Laurens Berentsen | Financieel Dagblad
Fiscalisten maken zich grote zorgen. Vanaf volgend jaar geldt een nieuwe regel tegen belastingontwijking. Maar veel is nog onduidelijk over het verbod op misbruik van belastingverdragen, blijkt tijdens een congres in de Groote Industriële Club.
Smeedijzeren trapleuningen, glas-in-loodramen en gedecoreerde keramische tegels sieren het interieur van sociëteitsgebouw Industria. Het onderkomen van de Groote Industriële Club in Amsterdam ademt de sfeer van de tijd waarin landen voor het eerst afspraken maakten over wie winsten van multinationals mocht belasten, nu zo’n honderd jaar geleden.
Op zijn kop zetten
In het statige pand aan de Dam houdt het centrum voor belastingrecht van de Universiteit van Amsterdam (UvA) een congres over een afspraak die twee jaar geleden is gemaakt. Engels is de voertaal in de internationale fiscale samenwerking onder regie van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (Oeso). Dus heet de toets waarmee vanaf 2020 wordt nagegaan of bedrijven misbruik maken van bilaterale belastingverdragen de ‘principle purpose test’. Kortweg PPT, het volgende acroniem in de geheimtaal van de internationale belastingexperts.
De wereld van deze deskundigen dreunt nog na van de uitspraken waarmee het Europees Hof van Justitie in februari paal en perk stelde aan misbruik van Europese belastingvrijstellingen, waarover het FD de laatste weken berichtte. Maar de PPT zal de praktijk van bedrijven en hun adviseurs die winkelen in belastingverdragen, pas echt op zijn kop zetten, zegt Stef van Weeghel. Van Weeghel is hoogleraar belastingrecht aan de UvA, partner bij adviesorganisatie PWC en initiatiefnemer van het congres dat vrijdag plaatsvond.
Doorstroomland
Belastingverdragen zijn er om dubbele belasting te voorkomen. Maar bedrijven misbruiken de verdragen om geen of te weinig belasting te hoeven afdragen. Nederland heeft meer dan honderd van zulke verdragen. Het dankt zijn populariteit als fiscaal doorstroomland mede aan dit grote aantal bilaterale overeenkomsten met andere landen.
Door te toetsen waarvoor multinationals verdragen gebruiken, kan ze bij belastingontwijking de verdragsvoordelen worden onthouden, is het idee achter de PPT. Meer dan vijftig landen hebben tot nu toe toegezegd deze of een andere anti-misbruikmaatregel op te nemen in hun verdragen.
Te veel onduidelijk
De wetenschappers en belastingadviseurs in clubgebouw Industria vinden dat er acht maanden voordat de maatregel formeel van kracht wordt, nog veel te veel onduidelijk is. Dat begint al bij de vraag wanneer sprake is van misbruik.
Het ontbreekt aan consistentie en voorspelbaarheid, zegt de Britse advocaat en praktijkman Graham Aaronson over de bruikbaarheid van de anti-misbruikmaatregel. ‘Een half brood is beter dan niets, is het gezegde’, aldus Aaronson. ‘Maar niets is misschien beter dan aan een halfgebakken brood.’
Partners beschermen
Van Weeghel vreest een herhaling van wat hij nu waarneemt. Nationale rechters komen in identieke zaken tot totaal verschillende oordelen, aldus de Nederlander die vaak optreedt als getuige-deskundige in internationale arbitragezaken. ‘Het is een stel ronddrijvende concepten’, zegt hij over de voorbeelden die de Oeso geeft om de PPT te verhelderen.
Heeft de Parijse denktank broddelwerk geleverd? Maikel Evers, die werkt bij de Oeso, vindt van niet. De critici moeten volgens hem verder kijken dan de PPT, naar wat achter deze maatregel zit. Dat is de gedachte dat verdragslanden hun partners beschermen tegen misbruik, zegt de Nederlander.
Om zo’n beginsel handen en voeten te geven, moeten inmiddels meer dan honderd landen het met elkaar eens zien te worden, legt Evers uit. ‘Dat klinkt misschien als een excuus voor inconsistentie, maar dat is nu eenmaal zo.’
Al lastig genoeg
Philippe Martin moet het daar maar mee doen. Martin is lid van de Conseil d’Etat, de Franse Raad van State. Zijn collega-rechters kunnen zo meteen uit vier anti-misbruikbepalingen kiezen om belastingontwijking aan te pakken, vertelt hij. Twee van nationale makelij, één afkomstig uit Brussel en dan de Oeso-maatregel.
Eenvoudiger wordt het volgens Martin niet. Richtlijnen voor het gebruik van de PPT ontbreken, zegt hij, zodat rechters alle ruimte hebben voor eigen interpretaties. Bovendien verlangt de Oeso-toets dat de rechter bepaalt of misbruik het hoofddoel dan wel een van de hoofddoelen is van het gebruik van belastingverdragen. Volgens de Franse wet moet de rechter vaststellen dat misbruik hét hoofddoel is. Dat is al lastig genoeg, weet de magistraat.
Erratum: In een eerdere versie van dit artikel stond per abuis dat fiscalisten zich zorgen maken om een Europese maatregel tegen belastingontwijking. Het gaat echter om een Oeso-maatregel, geen Europese.
Bron: Financieel dagblad
Naschrift KKC