Anne ter Rele
De Rijksministerraad zag volgens staatssecretaris Knops “geen andere optie meer”: als premier Marlin van Sint-Maarten niet zou opstappen, zou Nederland de 550 miljoen euro uit een hulpfonds niet uitbetalen.
Omdat het grotendeels verwoeste eiland het geld hard nodig heeft na orkaan Irma, zou de maatregel ingrijpende gevolgen hebben. Dus koos Marlin vanavond, na veel druk, eieren voor zijn geld.
Rutte noemde de maatregel van de raad “een stevige dreun” aan Sint-Maarten. Waarom nam de Rijksministerraad zo’n krachtig standpunt in tegen de premier van het eiland?
Wat is de Rijksministerraad?
Nederland, Sint-Maarten, Aruba en Curaçao zijn vier onafhankelijke landen, die samen het Koninkrijk der Nederland vormen. Het bestuur van het Koninkrijk heet de Rijksministerraad, dat bestaat uit het Nederlandse kabinet en de gevolmachtigde ministers van de eilanden. De raad richt zich op defensie, buitenlands beleid en Nederlanderschap.
De raad is officieel een samenwerkingsverband tussen de vier landen. Omdat het volledige Nederlandse kabinet in de ministerraad zit, is Nederland sterk in de meerderheid bij de besluitvorming.
Sint-Maarten is een onafhankelijk land met een eigen bestuur, een eigen regering. “Daarom mag de Rijksministerraad er niet zomaar ingrijpen”, vertelt correspondent Dick Drayer. “Behalve als er geen goed bestuur geleverd kan worden. Er zijn criteria voor wat ‘goed bestuur’ inhoudt, maar is het geen vastomlijnd concept: daar is vaak veel discussie over.”
Er moet op de eilanden sprake zijn van een structureel onhoudbare situatie, legt Arjen van Rijn, hoogleraar Staatsrecht aan de Universiteit van Curaçao uit. “Als dat het geval is, moeten de maatregelen van de Rijksministerraad gericht zijn op herstel. De bevolking van een land moet de gelegenheid krijgen zijn stem te laten horen, bijvoorbeeld met nieuwe verkiezingen.”
De afgelopen jaren trad de Rijksministerraad drie keer eerder op, bijvoorbeeld door het geven van een aanwijzing. “Die beslissingen zijn in het verleden opgevolgd, maar er is vaak onenigheid over”, vertelt Van Rijn. In de zomer van 2014 adviseerde de raad aan de Arubaanse gouverneur Fredis Refunjol om de rijksbegroting van het eiland niet te ondertekenen. De Arubaanse premier Mike Eman was woest en ging in hongerstaking. Na een onderzoek concludeerde de Raad van State dat het besluit van de ministerraad onwettig was.
Dit voorjaar greep de ministerraad in op Curaçao. De interim-regering die aan de macht was, probeerde geplande verkiezingen te voorkomen. Daarop gaf Nederland de gouverneur van het eiland extra bevoegdheden om de verkiezingen in goede banen te leiden. Daarmee werd de eilandsregering omzeild.
Waarborgen van de macht
De beslissingen van de Rijksministerraad worden door politici op de eilanden dus niet altijd met open armen ontvangen. De bewoners zijn het er echter wel vaak mee eens, zegt Drayer. “Veel mensen vinden het een prettig idee dat het bestuur op hun eiland door een extern instituut gewaarborgd wordt. Zeker nu soms blijkt dat er duistere types politieke macht verkrijgen, is het voor hen een stok achter de deur.”
Er zijn ook felle tegenstanders van de samenwerking met Nederland, vertelt Drayer. “Zeker in Curaçao groeit er een beweging, sinds in 2013 Helmin Wiels werd vermoord, een politicus die sterk voor autonomie was. Toch is die beweging sterk in de minderheid.”
De bewoners van Sint-Maarten zijn klaar met politieke spelletjes: ze willen wederopbouw.
