Rutger Betlem, Lennart Zandbergen | Financieel Dagblad

€1,9 mrd bleek niet te bestaan. €14 mrd aan beurswaarde ging in rook op. Wirecard trekt een spoor van vernieling door de AG Deutschland. Wat voor bedrijf is Wirecard? En hoe moet het nu verder met de ruim vijfduizend medewerkers, de klanten en de fintechsector?

Ze zijn dringend op zoek naar een reddingsboei. Meer dan vijfhonderd werknemers van Wirecard deelden deze week hun expertise, werkervaring en wensen voor de toekomst. #beyondwirecard, heet het document dat circuleert onder techbedrijven en in handen is van het FD. Naast vijfhonderd dolende techneuten, data-analisten en marketeers van het Duitse fintechbedrijf bevat het document ook de namen van 229 werkgevers die zich opwerpen als veilige haven, waaronder ook bedrijven uit Nederland zoals Backbase, Sendcloud en Bunq.

Wie had dat een jaar geleden nog kunnen denken? Het bedrijf stond er in de zomer van 2019 nog goed voor, als trots van de Duitse fintech en lid van de DAX-index van grote Duitse beursgenoteerde ondernemingen. Een aandeel kostte ruim €150, de beurswaarde was €19 mrd. Kortstondig was Wirecard meer waard dan de Duitse financiële reuzen van weleer, Commerzbank en Deutsche Bank.
Nepcontracten in Singapore

Ja, er waren al langer kritische geluiden te horen over de boekhouding van Wirecard. De Financial Times kwam in de eerste maanden van 2019 met een serie kritische berichten over het betaalbedrijf. Nepcontracten in Singapore zouden de basis vormen van veel omzet van Wirecard, zo schreef de FT toen. Maar het bedrijf sloeg terug: het deed bij de Beierse politie aangifte van marktmanipulatie. Ook de Duitse beurstoezichthouder greep in en verbood het shorten van het aandeel Wirecard, oftewel het speculeren op een koersdaling.

Ook medewerkers maakten zich in die tijd niet druk over de reputatie van Wirecard, vertelt een Nederlandse oud-werknemer die niet met naam in de publiciteit wil. Wirecard haalde zijn personeel overal vandaan, vaak van buiten de EU, zoals uit India en de Oekraïne. ‘Ze verdienden in München al snel €60.000 tot €70.000 per jaar. Dan heb je het thuis helemaal gemaakt. Het idee dat het bedrijf op fraude gebaseerd was, ging er gewoon niet in. Er werd ook helemaal niet over gepraat’, zegt de Nederlander.

Ceo in zwarte coltrui

Wirecard cultiveerde ondertussen een beeld van een groots en innovatief bedrijf. Ceo Markus Braun, die van zwarte coltruien zijn handelsmerk had gemaakt (net als het overleden Apple-icoon Steve Jobs), oreerde daar op techconferenties graag over. Een oud-medewerker vertelt: ‘Dan had hij bijvoorbeeld een prachtig verhaal over kunstmatige intelligentie en hoe Wirecard dat gebruikte. In de praktijk deden we daar ondertussen helemaal niets mee.’

Ook de marketingafdeling van het bedrijf speelde een belangrijke rol in het neerzetten van het beeld van een succesvol bedrijf. ‘Op iedere conferentie moest Wirecard de grootste stand hebben. In Las Vegas, bij Money2020, stonden zeventig mensen van het bedrijf. Die vlogen daar dan allemaal business class heen’, vertelt de Nederlandse oud-Wirecard-medewerker.
‘Platforms hingen houtje-touwtje aan elkaar’

Ondertussen was er weinig vernieuwingsdrang bij het 21 jaar oude bedrijf dat vooral wist te groeien door een kralenketting van fusies en overnames. De Nederlandse oud-medewerker: ‘Toen ik in 2017 bij Wirecard begon, vond ik het echt een bende. Het bedrijf gebruikte veel verschillende platforms en alles hing houtje-touwtje aan elkaar. Niemand had het overzicht.’ Kritiek op de manier waarop het bedrijf werkte, werd niet gewaardeerd. ‘Als ik voorstelde om dingen te vernieuwen, kwam er weerstand van boven. “Laat alles maar wat het is”, hoorde je dan.’ Innovatie was ook niet zo belangrijk, omdat veel klanten porno- of gokwebsites waren. ‘Die konden toch nergens anders terecht voor betaaldiensten.’

Binnen Wirecard had de salesafdeling het voor het zeggen. ‘Die deed mooie beloftes aan klanten. Vervolgens kregen de programmeurs de opdracht precies dat te bouwen. Die manier van werken deugt niet, want je creëert een puinhoop aan verschillende soorten software die niet goed op elkaar aansluiten.’

Dat leek toen misschien fijn voor die afnemers, maar nu het bedrijf omvalt, is dat problematisch. Doordat klanten hun systemen compleet geïntegreerd hebben met de technologie van Wirecard, zitten zij klem.

Ingebakken in systemen van Wirecard

Zoals neobanken Holvi, een bank voor freelancers, Pockit, dat zich richt op consumenten die moeilijk een bankrekening kunnen openen en Curve, dat verschillende bankrekeningen bij elkaar brengt. De klanten van deze bedrijven konden enkele dagen niet meer bij hun geld en nog altijd draaien de start-ups niet op volle kracht. Ze zitten zo diep ingebakken in de systemen van Wirecard dat het ontvlechten ervan al snel drie maanden tot een jaar kan duren.

‘Iedereen die met Wirecard samenwerkt, wordt hierdoor geraakt’, zegt een Duitse fintech-ondernemer op basis van anonimiteit. ‘Er moeten nieuwe partners gezocht worden, nieuwe contracten gesloten en iedereen moet opnieuw langs bij de toezichthouder, het is een ramp voor de sector.’

Zelfs partijen die niet met Wirecard werken, hebben last van de val het bedrijf. ‘We ontvangen veel vragen van afnemers’, vertelt de ceo van een grote Duitse fintech. ‘Het kost veel tijd om onze klanten uit te leggen dat één rotte appel niet de hele oogst verpest.’

Harde realiteit

Inmiddels zijn de werknemers met de harde realiteit geconfronteerd. De onzekerheid is groot. Ze geven aan nog niets gehoord te hebben van de top van Wirecard. Niemand weet of ze nog werk hebben, of het bedrijf overgenomen wordt en of ze hun salaris van juni ooit nog gestort krijgen. Veel medewerkers zitten op een werkvisum in München, en moeten de EU verlaten als ze drie maanden werkloos zijn.

‘Ik had ontslag genomen bij mijn baas in India om bij Wirecard te gaan werken’, zegt een van de programmeurs op de #beyondwirecard-lijst. ‘Net voordat ik op het vliegtuig zou stappen, kreeg ik te horen dat het bedrijf faillissement heeft aangevraagd.’

Fintechsector zit in zijn maag met Wirecard

Terwijl werknemers het zinkende schip proberen te verlaten begint de fintechsector, ruim twee weken na de ontdekking van malversaties bij het bedrijf, de gevolgen van het Wirecard-echec echt te voelen. Afnemers zijn naarstig op zoek naar onderdak bij andere partijen en de Duitse toezichthouder BaFin ligt onder een vergrootglas.

Bron: Financieel Dagblad

Naschrift KKC