Door: Jules van Bochove
Het is heel interessant om na te gaan wat er allemaal gebeurde toen Napoleon aan het begin van de 19e eeuw in de Nederlanden de Burgerlijke Stand invoerde. Je kunt je voorstellen dat het de bevolking overrompelde en men in allerijl een naam moest bedenken… namen als Pietersz(oon) of jansz(zoon) waren immers gebruikelijk… Sommige namen bestonden er al en stamden af van vorige generaties etc. Maar degenen, die daar geen aanspraak op maakten, stonden voor een dilemma.
Je kreeg dan ook de vreemdste namen..en daarmee ook hilarische toestanden…
Komt er een dame met een kind van 3 jaar op mijn spreekuur in Dordrecht en op mijn vraag hoe dat kind heette, krijg ik als antwoord: “Lach niet” .. Ik verzekerde haar dat niet te zullen doen en herhaalde mijn vraag:
“LACHNIET” zei de moeder gedecideerd.
En eigenlijk waarom ook niet… Bekend was toch ook de naam :”TREURNIET!” En in mijn jeugdjaren was er een heel bekende Procureur Generaal in Suriname : Mr de NIET.
En als dat niet niets is heb je ook nog Meneer “deKwaadsteniet”
En om in Dordt (“hoe dichter bij Dordt…hoe leuker het wordt…”) te blijven, kreeg ik patiënten uit de omliggende dorpen met de niets aan de verbeelding overlatende namen van : “Vroegindeweij” “SpringinhetVeld” “Naaktgeboren” en in Sliedrecht, waar ik 2 x per week spreekuur in het streekhospitaaltje hield, was er een huisarts met de smakelijke naam van :Dr.J.”Snoep “.
Maar de gekozen namen konden ook tot verwarring of misverstand leiden:
Komt tijdens het spreekuur mijn secretaresse met de boodschap dat de burgemeester van Zwijndrecht aan de telefoon is…
Ik vraag beleefd waar ik hem mee van dienst kan zijn. Een afspraak ! .Met de nodige plichtplegingen en égards geef ik hem een vervroegde afspraak. Tja, de burgemeester is de eerste burger van zijn stad en Zwijndrecht en Papendrecht waren satellietsteden van Dordrecht.
Zit de burgervader op mijn onderzoekstoel om tot de ontdekking te komen dat die gozer: “Burgemeester” heet… Hij zal beslist meermalen misbruik van die naam hebben gemaakt. Gelukkig kreeg ik niet met namen te doen als “de Keizer- de Koning- de Graaf- de Hertog- de Prins etc etc.de Wit(t)- Blauw–de Rood -Groen -de Kort- de Lang(e) de Groot etc geven niet zo gauw reden tot verwarring..
.Mijn voornaam werd ook heel eenvoudig ‘Sjuul’ De (ex)hoofdredacteur van “De Telegraaf” had de verleidelijke naam van : Sjuul Paradijs!
Je schrikt er van wanneer je bv het eiland Tortola (behorende tot de ‘British Virgin Islands’)bekijkt. Hierbij een kleine overzichtskaart en dan zie je wel een tiental van die satelliet-eilandjes. En alle willen ze een naam geven.Op de kaart hebben ze dat niet allemaal, maar genoeg om met geen mogelijkheid te onthouden. En wat voor een namen !
‘Virgin Gorda’ (de dikke maagd) . ‘Jost Van Dyke’ en dan er naast ‘Little Jost Van Dyke’…’Ginger island’- Cooper island’ – ‘Peter island’, noem maar op. Vanaf een heuveltop, die we -vele jaren geleden- met een landrover opgingen, waar een vriend ) een huis bouwde, was het wel een spectaculair gezicht..
Je ziet er de heel diepblauwe zee (inktblauw) en afgewisseld met het smaragdgroen van de ondiepere gedeelten en wat schakeringen blauw er tussen en voor zover te zien prachtige parelwitte stranden.
Die vriend noemde de namen van de eilanden die er te zien waren en één er van – kennelijk onbewoond –had de vorm van een doodkist en werd ook genoemd “Deadman’s chest”. Ik neem aan dat die voorlopig ook onbewoond zal blijven…Stel je eens voor dat je adres is <Dr.J.van Bochove – HolyGhost street 13 ..Deadman’s chest> Geen aantrekkelijk adres. Het zou beter hebben gepast bij die Dr.John Letsom, .Die woonde op Jost Van Dyke (zie rode pijl, waarover wordt gezegd dat er in de 18e eeuw een dokter woonde met de naam van John Letsom.
Het was de tijd van bloedzuigers-,.warmtebaden …zweetkuren etc: “ I John Letsom , blister, bleed and sweat them…. and if some still prefer to die I….John let some…”.
