Feit of fictie?

Door: Onze Nederland Correspondenten
Renée van Aller en John de Vries

Onlangs gaf de Centrale Bank van Aruba (CBA) een optimistisch toekomstbeeld van ’s-Lands financiën, althans zo wenste de regering de cijfers uit te leggen (Amigoe 27 november 2012).
Er is geen enkele reden voor optimisme want de tabel die de Amigoe publiceerde laat zien dat als de doelstellingen al worden gehaald de schulden niet afnemen maar toenemen.
Van 1995 tot 2012 groeide de overheidsschuld van 55,1% tot 60,5% van het GDP.
Volgens de florissante ramingen van de CBA zal de overheidsschuld in 2016 71,1% van het GDP bedragen en zijn opgelopen van Afl. 2.841,8,- (twee miljard achthonderdeenenveertig miljoen achthonderdduizend) tot Afl. 3.925,- (drie miljard negenhonderdvijfentwintigmiljoen).
Dat is een toename van de schuld van ongeveer 1 miljard in tien jaar.
Dit lijkt geen verantwoord beleid in tijden van een wereldcrisis, zoals de minister van Financiën meende op 27 november 2012.
Consequent ontkennen dat het water tot aan de lippen staat, is ook een strategie uiteraard. Daarom kon eerst geen indexering van de ambtenarensalarissen plaatsvinden, maar daarna wel.
Ook wordt de overheid ‘geprivatiseerd’ als het zo uitkomt.
IMSAN wordt opeens als ‘private sector’ aangewezen, terwijl het een publiekrechtelijke organisatie is.
Juridisch kan dat niet, maar praktisch kunnen wél arbeidscontractanten onder veel minder goede arbeidsvoorwaarden dan bij de overheid worden aangesteld.
Bovendien zou de overheid weer een loyaliteitsheffing kunnen introduceren en betaling van het vakantiegeld bevriezen voor ambtenaren, zoals ten tijde van de status aparte.
Daarbij kan de overheid als werkgever verwijzen naar de miljoenenbezuinigingen op de overheidsuitgaven die de CBA recent adviseerde. Bezuinigen zal – als het ooit gebeurt – pas na de verkiezingen plaatsvinden.

Haagse bluf
Opmerkelijk is dat de CBA opnieuw de groei voor 2012 heeft bijgesteld tot krimp, terwijl met de overheidsbegroting rekening is gehouden met die niet bestaande groei.
De CBA zal ongetwijfeld de gestelde groei voor 2013 volgend jaar weer bijstellen tot krimp of te verwaarlozen groei.
Ondertussen heeft de overheid zich weer ten onrechte rijk gerekend.
Daarom probeert de regering opnieuw de overheidsschuld via Nederland te herfinancieren.
Dat is nog niet gelukt.
Dure leningen oversluiten en via herfinanciering omwisselen en vervangen door één lening met lagere rente is financieel gunstig.
Zoals altijd wordt een beter evenwicht in inkomsten en uitgaven op de lange baan geschoven. Het is uitermate curieus dat de Staten nu géén financieel evenwicht eisen.
Met een overheidsschuld van bijna 3 miljard heeft de overheid nog nooit serieus bezuinigd op de uitgavenkant.

Oplossing: oplopende inflatie?
De overheid kan overwegen om de schuldenlast te verminderen door het aanjagen van inflatie. Als geld minder waard wordt worden automatisch uitstaande schulden minder groot.
Inflatie ontstaat meestal omdat er meer geld wordt bijgedrukt.
Stel dat er in een land 100 miljard van een bepaalde valuta in omloop is.
De schulden van alle inwoners, bedrijven en overheid bedragen tien miljard.
Dan is de schuld 10 procent van al het geld dat in omloop is.
Print de CBA extra geld bij, zeg 25 miljard, dan is de schuld opeens nog maar 8 procent.
De schulden die het bedrijfsleven en de burgers hebben spelen ook een rol in de financiële situatie van een land. Inflatie of geldontwaarding is ook een onzichtbare belasting.
Niet alleen de schulden worden minder groot, al het geld verliest zijn waarde en alles wordt duurder.
Als de lonen niet even snel stijgen als de inflatie, gaat de koopkracht achteruit

Maarten Schinkel verwoordde het helder in het NRC van 20 december 2012

“Het verhogen van de inkomsten met btw en accijnzen is een van de gemakkelijkste manieren om de overheidsinkomsten te vergroten. […] Feit blijft dat de verhoging van het hoge btw-tarief van 19 procent naar 21 procent per afgelopen oktober de inflatie flink heeft opgeschroefd. De totale inflatie die de staat eind 2013 sinds de kredietcrisis zelf heeft veroorzaakt komt dan op een kleine 2,5 procent in vijf jaar. Dat is zo’n 2.000 euro per huishouden.”

