Vasco van der Boon • Financieel Dagblad
Het gerechtshof in Den Bosch heeft dinsdag het Openbaar Ministerie (OM) in een fiscale strafzaak niet-ontvankelijk verklaard in de vervolging van een Nederlands trustkantoor.
Volgens het gerechtshof is het OM door machtsmisbruik (‘détournement de pouvoir’) in het bezit gekomen van mogelijk belastende informatie over het trustkantoor bij de Belastingdienst. Daarmee heeft het OM volgens het hof het recht verloren om het trustkantoor nog te vervolgen.
Opsporingsdienst Fiod
Het komt niet vaak voor dat rechters oordelen dat het Openbaar Ministerie zijn macht heeft misbruikt en dat daarom een strafvervolging moet worden afgebroken. In fiscale fraudezaken betogen verdachten en advocaten regelmatig dat het OM en de opsporingsdienst Fiod op onrechtmatige fiscale bewijzen hebben verzameld via de Belastingdienst. De kern van deze kritiek is dat burgers verplicht zijn om de fiscus te informeren, maar niet verplicht zijn om belastende informatie aan het OM te verstrekken. Rechters honoreren deze kritiek vrijwel nooit.
‘Ineens stonden een officier van justitie met twee Fiod-agenten en een ICT’er op de stoep. Ze zeiden dat ze een dvd moesten hebben met e-mailbestanden’
Bestuurder trustkantoor
In de zaak waarin het hof het OM nu wel een veeg uit de pan geeft gaat het om een onbekend trustkantoor. Tijdens een boekenonderzoek in 2014 door de Belastingdienst weigerde de bestuurder van dat trustkantoor opgevraagde e-mails te overleggen aan de fiscus. Als tussenoplossing kopieerde de bestuurder in overleg met de fiscus dit e-mailverkeer op een dvd. De Belastingdienst deponeerde deze schijf in een verzegelde blauwe enveloppe en gaf de schijf bij de bestuurder van het trustkantoor in bewaring. Die stopte de dvd in een laatje in een kast op zijn kamer.
Privacybescherming
De Belastingdienst nam vervolgens een informatiebeschikking, waarmee bepaald werd dat het trustkantoor de mails zou moeten verstrekken. Het trustkantoor maakte daar bezwaar tegen met een beroep op de privacybescherming van de klanten en de medewerkers van het trustkantoor. De mails zouden ook privégegevens van hen bevatten.
Tijdens de bezwaarprocedure tegen de informatiebeschikking van de fiscus viel de Fiod op 20 mei 2014 in het kader van een strafonderzoek bij bestuurder van het trustkantoor binnen. Aanleiding voor het strafonderzoek was de voortdurende weigerachtige houding van het trustkantoor. Daardoor werd het boekenonderzoek naar de mening van het OM onnodig gefrustreerd en ging het boekenonderzoek ‘te lang duren’. Het OM spreekt van een ‘chicaneuze wijze’ van handelen.
‘Ze moesten een dvd hebben’
De Fiod legt daarom tijdens de inval beslag op de dvd met de omstreden e-mails. Er werd gericht naar de dvd gezocht, verklaarde de bestuurder van het trustkantoor. ‘Ineens stonden een officier van justitie met twee Fiod-agenten en een ICT’er op de stoep. Ze zeiden dat ze een dvd moesten hebben met e-mailbestanden.’ De Belastingdienst kondigde vervolgens aan de in beslag genomen dvd op te vragen bij het Openbaar Ministerie. De fiscus wilde aan de hand van de e-mails controleren of het trustkantoor wel de volledige omzet had opgegeven. Daarop besloot het trustkantoor de dvd alsnog aan de fiscus te verstrekken en het bezwaar tegen de informatiebeschikking in te trekken.
Het hof oordeelt nu dat door het optreden van de Fiod onder leiding van het Openbaar Ministerie belangrijke rechtsbescherming voor de verdachte ‘volstrekt illusoir’ is geworden. Het gaat daarbij om de mogelijkheid voor een verdachte zijn weigering om informatie te verstrekken in een bezwaarprocedure te laten beoordelen door de belastinginspecteur. En om dit in beroep ook te laten toetsen door de belastingrechter. Omdat het OM een strafrechtelijke bevoegdheid heeft gebruikt voor een ander doel dan waarvoor deze is gegeven, verklaart het hof het OM daarom niet-ontvankelijk in de strafvervolging.
Reactie advocaat: ‘Laat dit een les zijn.’
‘Het heeft er alle schijn van dat het OM zich in deze zaak voor het karretje van de fiscus heeft laten spannen,’ reageert advocaat fiscaal strafrecht Peter van Hagen van Hertoghs advocaten. ‘Dat zegt iets over de belastingambtenaren in kwestie, en over het OM. De belastingambtenaren nemen immers de wet niet serieus, een wet die nota bene bedoeld is om rechtsbescherming te bieden tijdens boekenonderzoeken. Die rechtsbescherming heeft men op een “handige” manier willen omzeilen door het OM maar in te schakelen, om zo alsnog de bewuste dvd te pakken te krijgen. Nota bene achter de rug van de belastingambtenaar om die het bezwaarschrift tegen de informatiebeschikking behandelde. Het OM zou zich hiervoor niet moeten laten lenen. Het hof rekent dit het OM in ernstige mate aan. Laat dit een les zijn, waaruit lering wordt getrokken.’
Bron: Financieel Dagblad