Op Saba had je in mijn tijd (toen ik op Statia was) een gedeputeerde, die analfabeet was , maar vermoedelijk rap van tong , en redelijk goede inzichten..
Die vroeg aan het Landsbestuur van Curaçao om een schrijfmachine. Het verhaal gaat dat hij dacht dat met zo’n machine het schrijven hem makkelijker zou afgaan….en eerlijk gezegd dacht ik dat ook van de personal computer, toen die in de jaren 80 zijn intrede deed.
Een gedeputeerde van Curaçao—die slechts met de wijsvingers tikte–zei altijd schertsenderwijs:” Ik heb een diploma van de Christelijke School : ”Zoekt en Gij zult vinden”
Salmon Rushdie, de wereldberoemde schrijver van “Duivelse versen” zal ook een soortgelijke opleiding hebben gevolgd. Hij tikt zijn veel gelezen boeken ook met slechts de wijsvingers op zo’n good old ‘Remington’ schrijfmachine.
Zulke ludieke vondsten heb je ook in Swietie Sranan : de begraafplaats : “Hodie Mihi, Cras Tibi” (Heden ik, morgen Gij) . Van mijn schoonzus vernomen dat ze die in Suriname al lang vernoemd hebben : ”:Hori kras tigri”
Op St.Eustatius had je een zeer intelligente gedeputeerde….welbespraakt en goed inzicht- Zijn zwakke kant was het “zwakke geslacht”.. Toen hij kwam te overlijden moet een van zijn “offsprings’ gezegd hebben dat hij- bij de begrafenis- dan eindelijk zou zien hoeveel kinderen zijn vader had verwekt. Hij schatte het op 33 !
Het was dan ook geen wonder dat deze begaafde man de naam had van Mr.Lopes (spreek uit “loops “..) Toen Koningin Juliana en ZKH PrinsBernhard in 1955 na het totstand komen van Het Statuut (15 dec 1954) officieel een bezoek brachten aan de nieuwe staatkundige verhoudingen in het Koninkrijk, bezochten zij al de rijksdelen, waaronder ook de bovenwinden….een armoedige boel destijds -, geen industrie —afhankelijk van financiele steun van diegenen, die naar Curaçao en Aruba waren vertrokken om er bij de olieindustrie een baan te vinden. De bewoners deden –voor zoveel mogelijk – wat aan landbouw en hielden er behalve de ezel(donkey) als vervoermiddel, ook nog wat schapen en geiten op na…
mogelijk – wat aan landbouw en hielden er behalve de ezel(donkey) als
vervoermiddel
Het was uiteraard een buitengewone en niet alledaagse omstandigheid en vnl de gezaghebber en administrateur moesten wennen aan de aanspreekvormen van Hare Majesteit en Zijne Koninklijke Hoogheid. Toen tijdens een rondrit door de armoedige straten de koningin de armoede zag, vroeg ze verbaasd aan de Gezaghebber: “Maar waar leven deze mensen dan van ?” kwam het hakkelend antwoord: “Majesteit —,van …van…gapen en scheiten”
En die gezagsdrager was niet ver bezijden de waarheid. Aan mijn leermeester in de Oogheelkunde te Leiden– Prof.Dr.M.C.Colenbrander zei ik eens op de ‘Boven’winden als huisarts te hebben gewerkt. Hij zei toen schertsend: “Ructus” en dat betekent in ons potjeslatijn zoveel als “oprispen – boeren “ dus. Wat ben ik blij dat ik hem nu niet hoefde te vertellen dat ik op de ‘Beneden’windse eilanden werkzaam was en er nog woon.
Er is een boek:“Ruler in Hiroona” geschreven door een Tinidadiaan(G.CH.Thomas), en die man heeft de hele mentaliteit zo door gehad en dat fenomenaal in zijn boek weergegeven..hoe dat tot vandaagdedag toe gaat bij verkiezingen in de politiek op deze eilanden..(en ook op onze eilanden).
Ik heb niet begrepen waarom deze schrijver geen Nobel prijs heeft gehad.. Misschien komt dat nog – al zou het ‘posthuum’ zijn…
En wat dat woord ‘posthuum’ betreft gaat het verhaal (grapje) dat een bekende en welbespraakte prof. door een van zijn studentes(dame) gevraagd werd om zijn colleges op schrift te stellen (boekvorm) Bescheiden en minzaam zei de Prof: “ Misschien gebeurt dat nog wel eens – ‘posthuum’ “ waarop die dame gelijk enthousiast reageerde: “ja, en hoe eerder hoe beter ! ”En zo beleef je toch aardig wat fun op deze “islands in the sun”
Door: Jules van Bochove