26 C
Willemstad
• vrijdag 29 maart 2024

Extra | Journaal 28 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Wednesday, March 27, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 27 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Tuesday, March 26, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 26 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Monday, March 25, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...
- Advertisement -spot_img

Morele risico’s

HomeLandenCuraçaoMorele risico’s

Morele risico’s

Door onze Nederland Correspondent

De Algemene Rekenkamer (ARA) publiceerde recent het onderzoek naar de integriteit van de Belastingdienst (SIAD). Het onderzoek werd gedaan wegens het uitlekken van gegevens van belastingplichtigen.
Als gevolg van het lek werd de leiding van de belastingdienst naar huis gestuurd hangende het onderzoek.
Opmerkelijk is dat het ARA-onderzoek zo algemeen is uitgevoerd dat het op elke overheidsdienst/overheidsbedrijf van toepassing is.
De indruk wordt gewekt dat er bij de SIAD ‘iets’ aan de hand is daar de integriteitregels onvoldoende werden toegepast en bewaakt.
Dat geldt overigens voor alle overheidsdiensten.
Of de heengezonden ambtenaren daarvoor verantwoordelijk waren, is de vraag.
Men zou denken dat de ARA in plaats van een algemeen onderzoek te doen waarbij pijnlijke punten bekwaam werden vermeden, met een waarachtige oplossing voor het probleem zou komen.
Een feitelijk onderzoek of er is er gelekt, door wie, wanneer en waarom. Vervolgens zou moeten worden vastgesteld of een deel van de SIAD-leiding daarvoor met hoon overladen naar huis moest worden gestuurd.
Die essentiële vragen komen niet aan de orde en worden dus ook niet beantwoord.
De informatie zou toch zijn gelekt door een politicus en niet door de heengezonden ambtenaren?
Een interessante vraag is of Jossy Mansur de verantwoordelijke ministers gaat aanklagen als de ambtenaren onschuldig blijken te zijn.

Oorzaak en gevolg
Het is bekend dat na elke regeringswisseling de meeste zittende hoofden van dienst naar huis gestuurd worden.
Een groot aantal leidinggevende ambtenaren zit al jaren thuis.
Om ambtenaren naar huis te sturen moet een aanleiding worden gevonden.
Was de ambtenaar loyaal en voerde hij uit wat de minister wilde, dan kan er altijd een politieke aanleiding worden gevonden.
Immers de ministers staan onder druk van (aanzienlijke) burgers om de wettelijke regels soepel toe te passen.
Maar zij nemen niet de verantwoordelijkheid voor het onjuist toepassen van de wettelijke regels, alhoewel zij wel verantwoordelijk zijn.
Is de ambtenaar loyaal, maar wijst de minister wel op de juridische onmogelijkheid van sommige wensen, tenzij hij daar zelf openlijk de verantwoording voor neemt, dan is de bananenschiloplossing van toepassing.
Er wordt een aanleiding gecreëerd om dergelijke personen in diskrediet te brengen.
Duidelijk is dat alleen parlementaire controle deze ongewenste situatie kan beëindigen.

‘Ley pa un ley pa tur’, betekenisloos
“Ley pa un, ley pa tur” is een fascinerend theoretisch uitgangspunt maar werkt in de praktijk nauwelijks.
Politiek gedrag is gericht op het verwerven en behouden van macht en niet op wat bestuurlijk wenselijk is.
Kleinschaligheid leidt ook tot een sterke sociale controle van de politiek en beperkt daarmee de bestuurlijke bewegingsruimte.
Vriendjespolitiek, politieke benoemingen en ontslagen en het eigen belang van overheidsdienaren ondermijnen de rechtsstaat.
Het legaliteitsbeginsel eist ondermeer dat iedere burger voor de wet gelijk moet worden behandeld.

Tekortkomingen en oplossingen
De regeringen van de afgelopen decennia wensten geen inhoudelijke adviezen over de wijze van de besteding van de overheidsgelden en hun eigen handelen.
Een adviserend overheidsorgaan wil meestal de politiek niet onnodig irriteren.
Dat betekent dat de rapportage de feitelijke weergave vaak min of meer moet aanpassen.
De afgelopen decennia hebben de meeste regeringen integriteitcursussen doen geven voor ambtenaren.
Daarbij vergaten politici stelselmatig zichzelf.
Ook de auteurs van dit artikel hebben jarenlang deze cursussen ontwikkeld en gegeven. Vrijwel alle diensten rapporteerden dat het convenabel uitvoeren van de wettelijke regels vrijwel onmogelijk was, wegens politieke inmenging.
Elke nieuwe regering vervangt de zittende diensthoofden door eigen mensen al of niet in managementteams.
Als het diensthoofd niet voldoende soepel is wordt er een ondergeschikte gezocht, die alles doet wat de minister wil en wordt het diensthoofd gepasseerd.
Ministers luisteren vaak niet naar hun ambtenaren, maar naar hun loyale coördinatoren die politiek laten prevaleren door deskundigheid.
Ongewenste politieke beïnvloeding doet zich ook voor bij de adviesorganen van de overheid. Zo kan niet eerzaam worden bestuurd.
De handhaving van wettelijke regels door toezicht kan goed functioneren, maar alleen zonder politieke inmenging.
De auteurs van dit artikel hebben voor veel overheidsdiensten cursussen verzorgd over toezichtuitoefening.
Daar doet zich hetzelfde probleem voor.
Als de overheid correct optreedt, doet de burger dat meestal ook.
De overheid voert deugdelijk bestuur uit door iedereen gelijk te behandelen, zich zakelijk, voorkomend en dienstbaar op te stellen en het overheidsgezag niet te gebruiken voor persoonlijke belangen.
Politieke polarisatie is ook in Nederland geen onbekend verschijnsel, evenals het buitenspel zetten van irritante en onvoldoende elastische ambtenaren.
Het enige verschil is, dat door de kleinschaligheid in Aruba dit fenomeen eerder zichtbaar wordt.
Net zo min als Nederland kan Aruba de eigen polarisatie oplossen.

