Gaby de Groot Siem Eikelenboom | Financieel Dagblad

Nederland speelt wereldwijd de grootste rol in bedrijfsstructuren met belastingparadijzen. In 23% van deze vooral fiscaal gedreven constructies duikt Nederland op als tussenschakel. Het Verenigd Koninkrijk speelt in 14% van de offshorestructuren een rol. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit van Amsterdam (UvA).

De rol van Nederland in deze structuren is al jarenlang onderwerp in de discussie over belastingontwijking door multinationals. Vorige maand hoorde de parlementaire ondervragingscommissie Fiscale Constructies nog twee weken lang deskundigen en getuigen over dit onderwerp.

Dossier

Meer nieuws en achtergrond over offshorestructuren

De onderzoekers van Corpnet, een onderdeel van de afdeling politicologie van de UvA, hebben onder leiding van Eelke Heemskerk een netwerkanalyse gemaakt van 71 miljoen concernrelaties. In totaal gaat het om 98 miljoen bedrijven over de hele wereld en hun eigendomsrelaties. Die analyse leverde 24 belastingparadijzen op en vijf grote doorstroomlanden, waaronder Nederland.

Heemskerk en zijn team hebben met hulp een speciale computer een klein jaar lang dataonderzoek gedaan naar wereldwijde concernrelaties. ‘Het is voor het eerst dat op deze manier is vastgesteld wat de rol is van landen in bedrijfsstructuren van multinationals. Sommige uitkomsten bevestigen wat we al vermoeden, maar er zijn ook nieuwe inzichten’, aldus Heemskerk.

47%

Nederland, het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland, Singapore en Ierland zijn samen goed voor 47% van de investeringen via belastingparadijzen

Zo vonden de onderzoekers vijf grote doorstroomlanden, landen die vanwege hun fiscaal vriendelijke regels en hun verdragennetwerk worden gebruikt door multinationals om over hun interne geldstromen zo min mogelijk belasting te betalen. Samen zijn deze vijf landen goed voor 47% van de investeringen via belastingparadijzen. Naast Nederland en het Verenigd Koninkrijk zijn dit Zwitserland, Singapore en Ierland. Luxemburg blijkt zowel een doorstroomland als een belastingparadijs te zijn.

Taiwan

De meeste belastingparadijzen uit het onderzoek zijn bekende namen, zoals de Britse Maagdeneilanden en Bermuda. Maar nieuw is de prominente rol van Taiwan in offshorestructuren van bedrijven. Die was eerder niet opgevallen, omdat onderzoek naar offshoregeldstromen vooral gebaseerd was op directe buitenlandse investeringen (FDI). Taiwan geeft deze cijfers onder druk van China niet af aan het Internationaal Monetair Fonds, dat deze data wereldwijd verzamelt.

‘Metingen via FDI-gelden zijn niet toereikend om de offshorestructuren goed in kaart te brengen’, zegt Heemskerk. ‘Het zijn nationale statistieken waarbij je alleen kunt zien hoeveel investeringen in welk land worden gedaan, maar niet waar deze specifieke gelden vandaan komen. In ons onderzoek zien we geen bedragen, maar kunnen we wel zien via welke landen de geldstromen lopen.’

Vervolgonderzoek

De onderzoekers van de UvA beschouwen deze resultaten als startpunt voor verder onderzoek. Nu er een betrouwbare methode is ontwikkeld, kan worden onderzocht of en hoe in de afgelopen tien jaar de verhoudingen tussen landen zijn veranderd. Daarnaast willen de politicologen het wereldwijde netwerk van belastingverdragen koppelen aan de database om nog meer inzicht te krijgen in structuren van multinationals.

Belastingparadijzen zijn jurisdicties waar geen vermogens- en inkomstenbelastingen gelden. Zij zijn daardoor voor multinationals aantrekkelijk om gelden buiten het bereik van de eigen fiscus te stallen. Om de gelden van en naar deze ‘spaarpotten op zee’ te sluizen wordt gebruikgemaakt van doorstroomlanden zoals Nederland.

Belastingverdragen van deze landen zorgen ervoor dat de afdracht aan de fiscus zeer beperkt blijft. Zo kunnen investeringen en leningen van multinationals en de daaruit volgende dividend- en rentebetalingen fiscaal vriendelijk de wereld overgaan.

Bron: Financieel Dagblad