De weigering van Nederland om de Arubaanse begroting te laten ondertekenen door de gouverneur is een zwaar maar terecht middel. Want de schulden die de laatste resten tropisch Nederland maken, zijn misschien niet de jure, maar wel de facto gedekt door de koude polders.

Ophef
Zoals veel westerse landen worstelt ook ­Nederland met zijn laatste voormalige kolonies. Eilandjes waar de dekolonisatiegolf aan voorbij getrokken is, omdat ze het door hun omvang niet aandurven volledig op eigen benen te staan. Op Aruba is grote ophef ontstaan omdat de Nederlandse gouverneur de begroting, die uitgaat van een tekort van 6% (raming IMF), weigert te ondertekenen. Dat zou juridisch niet kunnen en het zou rieken naar kolonialisme.

Bemoeienis
Toch is er alle aanleiding voor een toeziend oog vanuit Den Haag. In 2010 heeft Nederland maar liefst € 1,7 mrd moeten betalen om de schulden van Curaçao en Sint-Maarten te saneren, een absurd hoog bedrag voor de nog geen kwart miljoen inwoners van beide eilanden. Aruba heeft destijds niets gevraagd en gekregen en meent daarom ook geen bemoeienis te hoeven dulden. Het eiland is sinds 1986 een ­autonoom land.

Juridisch
Daar is iets voor te zeggen, maar anderzijds zien de kapitaalmarkten heel goed dat Aruba deel uitmaakt van het Koninkrijk der Nederlanden. Ook al is het nergens juridisch vastgelegd, het is ondenkbaar dat Nederland niet bijspringt als de nood aan de man komt, net als vier jaar geleden bij de andere eilanden. Dat is een kostbare garantie, waarvan Aruba profiteert met een relatief lage rente. Logisch dat Nederland zich in ruil soms wil bemoeien met de begroting. Natuurlijk leidt dat tot discussie en die moet gevoerd worden. Als Aruba meent dat de ingreep onrechtmatig is, moet het naar rechters of arbitragehoven stappen. Of laat de Raad van State een oordeel vellen, zoals al is gesuggereerd. Alternatief is dat Aruba voorstellen doet voor een weg naar onafhankelijkheid. In plaats daarvan grijpt premier Mike Eman naar een grotesk middel: de hongerstaking. Dit ultieme wapen van de ­wanhopige gevangene of vluchteling is volstrekt ongepast in dit geschil. Daarmee laat Eman slechts zien geen serieuze gesprekspartner te zijn. Dit is het dagelijkse commentaar van de hoofdredactie van het FD.

De basis van het KB is dubieus, gaat het om de landsbegroting of een obligatielening? Alleen als het bestuur van een land ernstig tekortschiet en als de staatsorganen van het land dit niet zelf kunnen corrigeren, is het Koninkrijk bevoegd om in te grijpen. Die situatie deed zich in Aruba niet voor.

© 2014 Het Financieele Dagblad

Autonoom Aruba in ban van ‘levend staatsrecht’

Carel Grol woensdag 16 juli 2014, 08:25 ‘Dit is levend staatsrecht’, zegt Lodewijk Rogier, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan Erasmus School of Law, en auteur van het boek Beginselen van Caribisch staatsrecht. Aruba is een autonoom land, met eigen begrotingsrecht. Financieel toezicht is er vanuit Nederland niet geregeld.

Patstelling
Toch weigert de gouverneur zijn handtekening te zetten onder de begroting. ‘Eigenlijk zou hij moeten tekenen. De gouverneur is er om wetten te tekenen, net als de koning’, aldus Rogier. Aruba heeft geen mogelijkheid hem weg te sturen. ‘Dit is een patstelling.’ Ook minister Ronald Plasterk van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties erkende in de Tweede Kamer dat het budgetrecht bij Aruba ligt. ‘Maar als de gouverneur een landsverordening (Arubaanse wet, red.) in strijd acht met een internationale regeling of een rijkswet, of met belangen die worden gewaarborgd door het Koninkrijk, stelt hij de landsverordening niet vast’, aldus minister Plasterk.

Oneigenlijk middel
Den Haag zou eerst wetgeving moeten maken om in Aruba legaal te kunnen ingrijpen, zegt Rogier. ‘Het is met die stok achter de deur puur powerplay wat er nu gebeurt’, aldus de hoogleraar. Door de weigering van de gouverneur om de begrotingswet te tekenen, ‘gebruikt Den Haag nu een oneigenlijk middel om Aruba te dwingen de begroting te herzien’. Toch is het volgens hem goed wanneer Aruba bijdraait. Anders komt er mogelijk een rijkswet, die het bestuur op het eiland passeert. ‘Die komt er dan zonder medewerking van Aruba, Den Haag is altijd in de meerderheid.’ Zo’n rijkswet is volgens hem een ‘draconische maatregel’ die alleen kan worden toegepast wanneer het bestuur van het eiland helemaal spaak loopt. ‘En zover zijn we nu niet.’

De Gouverneur mocht van Nederland niet tekenen als Koninkrijksorgaan/’toezichthouder’. Hij weigerde niet als landsorgaan om te tekenen. De basis van het KB is te elastisch, is het art; 43 Statuut of artikel 29/10 Statuut? Een rijkswet kan niet ingrijpen in landszaken. Sliepen Plasterk’s deskundigen?

©2014 Renée van Aller en John de Vries

Renée van Aller en John de Vries schrijven hun artikelen vanuit een veelzijdige vakkundigheid voor de Knipselkrant Curaçao en de Amigoe. Op alle artikelen ligt het copyright bij zowel de Knipselkrant Curaçao als de Auteurs.