Toespraak van Hof-president mr. E.A. Saleh ter gelegenheid van de installatie van rechter mr. Paula van der Burgt hedenmiddag in Sint Maarten.

Mr. van der Burgt, Paula, is in 1964 geboren te ’s-Hertogenbosch. Zij heeft rechten gestudeerd aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Na haar afstuderen is zij korte tijd juridisch medewerkster geweest bij een advocatenkantoor. Na vervolgens 10 jaar als gerechtssecretaris en stafjurist bij de rechtbanken ‘s -Hertogenbosch en Den Haag te hebben gewerkt, is mr. Van der Burgt in 2002 benoemd tot rechter bij de rechtbank ‘s Hertogenbosch, thans Oost-Brabant.

Zij heeft ruime ervaring opgedaan in het civiele recht, personen- en familierecht en het bestuursrecht en zal ook op Sint Maarten in deze rechtsgebieden werkzaam zijn. Met mr. Van der Burgt heeft het Hof er een ervaren rechter bij, die van alle markten thuis is.

Mr. Van der Burgt ambieert al enige jaren een functie bij ons Hof. Wij zijn blij dat zij nu de stap heeft gezet om deze wens concreet te maken. Een link met de Cariben was er al: ik heb begrepen dat mr. Van der Burgt en haar man elkaar 25 jaar geleden hebben leren kennen op het jacht “ De Eendracht”, dat voer van Nederland naar Curacao.

Degenen die met mr. Van der Burgt hebben samengewerkt kenschetsen haar als een zeer intelligente, opgewekte collega, die humor in huis heeft, beschaafd, sociaal, integer en collegiaal is en van aanpakken weet. Dat zij zaken grondig en zorgvuldig aanpakt blijkt wel uit de wijze waarop zij en haar echtgenoot zich hebben voorbereid bij het zoeken naar een plek om te wonen op Sint Maarten: zij hebben in verschillende hotels gezeten, verspreid over het eiland, gedurende een voorbereidingsbezoek.

Paula, ik heb er alle vertrouwen in dat jij een aanwinst bent voor het Hof, in het bijzonder het Gerecht Sint Maarten. Nogmaals hartelijk welkom bij het Hof. Ik wens jou en je echtgenoot Hugo een mooie tijd in Sint Maarten en heel veel succes in je nieuwe functie.

Ik maak van deze gelegenheid gebruik om ook aan u voor te stellen mr. Peter Lemaire die met ingang van 14 augustus jl. mr. Mans heeft opgevolgd als vice-president van het Hof, voor de vestiging Sint Maarten. Mr. Lemaire, voorheen vice-president vestiging Aruba, is geen onbekende op Sint Maarten. Hij heeft hier in het verleden regelmatig strafzittingen gedaan. Mr. Lemaire zal, naast het bestuurswerk, strafzaken behandelen, civiele bodemzaken schrijven en korte gedingen doen.

Peter, veel succes met deze nieuwe uitdaging.

Dames en heren,

Een aantal weken geleden trok het volgende nieuwsbericht mijn aandacht:
Sarah Wescott-Williams is blij met het voornemen van de regering om stappen te maken met de invoering van de Engelse taal als eerste officiele taal op het eiland. In 2015 en 2016 zijn hiertoe twee moties door het Parlement van Sint Maarten aangenomen. Minister van Financien, Richard Gibson, kondigde verleden week aan dat er ruimte in de begroting zou worden gemaakt om dit proces te starten. Een van de eerste stappen is wetsvoorstellen aan het parlement in het Engels te presenteren, in plaats van in het Nederlands.

Verder is Minister van Financien Richard Gibson een voorvechter van de Engelstalige Law school die deze maand of september zou moeten beginnen op Sint Maarten. Sint Maartenaren “need to be judged by their own people”, zo heeft hij gezegd, waarmee hij natuurlijk weer een stapje verder gaat.

Dit was de inspiratie voor mijn toespraak. Die zal niet gaan over de vraag of het wenselijk is om wetgeving in het Engels in te voeren, maar wel over rechtspraak en taal in Sint Maarten.

Ik neem u eerst even mee naar Friesland in de jaren vijftig. Op vrijdag 16 november 1951 moest de Friese journalist en politicus Fredde Schurer voor de rechter verschijnen. Hij had in een krantenartikel de rechterlijke macht beledigd omdat een kantonrechter eerder dat jaar tijdens een strafzitting net gedaan had alsof hij geen Fries verstond. In Leeuwarden, voor het Paleis van Justitie, liep de strafzaak uit op vechtpartijen met de politie, waarbij gewonden vielen. Fredde Schurer had niet de schermutselingen, maar wel de rechtszaak bewust uitgelokt: hij wilde de rechter een uitspraak over de positie van het Fries in de rechtspraak ontlokken. In 1956 kwam wetgeving tot stand die het gebruik van de Friese Taal in het rechtsverkeer regelde.
U ziet: de kwestie van taal maakt emoties los. Niet voor niets heeft Seneca, Romeins filosoof, staatsman en toneelschrijver, 5 v Chr, 65 n Chr. ooit gezegd: de taal weerspiegelt de ziel. Ook de ziel van een maatschappij. Taal is de identiteit van de mensen en rechtspraak is voor een groot deel taal en gaat over mensen. Tot schermutselingen als zojuist geschetst is het bij mijn weten op Sint Maarten niet gekomen. Maar het is niet altijd vanzelfsprekend geweest dat het Engels één van de officiële rechtstalen was.

Op het gevaar af dat u zich gaat vervelen, toch een stukje geschiedenis, deels gehaald uit een artikel van Prof mr. Jan Reintjes in TAR Justitia: De rechtstaal in Antilliaanse strafzaken.

