28 C
Willemstad
• donderdag 28 maart 2024

Extra | Journaal 26 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Monday, March 25, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 25 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Friday, March 22, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...

Extra | Journaal 22 maart 2024

Elke werkdag het laatste nieuws van Extra, nu ook in het Nederlands. Bron: Extra

Democracy now! | Thursday, March 21, 2024

Democracy Now! is a national, daily, independent, award-winning news program hosted by journalists Amy Goodman and Juan Gonzalez. Democracy Now!’s War and Peace Report provides our audience...
- Advertisement -spot_img

NRC | ‘Belastingontwijking is simpel op te lossen’

HomeMediaNRC | ‘Belastingontwijking is simpel op te lossen’

Paradise Papers | Wouter van Noort

Deze week ging een veelzeggend filmpje viral op sociale media. Een decadente zwarte race-auto, type Lamborghini, ligt zo laag op de weg dat hij onder de slagboom van een parkeergarage kan doorrijden. Hij kan gratis in- en uitrijden terwijl alle Opel Corsa’s en Kia Picanto’s wel netjes een kaartje moeten trekken voordat de slagboom open gaat. Symbolischer kan haast niet: voor de rijken gelden andere regels dan voor gewone mensen, netjes betalen is voor sukkels.

Uit de deze week gepubliceerde Paradise Papers blijkt hoe de rijkste individuen en bedrijven van de wereld alles doen om belasting te ontwijken. Apple, Nike, Facebook, Uber: allemaal schuiven ze hun merken, logo’s, royalty’s, algoritmes en winsten op zo’n manier rond tussen belastingparadijzen dat ze vrijwel geen belastingen hoeven te betalen.

Dat wordt enthousiast door overheden gefaciliteerd, Nederland voorop. Geen land herbergt zoveel buitenlandse winst van Amerikaanse bedrijven als Nederland. Omdat Nederland zeer gunstige regelingen heeft voor Amerikaanse bedrijven, betalen die hier amper belasting.

De spilpositie van Nederland in het schuiven met winsten door Amerikaanse bedrijven is in internationale media één van de grootste thema’s rondom de Paradise Papers. Wat er kan op Bermuda en de Kaaimaneilanden is kinderspel vergeleken bij de trucs die Nederland toestaat.

„Dat is gevaarlijk en moet zo snel mogelijk stoppen,” zegt Gabriel Zucman, een Franse econoom die aan de prestigieuze Amerikaanse universiteit van Berkeley onderzoek doet naar belastingontwijking. Zucman en zijn collega’s berekenden eerder deze maand dat jaarlijks 600 miljard euro via constructies grotendeels aan belastingheffing wordt onttrokken.

Multinationals houden jaarlijks zo’n 600 miljard euro uit het zicht van de belastingdienst. Dat moet anders, vindt Zucman.

Race naar de bodem

„Landen zijn bezig met een race naar de bodem met hun belastingtarieven voor bedrijven,” zegt Zucman aan de telefoon vanuit Californië, met een duidelijk Frans accent. „Dat leidt ertoe dat bedrijven op termijn nul procent belasting gaan betalen.” Dat ondermijnt volgens hem op een ongekende manier de belastingmoraal: het vergoelijkt sjoemelen ook op individueel niveau.

Paradise Papers Mediacollectief onthult fiscale constructies, kritiek op Nederland

Gabriel Zucman (Parijs, 30 oktober 1986) is econoom en docent aan de universiteit van Berkeley. Hij schreef het boek The Hidden Wealth of Nations en was met ster-econoom Thomas Piketty co-auteur van meerdere baanbrekende papers over economische ongelijkheid.

Want ja, als Apple, het rijkste bedrijf op aarde, in Europa slechts 50 euro belasting betaalt per miljoen euro winst, waarom zou jij dan méér betalen? Als het even kan onttrek je geld aan de fiscus: je bent wel gek als je de werkster netjes opgeeft, of je inkomsten uit Airbnb of Bitcoin-beleggingen?
„De dynamiek van schuiven met winsten leidt onherroepelijk tot hogere belastingen voor werkenden, en slechtere publieke voorzieningen,” zegt Zucman. Wie betaalt er nog mee aan scholen en wegen als de allerrijksten dat niet meer doen? „De ongelijkheid groeit verder en op deze manier wordt de boosheid over globalisering opnieuw groter. Dan krijgen we nog veel ergere dingen dan Trump of Brexit. Grootschalig geweld is niet uit te sluiten.”

