet alleen drugshandelaar, dictator of de man van de Decembermoorden. Hij is ook de vrolijke oom die cabaretier had kunnen worden, zo weet Jurna, die en passant toegeeft soms moeite te hebben gehad om niet in lachen uit te barsten als Bouterse weer eens lollig deed — want lachen om Bouta past een Nederlandse journaliste niet.

Een ‘Boutist’ is Jurna niet, maar het beeld van hem dat zo vaak in Nederland wordt geschetst, is volgens haar te negatief. Reeser gaat hierin met haar mee, zij het wat minder ver. De president is geen psychopathische massamoordenaar, maar ook geen verlosser.

‘Psycho killer’ of niet, Desi Bouterse is geen frisse jongen. En toch werd hij in 2010 tot president gekozen. Hoe kan dat? Reeser vraagt het de Surinamers en krijgt te horen dat de vorige regeringen werden geassocieerd met stilstand, stagnatie, vriendjespolitiek en corruptie. Met bauxiet, goud en olie in de grond is Suriname in potentie het zeventiende rijkste land ter wereld, becijferden het IMF en de Wereldbank, maar tot ontwikkeling leidde dat niet. De jaarlijkse begroting was een kwestie van copy-pasten. Suriname snakte naar een sterke man aan het roer, is Jurna’s conclusie.

Bouterse is een natuurlijk leider. Hij heeft charisma, overwicht, discrimineert niet en ziet de man van de straat. Tijdens zijn presidentschap worden winkels en sociale woningen gebouwd. Lonen, kinderbijslag en AOW stijgen. Jurna: ‘Ik zie een land waar geld rolt.’

Dat rolt ook in de zakken van bestuurders. De corruptie is nog nooit zo zichtbaar geweest. Bouterse heeft volgens Jurna en Reeser te weinig greep op zijn omgeving — zijn zoon Dino kreeg onlangs zestien jaar cel in de VS wegens drugs- en wapensmokkel. Reeser: ‘Desi Bouterse was als een acteur die erachter kwam dat hij op het podium stond en er maar het beste van probeerde te maken, maar die nooit uitgroeide tot regisseur.’

Bron: FinancieelDagblad