De artificiële en politiek wenselijke werkelijkheid
De hierboven geschetste problematiek is onoplosbaar als de politiek de oorzaken ervan uit de weg blijft gaan.
De parlementaire controle werkt niet ondanks de inzet van Irausquin.
Zolang politici niet rechtvaardiger worden en hun ambtenarenapparaat gebruiken zoals het is, zullen deze ongewenste situaties voortduren.
Deugdzame ambtenaren moeten het veld ruimen voor politiek flexibele vervangers.
Politieke adviseurs van de minister tikken correcte ambtenaren op de vingers omdat ze de wettelijke regels onder de aandacht brengen.
De minister wil actie en zijn zin doorzetten zonder de wettelijke regels toe te passen. Ambtenaren worden meestal verantwoordelijk gesteld voor het onjuiste handelen van ‘hun’ minister.
Daarom moeten diensthoofden delicate situaties altijd omzichtig schriftelijk vastleggen en hun minister om goedkeuring vragen van het ongewenste en onrechtmatige handelen.

Een historisch dieptepunt waren de minstens zeven rechtszaken die de directeur Economische Zaken begin jaren 90 moest voeren.
Dit ging op dezelfde wijze als bij de SIAD, beschuldiging, toegang tot het werk ontzegd en strafrechtelijk onderzoek.
Het strafrechtelijk onderzoek leverde niets op.

Van Trikt werd ontslagen wegens een gebrek aan vertrouwen tussen de minister en hemzelf. Hiertegen kwam Van Trikt in beroep.
Hij won zijn zaak en mocht niet ontslagen worden.
Vervolgens werden zijn werkzaamheden onmogelijk gemaakt door de minister.
Hiertegen tekende Van Trikt bezwaar aan bij de ambtenarenrechter, die de minister een dergelijke handelwijze verbood.
De minister stelde opnieuw te beginnen met de heer Van Trikt en zich te hebben vergist in zijn optreden, daar de rechter zijn handelen onrechtmatig achtte en hij het vonnis van de rechter eerbiedigen wilde.
Naar aanleiding van de excuses van de minister aan Van Trikt schreef Bikker in de Amigoe van 4 april 1996:

“Desondanks denkt de dynamische minister dat hij (in feite) met het aanbieden van zijn excuses kan volstaan en met een schone lei kan beginnen.
Dit is onaanvaardbaar.
Blijkbaar beseft de minister niet wat het leven in een democratisch land inhoudt.
De minister zou ambtshalve moeten aftreden of het parlement zou zijn aftreden moeten eisen. [….].
Indien we een simpele verontschuldiging ter zake accepteren, leveren we onze ambtenaren over aan de grillen van de ministers.
In nieuwe conflictsituaties kan de minister dan altijd al of niet met schadevergoeding de ambtenaar wegwerken, ook al heeft de ambtenaar juridisch gelijk.
Indien de hierboven beschreven handelwijze van de minister zou mogen, dan is het de volgende keer misschien uw echtgenoot, zoon of dochter, of misschien uzelf die op de schopstoel zit.’’

Waar blijft het Arubaanse parlement?
Die laat dit allemaal gebeuren.
Gedacht kan worden aan de bestrijding van de uitwassen van kleinschaligheid door de invoering van een of meer volstrekt onafhankelijke Ombudspersonen, meer openbaarheid van bestuur op straffe van rechterlijke boetes voor de verantwoordelijke minister, zeker als de minister de wettelijke regels niet – of verkeerd – toepast.
Het invoeren van een Koninkrijksplanbureau, die de begroting jaarlijks verplicht narekent en invoering van een Koninkrijksrekenkamer.
Jaarlijks geeft het parlement een openbare verplichte rapportage over de verrichte werkzaamheden.
Deze efficiëntiecontrole lijkt onder de omstandigheden cruciaal, immers Arubaanse parlementaire controle bestaat in theorie maar nauwelijks in de praktijk.

 

Renée van Aller en John de Vries ©2012

Dit artikel is geplaatst in

Geef een reactie

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Zoeken

Recente reacties