Mark Beunderman & Maarten Schinkel
Na de orkanen komt een hele keten van verzekeraars, herverzekeraars en beleggers op gang. Beleggen in rampen loont, maar nu valt de klap, van München tot Bermuda.
Het verwoestende spoor dat de orkaan Irma trok door het Caribisch gebied en Florida heeft voor vele tientallen miljarden euro schade gezorgd. Maar wie draait daarvoor op?
Na zo’n ramp komen niet alleen de hulpverlening, de waterpompen en de wederopbouw op gang. Er komt ook een wereldwijde financiële machinerie in beweging. Deze wereld van de catastrofe-economie reikt van München tot Wall Street, en van Zürich tot Londen en de Bermuda-eilanden. Hier is een earthquake bond even normaal als een hurricane note.
De verzekerketen is langer dan vaak wordt gedacht. Als een huizenbezitter zijn woning wil verzekeren, dan sluit hij een polis af bij een schadeverzekeraar. Die kan dat risico doorverzekeren bij een herverzekeraar. En die kan op zijn beurt het risico weer verkopen aan beleggers. Uiteindelijk kan het zo lopen dat het pensioenfonds van de genoemde huizenbezitter belegt in de schade die hem al dan niet treft.
Verzekerde schade
Van de totale schade van orkanen Harvey en Irma bestaan alleen schattingen, die nog bijna dagelijks veranderen. Kredietbeoordelaar Moody’s houdt het voorlopig op een bedrag tussen de 150 en 200 miljard dollar (125-167 miljard euro) in de Verenigde Staten. In het Caribisch gebied komt daar waarschijnlijk meer dan 10 miljard dollar (8 miljard euro) bij.
Er is schade – en er is verzékerde schade. Schattingen daarvan lopen ook fors uiteen, van 20 tot 40 miljard dollar door Harvey en van 20 tot 60 miljard dollar door Irma. Ondanks de beelden van de enorme verwoesting door Harvey, pakt Irma duurder uit. Amerikaanse schadeverzekeringen dekken doorgaans geen overstromingsschade: daarvoor is het National Flood Insurance Program, een overheidsprogramma dat van pas komt bij Harvey.
Windschade zal wél moeten worden vergoed. En zo komen de herverzekeraars in beeld. De rekening van de ingestorte portiek van een woning in Tallahassee, Florida, komt vermoedelijk in Europa terecht. Want daar zitten de grote herverzekeraars. De twee grootste, Munich Re (Re staat voor reinsurance, ofwel herverzekering) en Swiss Re zijn Duits, respectievelijk Zwitsers. Daarnaast zijn er het Duitse Hannover Re, het Franse Scor en een reeks kleinere bedrijven die opereren op de verzekeringsmarkt Lloyd’s in Londen.
De beurskoersen van de grote herverzekeraars veerden mee met de (voorspelde) intensiteit van Harvey en Irma en staan nog steeds zo’n 5 procent lager dan vóór het natuurgeweld. „Een rationele reactie van de financiële markten”, zegt Tom Dorner, directeur Europese aandelen bij vermogensbeheerder Standard Life Investments, aan de telefoon. „De herverzekeraars incasseren nu verliezen– maar daar hebben ze ook de buffers voor.”
Als de ramp komt
Munich Re, Swiss Re, Hannover Re, allemaal hebben ze een deel van het rampenrisico doorverkocht op de kapitaalmarkt, net als overigens andere instellingen, zoals de Wereldbank dat doen. Dat gaat als volgt: als een herverzekeraar zich voor één specifiek risico wil indekken – zeg, een orkaan in Florida of een aardbeving in Japan – kan hij een zogeheten catastrofe-obligatie uitgeven (cat bond). De belegger die het geld uitleent, meestal voor een periode tussen de één en drie jaar, krijgt al zijn geld terug, plus rente en risicopremie, áls tenminste de in het leencontract beschreven ramp níét plaatsvindt. Vindt de ramp wél plaats, dan is de belegger zijn geld volledig of gedeeltelijk kwijt.
Cat bonds en andere verzekeringsobligaties zijn aantrekkelijke beleggingsproducten. Het jaarlijkse gemiddelde rendement op aardbevingsobligaties was sinds 2000 bijvoorbeeld 6,0 procent. Dat is beter dan het gemiddelde rendement op wereldwijde aandelen (4,8 procent).
Maar wat als de in de obligatie gedefinieerde ramp wél plaatsvindt? Dan vallen er klappen.
Vermogensbeheerder Schroders in Londen beheert namens klanten verzekeringsobligaties van 2,6 miljard dollar (2,2 miljard euro), voornamelijk cat bonds. Gelukkig viel de schade die Irma in Miami en de rest van de dichtbevolkte oostkust aanrichtte mee, zegt Daniel Ineichen, fondsmanager verzekeringsobligaties bij Schroders. „Volgens onze huidige schattingen betekenen de verliezen door Harvey en Irma respectievelijk 1 en 3 procentpunt van het rendement op onze portefeuille.”
Omdat het jaarlijks gemiddeld rendement van het fonds hoger is (afhankelijk van de obligatie, tussen de 4 en 7 procent), kan ook Schroders zo’n klap wel hebben. „We spreiden de portefeuille zoveel mogelijk naar type natuurgeweld en regio”, zegt Ineichen. Schroders heeft zelf meteorologen, geologen en ingenieurs in dienst om verzekeringsrisico te kunnen inschatten.
Er zijn cat bonds voor aardbevingen, ‘extreme sterfte’, orkaanschade mét en zonder wind. Ze worden soms, onder de vleugels van een (her)verzekeraar uitgegeven door apart opgerichte bedrijven. Neem de Kilimanjaro Re 2014-1. Dat is een verhandelbare lening van 450 miljoen dollar die uitkeert bij orkaanschade en volgens kredietbeoordelaar Standard & Poor’s kwetsbaar is voor Irma. De plaats van vestiging van Kilimanjaro is niet zonder ironie: Bermuda.
De eerste cat bond werd uitgegeven in 1992, na orkaan Andrew, door herverzekeraar Hannover Re. Inmiddels bestaat de markt uit zo’n 30 miljard dollar (25 miljard euro) aan verhandelbare obligaties en tussen de 50 en 60 miljard dollar aan niet-verhandelbare, particulier uitgegeven schuldpapier. „Dat is ongeveer eenvijfde van de totale markt voor herverzekeringen”, zegt Ineichen van Schroders.
Beleggers staan in de rij. Sommige hedgefondsen stoppen zich vol met cat bonds. Persbureau Bloomberg noemde deze week Nephila, een Amerikaans fonds gevestigd in Bermuda, en genoemd naar een spin die volgens de legende daar het weer kan voorspellen. Daar zit 10 miljard dollar in, onder meer van pensioengeld van leraren in Pennsylvania.
Pensioengeld
Ook Nederlands pensioengeld is in cat-bonds belegd. Is dat riskant? De Swiss Re Cat Bond index, een veelgebruikte maatstaf voor het rendement op cat bonds, daalde twee weken geleden met 15 procent, maar maakte daarvan een week later weer de helft daarvan goed. De moderne keten van herverzekeringen overleefde, althans ditmaal, twee orkanen op rij.
Bron: NRC