Joris Polman | Financieele Dagblad
Financiële inlichtingeneenheid FIU zet zich schrap nu regulering van cryptogeld, zoals bitcoin, aanstaande is. De eenheid rekent op een flinke toename van meldingen van ongebruikelijke, en mogelijk dus ook criminele, transacties.
Dat zegt directeur Hennie Verbeek van de Financial Intelligence Unit (FIU), na vragen van het FD over een nieuw wetsvoorstel waarmee cryptogeld voor het eerst onder toezicht komt te staan volgens de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft).
‘Dit betekent dat we meer transacties moeten onderzoeken. Dus deze nieuwe wet gaat wat extra vragen van de FIU, politie, FIOD en justitie als het gaat om capaciteit, IT-voorzieningen en specialisme’, zegt Verbeek. Het extra werk komt bovenop de recente Europese uitbreiding van de lijst met risicolanden die de FIU ook te verstouwen krijgt.
Roeien met de riemen die er zijn
Of Verbeek straks ook handen te kort komt, kan ze niet zeggen. Voorlopig moet de FIU-directeur, die 63 medewerkers heeft, roeien met de riemen die ze heeft. Maar Verbeek verwacht dat investeringen in betere IT-systemen ‘op den duur noodzakelijk zijn’ om analyse van meldingen op peil te houden.
De FIU analyseert ongebruikelijke transacties op verdachte kenmerken en draagt ze vervolgens voor nader onderzoek over aan de politie, het Openbaar Ministerie of de FIOD. Vorig jaar ging dat om een totaalbedrag van €6,7 miljard.
Doorn in het oog
Meldingen komen vooral van banken, geldwissel- en trustkantoren, accountants en notarissen. Daar komt nadat de wet is ingevoerd een groep bij: namelijk aanbieders van diensten met virtuele valuta’s, zoals omwisseldiensten en bewaarportemonnees (e-wallets).
Daarmee gaat een lang gekoesterde wens van toezichthouders in vervulling om meer grip te krijgen op de schaduwwereld van virtueel geld, zegt crypto-expert Teunis Brosens van ING. ‘Hoewel het echt niet alleen door criminelen wordt gebruikt, is cryptogeld een doorn in het oog van toezichthouders. Het is een parallel geldsysteem met veel aanknopingspunten voor anonieme transacties.’
Waarschuwing voor waterbedeffect
In essentie vraagt de nieuwe wet dat virtueelgeldbedrijven hun klanten kennen, legt Tommie van der Bosch, hoofd van het Blockchain Team van Deloitte, uit. Dergelijke dienstverleners moeten weten van wie geld afkomstig is en naar wie het toe gaat. Maar hij waarschuwt ook voor een waterbedeffect. ‘Klantverificatie gebeurt al volop in de Nederlandse markt. Maar je kunt ook vrij eenvoudig een wallet in het buitenland bezitten, waarbij het complex zal zijn om het toezicht daarop te handhaven.’
Daan Kleiman van het Nederlandse bitcoinbedrijf Bitonic heeft ook gemengde gevoelens. ‘De wet is een teken dat virtueel geld volwassen wordt en dat is een stap voorwaarts. Wij doen overigens al aan klantverificatie. En wij wilden ook al ongebruikelijke transacties melden, alleen waren wij niet beschermd tegen mogelijke juridische gevolgen hiervan voor ons bedrijf. Dat is straks wel geregeld.’
Bitcoin verliest glans
Tegelijkertijd vreest Kleiman dat de bitcoin een deel van zijn glans verliest. ‘De bitcoin komt voort uit frustraties over het bestaande financiële systeem. Het was een reactie op de kredietcrisis met banken die ‘too big to fail’ zijn en waaraan een consument zich niet kan onttrekken.’ In zijn ogen zorgt de bitcoin voor financiële soevereiniteit van individuen.
De keerzijde is dat cryptogeld ook in zwang raakte bij criminelen. Afgelopen jaren werd bijvoorbeeld voor miljoenen euro’s aan bitcoins in beslag genomen bij de ontmanteling van online zwarte markten zoals Silk Road en Hansa Market.
Maar de FIU is vooral geïnteresseerd in de omzetting van cryptogeld naar gewone valuta en vice versa, zegt Verbeek. Vaak is dat het moment dat crimineel vermogen voor het eerst aan de oppervlakte komt, legt ze uit.
Bron: Het Financieele Dagblad