Amerikaanse multinationals winst naar belastingparadijzen | Onderzoek Gabriel Zucmari

Zucman waarschuwt, net als veel andere economen, voor ontwrichting van het democratische bestel en het economische systeem als het zo doorgaat. Maar het cynisme regeert deze week in de publieke discussie over de Paradise Papers. We kunnen er toch niks aan doen, we wisten dit allang, het zijn allemaal graaiers en de politiek behartigt hun belangen, niet de onze. Een mistroostige combinatie van schouderophalen en klagen.

Overheden moeten minder lui zijn
Zucman verzet zich tegen dat cynisme. „Er zijn behoorlijk simpele oplossingen voor belastingontwijking, alleen moeten onze overheden wat minder lui zijn met het implementeren ervan.”

Wat zijn die oplossingen volgen hem dan?
„Je kunt het kunstmatig schuiven met winsten heel simpel oplossen. Nu worden winsten belast waar ze worden gestald, ook al is dat in landen met hele lage tarieven. Dat kun je veranderen door in elk land winsten te belasten, proportioneel aan de omzet die bedrijven in die landen maken.”

Stel: Apple draait 5 procent van zijn wereldwijde omzet in Nederland. Dan zou in Zucmans systeem Nederland belasting moeten heffen op 5 procent van Apple’s winst. „Het interessante aan die oplossing is dat je helemaal niet de hele wereld tegelijk nodig hebt om dit in te voeren. Als één land ermee begint, kan dat de rest van de wereld laten zien dat het werkt, en volgt de rest vanzelf.”

Is het niet heel ingewikkeld om vast te stellen hoeveel omzet een bedrijf in een land precies draait? „We heffen met de btw al een belasting op omzet, dus je kunt informatie van de btw heel goed gebruiken om in te schatten hoeveel een bedrijf in een bepaald land verkoopt.”

Blockchain als oplossing
Ook pleit Zucman voor een wereldwijd register van eigendommen, aandelen en financiële producten. „Zoals we nu een kadaster hebben voor onroerend goed, zou er ook een register moeten zijn van andere bezittingen om te voorkomen dat die verstopt kunnen worden in schimmige constructies.” Dat vergt wél wereldwijde afspraken, en lijkt dus veel lastiger te bereiken.

Maar misschien kan een recente technologische ontwikkeling helpen, denkt hij. Digitale munteenheden zoals Bitcoin maken gebruik van een veelbelovende technologie om transacties op te slaan in een wereldwijd, openbaar en digitaal register. Deze zogeheten blockchain-technologie kan misschien ook gebruikt worden voor het bijhouden en transparant maken van transacties in andere financiële producten. „De techniek is nog erg jong, maar veelbelovend voor het voorkomen van belastingontwijking.”

Lees ook dit overzicht van fiscale constructies in Nederland: Belastingparadijs, maar hoe lang nog?

Nederlandse politici lijken nog niet bepaald klaar voor dit soort hightech-oplossingen. Ook niet voor lowtech-oplossingen trouwens. Deze week klonk in Den Haag vooral voorzichtigheid door in de reactie op de Paradise Papers – ondanks de sleutelrol die Nederlandse constructies spelen. Ja, dit zijn soms onwenselijke praktijken, maar Nederland profiteert er nu wel flink van. We willen best wat eerlijker regels bedenken, maar we moeten ook de multinationals te vriend houden zodat hun hoofdkantoren hier blijven. Dus niet al te braaf onze regels aanpassen zolang anderen dat ook niet doen.

Mondiale schade is groter
De Nederlandse schatkist verdient volgens berekeningen van Zucman 2 miljard euro per jaar door de constructies. Maar de schade voor de mondiale belastinginkomsten is vele malen groter.

