Belastingadviseurs en trustkantoren handelen alleen naar de letter van de wet. En in een aantal gevallen zelfs dat niet. Dit leidt tot een ‘papieren werkelijkheid’, vindt de onderzoekscommissie van de Tweede Kamer, die vorige maand 27 deskundigen en getuigen ondervroeg over constructies om belasting te ontwijken.

Verslag Ondervragingscommissie Fiscale Constructies

Belastingadviseurs en trustkantoren hebben geen andere moraal dan de wet, luidt het oordeel. ‘De commissie heeft tijdens de verhoren de indruk gekregen dat de genoemde partijen niet zelf bereid zijn nadere invulling aan het handelen naar de geest van de wet te geven. De wetgeving lijkt voor betrokkenen bij het opzetten van constructies vaak maatgevend te zijn voor de moraal die zij in acht nemen’, aldus het eindverslag van de ondervragingscommissie.

Zicht op werkelijkheid belemmerd

‘Voor toezichthouders en de fiscus wordt het zicht op de werkelijkheid lastiger gemaakt’, stelt de commissie. ‘Handhaving wordt ingewikkelder en risico’s op belastingontwijking en -ontduiking nemen toe’.

De zogenoemde ‘ondervragingscommissie’, de eerste in de parlementaire geschiedenis. werd geleid door PvdA’er Henk Nijboer. VVD en PVV deden niet mee. De bevindingen en verslagen komen na het zomerreces op de agenda van de Tweede Kamer.

De vraag zal voordien zijn hoe de bevindingen neerslaan in de formatie, nu drie van de vier beoogde coalitiepartners, CDA, D66 en ChristenUnie, lijken aan te sturen op extra maatregelen tegen constructies en de bedrijfstak die zich daarmee bezighoudt, terwijl de VVD juist afhoudend is.

Volgens Nijboer heeft de commissie inzicht gekregen in de constructies, het toezicht en de zelfregulering. Hoewel ze geen conclusies mag trekken of aanbevelingen mag doen, verwacht de commissie dat meer capaciteit bij de toezichthouder ook leidt tot betere handhaving. Ze heeft geen vertrouwen in zelfregulering door de trustsector.

Geen effectieve zelfregulering

‘Verschillende trustbestuurders pleiten zelf voor strenger toezicht en duidelijkere invulling van open normen als “maatschappelijke betamelijkheid” en “agressieve belastingplanning” door DNB. Breed wordt onderkend dat van een effectieve vorm van zelfregulering thans geen sprake is’, aldus de onderzoekscommissie.

Drie van de vijf trustkantoren laten nu steken vallen in hun rol van ‘poortwachter’ voor fiscale faciliteiten, zo heeft toezichthouder DNB vastgesteld. ‘DNB is van mening dat trustkantoren hun poortwachtersfunctie op dit moment niet goed uitvoeren. Dat is ernstig, omdat daardoor witwassen, criminaliteit en belastingontduiking kan worden gefaciliteerd’, aldus de commissie.

Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem wijst er in een reactie voor de BNR-microfoon op dat er al een wet in voorbereiding is die DNB meer bevoegdheden geeft, ook om trustkantoren te sluiten. Daarnaast geeft hij in overweging om de trustsector een ‘zorgplicht’ op te leggen, die de kantoren ertoe verplicht niet in strijd met het maatschappelijk belang te handelen.

€4000 mrd via Nederland

De commissie komt niet tot nieuwe inzichten over de omvang van de fiscale constructies. Ze citeert oud onderzoek uit 2011 waaruit blijkt dat via Nederland financiële stromen van €4000 mrd lopen via internationale belastingconstructies. Hoeveel daarvan bestaat uit particulier vermogen uit Nederland zelf is moeilijk te schatten, omdat dat juist uit het zicht wordt gehouden. Nijboer houdt het op ‘enkele miljarden’.

De commissie stelt vast dat er een ‘sterke verwevenheid’ is tussen de belastingadviseurs die fiscale constructies bedenken en de uitvoerders, vaak trustkantoren en notarissen. Daarnaast faciliteren banken de bijbehorende geldstromen.

Iedere speler bakent zijn eigen rol daarbij nauwgezet af, stelt de commissie vast. ‘Voor de negatieve (neven)effecten van de constructie als geheel draagt niemand verantwoordelijkheid. Het gevolg hiervan kan zijn dat er belasting wordt ontdoken of dat er geen belasting wordt betaald door gebruik te maken van de verschillen tussen belastingstelsels’.

Bron: Financieel Dagblad