Oorspronkelijk bestond omtrent het onderwerp van de rechtstaal geen discussie. Zolang men elkaar maar verstond was het goed. Maar in de 19e eeuw claimde men voor het Nederlands een monopolie in de rechtszaal. Dat stuitte in de Antillen op problemen. Procederen in die taal werd bemoeilijkt vanwege ontbrekende kennis van het Nederlands. De toenmalige Raad van Justitie op SXM besloot eigenmachtig om processen-verbaal van terechtzittingen en vonnissen in het Engels te stellen. Dit gebeurde op 17 juni 1869 tijdens de eerste zitting van die Raad. Dit leidde drie jaar later tot de eerste Antilliaanse Regeling omtrent de rechtstaal: de Rechtstaalverordening. De rechter mocht in iedere procedure zelf bepalen of het Engels of het Nederlands zou worden gebruikt. Gevolg was dat het Engels de voertaal werd in de rechtspleging op de Bovenwinden.

De huidige regelgeving: de Rijkswet Gemeenschappelijk Hof van Justitie (art. 9) bepaalt dat bij het Hof en de Gerechten in eerste aanleg de voertalen Engels, Nederlands en Papiaments zijn. Het Hof en de Gerechten in eerste aanleg doen uitspraak in het Nederlands. Zie ook de Staatsregeling van Sint Maarten (2010, AB 2010, GT no. 1, art. 1 lid 2) waar is bepaald dat de officiele talen op Sint Maarten Engels en Nederlands zijn. Een definitie over wat moet worden verstaan onder voertaal ontbreekt. Heeft dat alleen betrekking op de spreektaal of ook op processtukken? Ik ben ervoor om deze vraag niet te formalistisch te benaderen. Uiteindelijk gaat het om servicegerichtheid voor de rechtzoekenden. Dat moet voorop staan. Daarnaast gelden natuurlijk de eisen van een behoorlijke rechtspleging.

In de huidige rechtspraktijk worden processtukken zowel in het Nederlands als Engels geaccepteerd. Advocaten dienen processtukken in de meerderheid van zaken in het Nederlands in. Pleidooien vinden wat meer in het Engels plaats maar overwegend Nederlands. In familiezaken, arbeidszaken, strafzaken en bestuurszaken wordt vaak Engels gesproken. Advocaten die processtukken in het Nederlands indienen, moeten deze in concept vertalen voor hun veelal Engels sprekende clienten. Hetzelfde geldt voor de vonnissen, die op grond van de Rijkswet in het Nederlands moeten zijn.

De zojuist genoemde serviceverlening en de eisen van een behoorlijke rechtspleging kunnen ook meebrengen dat het nog niet verantwoord is dat volledig wordt overgestapt op rechtspraak in het Engels. In de eerste plaats is daarvoor een wijziging van de Rijkswet nodig, die immers bepaalt dat vonnissen in het Nederlands zijn. Wellicht dient ook het procesreglement te worden aangepast. Verder ontbreekt de aansluiting op wetgeving, die immers op dit moment in het Nederlands is. Ook moet rekening worden gehouden met het feit dat zowel rechters als advocaten in het Nederlands worden opgeleid. Weliswaar zijn de rechters er al doende goed in geworden om zittingen in het Engels te doen, verdere verdieping vergt ook een opleiding, zoals bijvoorbeeld Legal English plus “zittingstaal”. Ik verwijs in dit verband ook naar de memorie van toelichting op de Landsverordening officiële talen van 28 maart 2007, waarin reeds toen werd overwogen:

De rol van het Papiamentu en het Engels in rechtspraak en wetgeving zal in elk geval beperkt blijven zolang voor het gebruik van deze talen niet een aantal voorwaarden vervuld zijn, zoals de vaststelling van de rechts- en wetgevingsterminologie in het Engels en het Papiamentu en de beschikbaarheid van voldoende rechters en wetgevingsjuristen die deze talen beheersen alsmede van rechtbanktolken. Pas wanneer aan dergelijke voorwaarden is voldaan, ontstaat ruimte voor een frequent gebruik van deze talen in de juridische sector.

Dames en heren, het betreft een onderwerp in beweging. Het Hof zal de ontwikkelingen nauwlettend volgen en zoveel mogelijk aansluiting daarbij houden. Waar nodig en gewenst is het Hof uiteraard bereid mee te denken over het bevorderen van het Engels als overheidstaal en rechtstaal. Hierbij staat uiteindelijk voorop dat The Courthouse er is ten behoeve van de Sint Maartense samenleving waar vrijwel iedereen native English speaker is.

Tot slot: in mijn installatietoespraak van januari 2017, toen ik werd ingestalleerd als president van het Hof heb ik gezegd dat het vertrouwen van het brede publiek in de rechtspraak naar mijn idee mede wordt gediend wanneer die rechtspraak een afspiegeling is van de samenleving. Het is de overtuiging van het Hof dat verdere Caribisering van het Hof voor de Landen en voor de rechtspraak van belang is.
Daarbij verdient wel opmerking dat er een goede balans moet zijn, waarbij bijstand van rechters uit Nederland wenselijk blijft. Hiermee wordt verstarring voorkomen en wordt telkens nieuwe expertise ingebracht. Er wordt regelmatig geadverteerd voor opleidingsplaatsen. Aan de ervaren juristen van onze landen die deze uitdaging aan willen gaan, een oproep om te solliciteren of om contact op te nemen voor een oriënterend gesprek.

Nu vraagt u zich natuurlijk af waarom ik kies voor dit onderwerp, maar zelf niet mijn toespraak in het Engels hou. Een zeer terechte vraag, Laten we het erop houden dat ik nog niet de cursus legal english plus zittingstaal heb gevolgd.
Thank you for your attention.

Bron: Persbericht Hof van Justitie