Door Rene Bogaarts

Körper zum Hang, dat is mijn Leitmotiv’, zegt advocaat Leo Spigt (67), terwijl hij twee denkbeeldige skistokken naast zich zet en zijn bovenlichaam draait. ‘Zoals mijn skileraar altijd zei, je gezicht en bovenlichaam naar het dal gericht, want als je naar de berg kijkt ga je onderuit.’

Als een van de grondleggers van de sociale advocatuur begon Spigt zijn carrière met rechtshulp aan junks en mensen met huurschulden. Daarna richtte hij met enkele partners een eigen kantoor op, was hij tussen 1989 en 1991 de jongste deken ooit van de Orde van advocaten, raakte hij als partner van het grote Loeff Claeys Verbeke betrokken bij corporate Nederland en verhuisde hij naar Curaçao om het met een klein algemeen kantoor wat rustiger aan te doen.

In 2000 kwam hij terug naar Nederland om er weer vol ín te gaan en inmiddels is hij bezig met zijn tiende kantoor, Enspigt, met twee jongere partners.

Er was altijd reuring om hem heen, maar Spigt heeft geen zin om terug te kijken. ‘Ik kijk niet achterom. Natuurlijk heb ik veel geabsorbeerd, dingen zijn me niet langs de koude kleren afgegleden, maar de balans opmaken, achteruit kijken, betekent stilstand. En ik wil vooruit. Ik barst nog van de energie, ik vreet ze allemaal op.’

Familiebedrijven

Al voor het interview had Spigt laten weten dat hij wilde fulmineren tegen het idee dat advocaten ‘op hun vijftigste pieken, tien jaar uit mogen dieselen en dan in glijvlucht naar hun pensioen’ gaan. ‘Amerikanen begrijpen daar niets van, in de Angelsaksische cultuur doen ze meer moeite om de expertise in huis te houden. Jongere advocaten willen jouw plek, jouw klanten, maar dat is niet per se goed voor het kantoor, want dat heeft behoefte aan ervaren troubleshooters.’

Hij knikt als gevraagd wordt of zijn huidige klanten niet allemaal veel jonger zijn. ‘Ik doe van alles in het ondernemingsrecht, maar ik werk ook veel voor grotere familiebedrijven, waar alle functies door elkaar lopen en veel aan de keukentafel wordt beslist’, zegt hij. Bij bedrijven waar de pater familias geen moeite heeft met de leeftijd van de advocaat? Spigt knikt nogmaals. ‘Familiebedrijven hechten meer aan een vaste adviseur.’

Oude stempel

Spigt heeft, zo wordt tijdens het gesprek duidelijk, wel moeite met de huidige juridische cultuur. ‘Pleiten is een métier. Het wordt tegenwoordig vaak nogal businessachtig benaderd, maar dat is niet zo mijn stiel’, zegt hij. ‘Niemand wordt er vrolijk van als er zeventig pagina’s pleidooi worden voorgelezen. Ik let meer op het psychologische proces.’

Later klaagt hij dat ‘het overleg tussen confrères’ is uitgehold. ‘Als je iemand een hand geeft, moet je je vingers natellen. Als je informeel met de advocaat van de tegenpartij belt, hoor je dat in de rechtszaal letterlijk terug. Dat vind ik niet fijn, maar het is een van de nadelen van de huidige schaalvergroting. Ik ben blij dat ik af en toe nog iemand van de oude stempel tegenkom.’

Naar vrede zoeken

Een cartoon boven zijn bureau zegt dat het doel van het recht vrede is, maar het middel strijd. ‘Maar mensen vergeten tijdens het proces weleens om openingen naar vrede te zoeken’, zegt Spigt. ‘Veel partijen willen een hond die bijt. Dan ben ik snel weg. Ik werd ooit ingeroepen door iemand die een geschil had met een aannemer. Er zaten er wel twintig mensen rond de tafel te bekvechten. Het viel mij op dat de aannemer, die in een hoekje zat, zo ongelukkig keek. Ik vroeg mijn potentiële cliënt hoe lang het geleden was dat hij alléén met die man gesproken had. Heel lang, dus. Ik heb gezegd dat ik de zaak alleen op me wilde nemen als hij dat eens een keer zou doen. Twee weken later kreeg ik een telefoontje dat het was opgelost.’ Spigt schiet in de lach. ‘Ik heb dat uurtje wel gedeclareerd, geloof ik.’

Spigt zegt gefascineerd te zijn door het begrip noodlot. ‘Dat begint al met het land waarin je geboren bent. We hebben hier een scheiding van machten, een rechtsstaat en er is vrede, maar zelfs hier kun je niet altijd krijgen wat je wilt. Als iemand iets noodlottigs overkomt, is men geneigd te kijken wie er schuld heeft. Het is ook je rol als advocaat om met die mensen mee te denken en mee te voelen. Dat is een deel van je vak, al ben je er niet voor opgeleid, je hebt het misschien geleerd van ervaren collega’s. Maar je moet mensen er ook op wijzen wat er allemaal gebeurt als ze een juridische procedure willen beginnen.’

Spigt leunt even achterover voordat hij verder gaat. ‘Als ik het in het begin ook niet weet, wil dat overigens niet zeggen dat ik een zaak niet aanneem. Laat ik me eerst maar eens even in de zaak verdiepen, denk ik dan, wie weet hoe een koe een haas vangt. En vaak vángt die koe uiteindelijk een haas.’

Mooie schikking vaak beter

‘Het onderste uit de kan halen, is niet altijd het beste. Een mooie schikking is vaak beter dan een gewonnen proces’, aldus Spigt. ‘Recht is niet altijd hetzelfde als rechtvaardigheid. Ik weet dat het niet wervend klinkt, maar ik ben blij als het zich eens voordoet.’

Hij heeft in het verleden ook wel zaken geweigerd als hij er zich niet in kon vinden. Welke zaken dat waren, wil hij uiteraard niet zeggen. ‘Natuurlijk kun je niet alles langs de maatstaf van je eigen rechtvaardigheidsgevoel leggen, want dan gaan ze thuis klagen. Maar als je door je overtuiging zou gaan disfunctioneren, kun je beter ophouden. En bij strafrecht moet je minder kritisch zijn, want klanten hebben recht op rechtsbescherming. Die klanten weten overigens ook wel vaak hoe het zit. De grap luidt dat een advocaat tegen zijn cliënt zegt dat het recht gezegevierd heeft, waarop die cliënt antwoordt dat hij in hoger beroep gaat.’

‘Ik ga gewoon door’

Spigt zegt nog steeds fulltime met zijn vak bezig te zijn. Op de vraag of hij zich niet eens op andere dingen moet richten, zegt hij eerst dat hij er al heel veel andere dingen naast doet, allerlei maatschappelijke dingen. ‘Wat voor dingen nog meer? Met mijn kleinkinderen spelen?’, vraagt hij, en hij trekt er een vies gezicht bij.

Is daar iets mis mee dan? ‘Natuurlijk niet’, antwoordt Spigt, ‘dat lijkt me hartstikke leuk, maar ik héb nog geen kleinkinderen. Mijn kinderen zijn midden twintig. Wat mij betreft mag dat ook nog wel een jaar of tien duren voordat ik met mijn kleinkinderen ga spelen. Ik ga gewoon door.’

Bron: Financieel Dagblad