Opinie door Gerben van der Marel voor Financieel Dagblad

Als gretige belegger kunt u zomaar in een piramidespel terechtkomen. De betrokkenheid van bekende banken vrijwaren u niet van zwendelaars.

Een van de beroemdste oplichters ooit uit de beleggingswereld is natuurlijk Charles Ponzi. Deze Amerikaanse Italiaan bespeelde in 1920 geraffineerd de hebzucht van half Boston. Ponzi beloofde 50% winst in anderhalve maand met postcoupons. Iedere morgen kwam hij in een limousine naar zijn werk waar een enthousiaste menigte hem begroette.

Die fabelachtige rendementen bleek hij te betalen met de inleg van anderen. Zijn bekendste volgeling is Bernard Madoff. Deze Amerikaan wekte weinig argwaan omdat hij niet smeet met geld en bescheiden rendementen uitbetaalde. Gedupeerden kwamen zowel uit de particuliere als professionele beleggingswereld. In Nederland werd Fortis midscheeps getroffen. De bank nam in 2008 een voorziening van $ 1 mrd voor de verliezen. (Dat verlies is in de tussentijd tot $ 600 mln teruggebracht).

Over de hele wereld lopen mini-­Madoffjes rond. Eerder dit jaar veroordeelde een Amerikaanse rechter Daniel Spitzer die beweerde een fondsbeheerder te zijn op de Amerikaanse Maagdeneilanden. Meer dan $ 105 mln haalde deze Amerikaan op met de bewering dat hij elk jaar meer dan 100% rendement boekte met valutabeleggingen. In hun gretigheid stonken 400 beleggers in dit verhaal zonder hun huiswerk te doen. Deze keer was het Fortis op Curacao dat behulpzaam was bij dubieuze geldstromen. In 2013 besloot nieuwe eigenaar ABN Amro dit kantoor te sluiten. Een woordvoerder zegt desgevraagd dat de bank niet op de hoogte is geweest van het piramidespel. Fortis was ook al de huisbank van ‘wonderbelegger’ René van den Berg. Volgens de rechter verzuimde de bank in deze piramidefraude het betalingsverkeer te onderzoeken terwijl daar alle aanleiding toe was. Hoger beroep loopt.

Sommige beleggingsfraudeurs komen na een paar jaar vrij, anderen spenderen de rest van hun leven achter de tralies. Dat laatste geldt voor Madoff en Spitzer. Ponzi zat tien jaar uit. In Nederland kwam Van den Berg binnen vier jaar vrij. In de gevangenis kreeg hij naar eigen zeggen lof voor zijn financiële goochelarij. ‘De andere criminelen vonden mij een held’, zei Van den Berg vorig jaar in zakenblad Quote.

Van de tientallen miljoenen euro’s kregen beleggers een fractie terug. De Hoge Raad bepaalde dat mensen die enorm hadden verdiend hun winsten mogen houden. In de VS haalde de curator wel al $ 10,6 mrd van de door Madoff zoekgemaakte $17,3 mrd terug bij ‘winnaars’.

Dat klinkt ook weer te mooi om waar te zijn. Dat is het ook. Onlangs kregen Nederlandse Madoff-beleggers te horen dat ze van het Amerikaanse toevoerfonds Fairfield slechts 1% van hun inleg terugkrijgen. Dat is na aftrek van allerlei kosten zoals die van advocaten en ingehuurde ‘experts’.

Gerben van der Marel is correspondent van het FD in New York.

Bron: Financieel Dagblad