Uit het onderzoek van Zucman blijkt dat zes Europese tax havens (Luxemburg, Ierland, Nederland, België, Malta en Cyprus) jaarlijks 350 miljard „opzuigen”. Deze praktijk kost de Europese belastingbetalers in totaal 60 miljard euro.

Het ligt het meest voor de hand dat de hervormingen zullen komen uit de landen die er nu de meeste last van hebben. Dat zijn vooral de grotere Europese landen zoals Duitsland en Frankrijk, en de VS. „Daar zitten de meeste klanten en werknemers van grote bedrijven, maar daar wordt nu veel minder belasting betaald dan eerlijk zou zijn.”

Het nieuwe belastingplan van president Trump, waarin veel bedrijfsbelastingen juist worden verlaagd, biedt weinig uitzicht op effectieve Amerikaanse actie op dit gebied. Zucman vestigt zijn hoop daarom op Duitsland en Frankrijk. „Er moet nu actie komen. We moeten er niet nog twintig jaar mee wachten. Daar is geen tijd meer voor.”

De Paradise Papers onthulden afgelopen week hoe rijke individuen en bedrijven hun geld wegsluizen via belastingparadijzen om zo belastingen te ontwijken. Het was na de Panama Papers, LuxLeaks en FootballLeaks het zoveelste bewijs dat dit een gangbare praktijk is onder vermogenden. De meeste onthulde belastingconstructies zijn legaal, maar er ontstaat wel meer politieke discussie over de morele wenselijkheid ervan.

Namen die voorkomen In de Paradise Papers zijn onder anderen de Britse koningin Elizabeth II, popster Bono, wereldkampioen Formule 1 Lewis Hamilton en de Amerikaanse minister van Handel Wilbur Ross. Ook grote bedrijven zoals Facebook, Apple, Allianz, Disney, Uber, Nike, Walmart, Siemens en McDonald’s komen voor in de documenten, die zijn gepubliceerd door een ICIJ, een groep onderzoeksjournalisten waar ook Trouw en Het Financieele Dagblad toe behoren. Het gaat om bestanden van het bedrijf Appleby uit Bermuda, dat voor klanten belastingconstructies optuigt.

Wat Nederland betreft, bevestigde de Belastingdienst berichtgeving van het FD en Trouw dat de Nederlandse fiscus in 2008 de fout in is gegaan bij een belastingregeling met de Amerikaanse multinational Procter & Gamble. Daarmee slaagde het bedrijf erin om 169 miljoen dollar (destijds circa 120 miljoen euro) minder belasting te betalen in Nederland. Een belastinginspecteur keurde in zijn eentje een afspraak met Procter & Gamble goed.

Ook publiceerde Trouw een uitgebreid stuk over de fiscale constructies die sportkledingfabrikant Nike heeft opgetuigd om de belastingdruk zo laag mogelijk te houden. Het concern gebruikte aanvankelijk een belastingroute die via Nederland naar Bermuda liep.

Nederland werd deze week door buitenlandse kranten en politici afgeschilderd als belastingparadijs. Wat maakt Nederland – zonder bankgeheim of extreem lage winstbelasting en nu nog mét dividendbelasting – zo aantrekkelijk voor multinationals? Vier fiscale constructies zijn van belang. De deelnemingsvrijstelling bepaalt dat buitenlandse dochterondernemingen winsten onbelast kunnen overmaken naar het Nederlandse moederconcern. Met de cv/bv-structuur kunnen bedrijven in het buitenland gemaakte winsten naar Nederland sluizen en hier onbelast oppotten. The Rolling Stones en U2 laten geldstromen via mini-firma’s in Nederland lopen omdat de fiscus geen belasting heft op rente en royalties die worden betaald aan personen of vennootschappen in het buitenland. Die heffing komt er wel. Tenslotte zijn er de rulings, afspraken tussen multinationals en de Belastingdienst over hun afdracht.

Landen die belastinginkomsten verliezen aan belastingparadijzen | Onderzoek Gabriel Zucmari

Bron: NRC Handelsblad

Geef een reactie

Vul alstublieft uw commentaar in!
Vul hier uw naam in

Zoeken

Recente reacties