ROTTERDAM – Caribische jongeren die op eigen houtje naar Nederland verhuizen voor een studie lopen vaak tegen allerlei problemen aan. Ze weten niet goed hoe het leven in Nederland eruit ziet en krijgen daardoor problemen met huisvesting, geld en opleiding. “Mensen beloven je een betere toekomst in Nederland en zeggen: ‘Kom naar Nederland. Ik help je wel.’ Maar in de praktijk moet je bijna alles zelf regelen”, aldus de Curaçaose Ruthmila*.
Reportage over freemovers in Nederland (bijdrage: Jamila Baaziz)
Ruthmila (19 jaar) verhuist in 2013 naar Nederland om een MBO-opleiding zorg en welzijn te gaan volgen in Rotterdam. “Achteraf gezien was ik niet goed voorbereid. En je hebt geen vader of moeder in de buurt om op terug te vallen.” De eerste maanden woont Ruthmila bij een tante, maar dat bevalt minder goed dan verwacht: “Ze was toch een beetje verrast door mijn komst. Nu heb ik een eigen kamer en ben ik van niemand afhankelijk. Dat is beter.”
Haar vriendin Julisa* (18 jaar) woont bij meerdere familieleden en vrienden, maar is het al snel zat dat ze geen eigen huissleutel heeft: “Het is vervelend om voor een dichte deur te staan, zeker sinds ik een kind heb.” De woonproblemen leiden bij haar ook tot studieverzuim. “Ik moest op zoek naar een woonruimte waar ik me in kon schrijven. Met veel pijn en moeite heb ik uiteindelijk een kamer gevonden. Pas daarna kon ik alles regelen.”
Elk jaar komen er naar schatting een paar honderd Caribische jongeren als Ruthmila zelfstandig naar Nederland om te studeren. Zij worden ook wel freemovers genoemd. De studentenbegeleidingsorganisaties als Stichting Studiefinanciering Curaçao (SSC) en Sint Maarten Student Support Service (S4) zorgen voor de begeleiding van hbo en universitaire studenten (bursalen). Zij bemiddelen bij huisvesting, inschrijving en het regelen van praktische zaken voor studenten. Maar voor mbo’ers bestaat die begeleiding niet.
Moeilijk
“Het gaat vooral mis bij laagopgeleide jongeren”, weet Marie-Claire de Pool. Zij is trajectbegeleider bij De Jonge Krijger en gespecialiseerd in het begeleiden van Caribische jongeren die het moeilijk hebben in Nederland. “Ze weten niet dat ze zich niet altijd kunnen inschrijven op het adres van de familieleden waar ze gaan wonen, waardoor ze geen burgerservicenummer krijgen, zich niet kunnen inschrijven voor een opleiding, geen bankrekening kunnen openen, geen verzekering kunnen afsluiten en niet mogen werken.”
“Tegen de tijd dat de jongeren hun zaakjes voor elkaar hebben, zitten ze al met schulden”, aldus De Pool. Die schulden afbetalen is voor studenten niet zo eenvoudig. Ruthmila zou graag een bijbaantje willen om wat meer inkomsten te hebben, maar dat is lastig omdat haar Nederlands niet zo goed is. En: “Nederland is duur”, waarschuwt ze. “Een schuld van een euro is al snel opgelopen tot een schuld van 100 euro.”
Inmiddels heeft ze geleerd om de belangrijke dingen altijd eerst te betalen: “Eerst betaal ik mijn huur, want dat is het dak boven mijn hoofd.”. Maar leven op Nederlandse studiefinanciering is geen vetpot: “Als ik te weinig geld heb, moet ik wel eens kiezen: zorgverzekering betalen of eten? Dan moet die verzekering soms even wachten.”
Worstelen
De Pool ziet vaak jongeren worstelen met het op orde krijgen van hun zaakjes in Nederland. “Ze moeten hun rechten en plichten kennen, het Nederlands beheersen en leren budgetteren om niet in de schulden te belanden. Als dat niet lukt kunnen ze ook niet studeren of werken. Dan zijn ze alleen aan het overleven.” De gevolgen daarvan zijn onder meer vertraging, uitval en studieverzuim.
Precieze cijfers over deze freemovers zijn er niet, omdat geen enkele instantie deze jongeren als groep registreert. Daardoor is het lastig om de hele groep in kaart te krijgen en begeleiding te bieden. De gevolmachtigde minister van Curaçao, Marvelyne Wiels, heeft in mei dit jaar een website gelanceerd voor freemovers, maar wil geen details geven over hoeveel mensen daar aankloppen met problemen. Wel zeggen ze dat ‘tientallen jongeren zich hebben gemeld om onder meer informatie te vragen’.
Oplossing
De oplossing voor het probleem van de freemovers ligt volgens De Pool vooral op Curaçao zelf. “Ik zou heel graag willen dat de regering, de bevolking en iedereen op Curaçao samen gaat werken om een goede aanpak voor deze jongeren op te zetten. Zodat ze goed voorbereid zijn als de ze ervoor kiezen om naar Nederland te komen voor studie.”
Bron: Caribisch Netwerk/NTR
Door Jamila Baaziz
* Julisa en Ruthmila zijn uit privacyoverweging niet de echte namen van de geïnterviewden