Correspondent Dick Drayer
Vooral op Sint-Maarten is de bevolking grotendeels tevreden met de Nederlandse invloed, vertelt Drayer. “De politiek op Sint-Maarten heeft weinig raakvlak meer met de bevolking. Politici zijn druk bezig met de verkiezingen en het veiligstellen van hun macht. Maar de bevolking is klaar met politieke spelletjes, zeker na Irma: ze willen wederopbouw.”
Drayer is na de orkaan vier keer op het eiland geweest. “Als ik daar op straat vraag of mensen autonomie willen, of een dak boven hun hoofd, kiezen ze allemaal voor het laatste.”
Integriteitskamer
Nu Marlin onder druk van Nederland is afgetreden, zal Sint-Maarten de 550 miljoen euro alsnog ontvangen. Wel moeten eerst ook andere Nederlandse eisen voor het hulpfonds worden ingewilligd. Zo moet er een integriteitskamer worden ingesteld, die erop let dat het geld uit Nederland goed wordt besteed.
Bron: NOS
De verzelfstandiging van St. Maarten is jammerlijk mislukt. Goed dat Nederland zoveel geduld heeft gehad met de criminele bendes daar en nu doortastend het heft terug in handen neemt. Ik hoop dat dat voor zeer lange tijd zal zijn. Het volk op st. Maarten heeft bewezen dat ze zelfstandigheid eenvoudig niet aan kan.
Het oude adagium is nog altijd geldig : Wie betaalt, bepaalt.
Zelfs de NOS is slecht op de hoogte van de staatkundige opbouw van het Koninkrijk. Die zeiden gisteren doortastend dat Sint Maarten onafhankelijk was. Dat is onjuist. Sint Maarten is een zelfstandig land in het Koninkrijk, evenals Curaçao en Aruba (1986). Omdat de eilanden op eigen benen wilden staan, dus uit de Nederlandse Antillen, gebeurde dat op 10-10-10. Nederland hoopte zo meer grip op de eilanden te krijgen. Dat is jammerlijk mislukt. Een toeziend orgaan viel weg met de opheffing van de Nederlandse Antillen. Evenals een zondebok. Tot grote spijt van Bonaire, Saba en Sint Eustatius, werden dat tweederangs Nederlandse gemeenten. Wij hebben gewaarschuwd voor die ongewenste constructie. Maar er was geen andere mogelijkheid toen. Dus werd iedereen overvallen door die voorzienbare uitkomst. Wij waren van mening dat de Nederlandse Antillen niet moesten worden opgeheven, gezien de ongewenste gevolgen. Maar er was natuurlijk geen langere termijn visie uitgewerkt met een helder inzicht in de voordelen en nadelen van welke constructie dan ook. Ieder had zijn eigen agenda en schatte de voordelen te optimistisch in. De eilanden konden zich gezamenlijk niet langer verzetten tegen onheuse Nederlandse behandeling. Nederland heeft altijd een spaarzaam gebruik gemaakt van de statutaire waarborgfunctie. Met of zonder de Nederlandse Antillen. Dat was niet altijd verstandig. Met Calvinistische doortastendheid wordt dan te laat en te heftig opgetreden. Dat is jammer. Het vertrouwen in de politiek is al minimaal, maar wordt er door dit zwalkend optreden niet beter op. Een integriteitskamer zal niets oplossen als de goksector, de witwasserij, de dubieuze trustsector en zo meer, die de oorzaak zijn van ondeugdelijk bestuur en corruptie in stand blijven. Daar horen wij niemand over, waarom niet? De Nederlandse regeringen zijn structureel slecht op de hoogte van wat er speelt op de eilanden en wat mensen bezig houdt. Men spreekt de landstaal niet en heeft geen tijd zich te verdiepen in de heersende sentimenten. Dus is het Koninkrijk in een patstelling geraakt met actieve medewerking en lange tenen van alle partijen. Wat nu? Renée van Aller&John de Vries