Vluchtelingen op de Antillen | Pim van den Dool

Nederland wil Aruba helpen als er te veel vluchtelingen uit Venezuela komen. Dan moet Aruba daar wel officieel om vragen.

Minister-president Evelyn Wever-Croes van Aruba tijdens een persconferentie met minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken, minister-president Leona Marlin-Rome van Sint Maarten en minister-president Eugene Rhuggenaath van Curacao tijdens een persconferentie. Blok is in het Caribisch gebied om kennis te maken met de premiers. Foto Prince Victor

Felle kritiek van de premier van Aruba afgelopen vrijdag in NRC: Nederland zou de ABC-eilanden (Aruba, Bonaire en Curaçao) te weinig hulp bieden bij de opvang van vluchtelingen uit Venezuela. Premier Evelyn Wever-Croes noemde de houding van Nederland „te onverschillig en irritant”. Zaterdag krabbelde ze deels terug door te zeggen dat de houding van Nederland haar niet irriteert. Maar ze blijft erbij dat Nederland meer steun moet bieden, vooral financieel. Wat doet Nederland al, en hoe reageert de Kamer op de kritiek?

1. Hoe groot is het vluchtelingenprobleem op de eilanden?
Dat weten we niet precies. Veel Venezolanen zijn illegaal per vliegtuig of boot naar Aruba en Curaçao gereisd zonder verblijfsvergunning. Het precieze aantal is daarom onbekend, schreef staatssecretaris Raymond Knops (Koninkrijksrelaties, CDA) vrijdag in antwoord op Kamervragen. Wel zijn er cijfers over Venezolanen die officieel staan ingeschreven in het bevolkingsregister: vorig jaar bijna drieduizend op Aruba (op zo’n 100.000 inwoners), bijna 3.800 op Curaçao (op 160.000 inwoners), en 751 op Bonaire (op 20.000).

Premier Wever-Croes zei vrijdag dat naar schatting vijfduizend Venezolanen illegaal op Aruba verblijven. Ze vreest een verdere toestroom nu Maduro zondag werd uitgeroepen tot winnaar van de omstreden presidentsverkiezingen. Onder zijn leiding stortte de economie in, met honger en hyperinflatie tot gevolg.

2. Is Nederland verantwoordelijk voor het vluchtelingenbeleid op de eilanden?
Niet op Aruba en Curaçao, want dat zijn autonome landen binnen het Koninkrijk. Knops schreef vrijdag dat „toelating en uitzetting een landsaangelegenheid betreft” en dat daarom Aruba en Curaçao „zelf verantwoordelijk zijn voor de opvang van Venezolanen”. Zolang de landen zich houden aan de regels van het internationale recht, „past Nederlandse bemoeienis niet”, aldus Knops.

Voor Bonaire ligt het anders. Dit is geen autonoom land, maar een Nederlandse gemeente. Daarom draagt Nederland daar „een bijzondere verantwoordelijkheid”, vindt Knops. Met Bonaire wordt gewerkt aan een noodplan bij een grote vluchtelingenstroom. Maar de problemen zijn daar kleiner dan op Aruba en Curaçao, die dichter bij Venezuela liggen.

Op de ABC-eilanden geldt de EU-asielwetgeving niet, omdat het overzeese gebieden zijn. Ook heeft Curaçao het VN-Vluchtelingenverdrag niet ondertekend, waardoor asiel aanvragen er onmogelijk is. VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR behandelt wel asielaanvragen op Curaçao, maar kijkt vervolgens waar Venezolaanse vluchtelingen elders kunnen worden ondergebracht. Aruba neemt wel asielaanvragen in behandeling.

Curaçao en Aruba zien migranten uit Venezuela niet als politieke vluchtelingen, net als Nederland. Of Venezolanen asiel krijgen, hangt van individuele omstandigheden af.

3. Wat doet Nederland om de ABC-eilanden te helpen?
Nederland kan Aruba en Curaçao bijstaan als zij een verzoek doen bij de Nederlandse regering. Curaçao deed zo’n verzoek in januari, waarna minister van Buitenlandse Zaken Stef Blok (VVD) vorige maand bekendmaakte dat Curaçao 132.000 euro krijgt voor detentiecentra waar illegale vreemdelingen kunnen worden vastgezet. Verder biedt de Immigratie- en Naturalisatiedienst assistentie. Recent deed Curaçao ook een verzoek om hulp als de situatie rond Venezuela leidt tot een noodscenario. Nederland heeft daarop laten weten dat het in zo’n geval „waar mogelijk ondersteuning zal bieden”.

Aruba heeft zo’n verzoek nog niet gedaan, zei Rutte vrijdag. Maar als dat er komt, „gaan we ook daar helpen”. Blok zei dinsdag in de Kamer dat Nederland sowieso bereid is „technische assistentie” te verlenen.

4. Hoe reageert de Tweede Kamer op de kritiek vanaf Aruba?
Kamerleden reageren met verbazing. VVD-Kamerlid André Bosman vindt dat Aruba eerst zelf orde op zaken moet stellen, bijvoorbeeld door de registratie te verbeteren. „Aruba kan niet zomaar achterover leunen. Laat ze eerst met een beeld komen van waar de problemen liggen.” SP’er Ronald van Raak vindt ook dat Aruba nu aan zet is. „Wat nu dreigt is dat Aruba alles op het bordje van Nederland gooit. Dat kan niet.”

Joba van den Berg (CDA) is het met de VVD en SP eens dat Aruba eigen verantwoordelijkheid heeft, maar vindt ook dat Nederland „altijd bereid moet zijn kennis en kunde ter beschikking te stellen”. Dat vindt ook Liesbeth van Tongeren (GroenLinks), die niet denkt dat de uitspraken van Wever-Croes aan een oplossing bijdragen. „Laten we samen optrekken in plaats van ons tegen elkaar afzetten”.

Bron: NRC