Het omgekeerde is dus ook waar.
Inflatie is niet alleen een soort geniepige belastingheffing.
Volgens Schinkel is belastingheffing óók een geniepige vorm van inflatie.
Dat is waar want u en ik houden minder over om te besteden.
De enige die erop vooruit gaat is de overheid.

De cijfers
Zowel de overheid als de consument lenen. De economische modellen hebben weinig greep op beslissingen van vermogensbezitters. De investeringen daalden dit jaar en zullen volgend jaar dalen.
Bedrijven breiden niet uit, omdat de groeivooruitzichten

“weinig rooskleurig”

zijn en hun bestaande capaciteit nog lang niet wordt benut.
Waar moet dan de voorspelde economisch groei vandaan komen?
Van het toerisme?
Van de export?

Volgens het overzicht Charts &Trends van de Centrale Bank van Aruba (CBA) van 14 december 2012 verminderden de inkomsten van de BBO in 2012 aanzienlijk.
Dat betekent dat er minder economische bedrijvigheid is en meer bedrijven er mee ophielden.
Tevens daalde de inflatie.

• Huishoudens besteedden in 2012 aanzienlijk minder dan in voorgaande jaren.
•  Het aantal toeristen dat Aruba bezocht daalde aanzienlijk in 2012, evenals het aantal passagiers dat arriveerde en vertrok vanaf de luchthaven.
• Het aantal nachten dat ze bleven is voor 2012 niet beschikbaar.
• De bezettingsgraad van de hotels nam af in 2010 en 2011.
• Gegevens voor 2012 zijn niet beschikbaar.
• Ook bouwactiviteiten verminderden in 2012.
• Er werd in 2012 minder geleend.
• Het aantal hypotheken nam in 2012 licht toe.
• De overheidsinkomsten daalden in 2011 en 2012 aanzienlijk, maar toch werd er veel meer uitgegeven dan er binnenkwam.
  Deze trends komen overeen met de gegevens in het Monthly Bulletin van september 2012 van de CBA.

Dit geldt niet voor inkomsten en aantallen toeristen, die stegen in september 2012, maar lieten over het gehele jaar een daling zien.
Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) heeft na 2010 geen gegevens gepubliceerd over de aantallen toeristen en aankomende en vertrekkende passagiers.
Volgens de cijfers van het CBS is de import licht gestegen en is de export met name vanuit de vrije sector toegenomen.
Deze gegevens komen niet overeen met die van de CBA (Charts&Trends).
Daar zijn geen gegevens opgenomen over de import en export in 2011 en 2012. Waaruit die onverklaarbare verschillen voorkomen is onduidelijk.
Het zou goed zijn als de CBA (ook binnenshuis) en het CBS en de CBA over een weer een duidelijke uitleg over de verschillen zouden kunnen geven.

Geen win-win situatie
Op grond van de rekenmodellen, de sluiting van de raffinaderij en de eenzijdige Arubaanse economie kan zelfs mijn kat de economische krimp voor 2013 voorzien.
De komende voorspellingen van de kredietbeoordelaars zullen hard aankomen.
Het grootste gevaar voor de overheid is een schuld die te ver oploopt, of investeringen die niet renderen.
Een lage rente is gunstig voor de overheid, die kan goedkoop lenen maar het is slecht voor het rendement op spaar- en beleggingsproducten.
Het vermogen smelt weg, dus ook de koopkracht en het private investeringspotentieel verdampen.
Die negatieve vooruitzichten gelden vanzelfsprekend ook voor het belegde vermogen van pensioenfondsen en de AOV.
Dat is slecht voor het herstellend vermogen van de economie.
Immers als de burgers niets verdienen krijgt de overheid geen belasting binnen, zijn Publiek-Private Samenwerkingsverbanden (PPS) nauwelijks meer mogelijk en zijn er alleen maar verliezers in een stagnerende economie.

Renée van Aller en John de Vries ©2012