Jacco Alberts
Bij Chris Smeets, president van de op de Nederlandse Antillen gevestigde Citco groep, gaan succes en tegenspoed hand in hand. Twee weken geleden kocht de steenrijke Zwitserse familie Sandoz een meerderheid in de trustketen waardoor toekomstige expansie van Citco verzekerd lijkt. Tegelijkertijd wordt Smeets op de huid gezeten door de Arubaanse justitie voor zijn vermeende rol in het schandaal rond het nimmer afgebouwde Betahotel. Een gesprek met de zoon van de ontwerper van de Antillenroute.
Bankiers praten niet graag. Bankiers die zich bezighouden met trustactiviteiten al helemaal niet. Voor mr. C.G. Smeets is het een wat onwennige situatie nu hij bij wijze van uitzondering naar buiten treedt. Maar hij moet wel, vindt hij zelf. De verhalen die over hem de ronde doen zijn naar zijn mening ‘te veel een eigen leven gaan leiden’.
Smeets is de baas van de Citco groep, met een aandeel van 12,3 procent naar eigen zeggen een van de grootste trustkantoren in Nederland. Rondom trustkantoren hangt altijd een zweem van geheimzinigheid en niet ten onrechte. Onder strikte confidentialiteit beheren financiële dienstverleners als Citco vermogen van particulieren en bedrijven, meestal in landen met een gunstig fiscaal klimaat.
In Nederland moet de trustmarkt bevochten worden met namen als ABN Amro en MeesPierson. Wereldwijd heeft Citco, voluit de Curacao International Trust Company, 26 vestigingen waar een kleine 600 mensen werken.
Het imperium van Citco werd door Smeets’ vader Anton gegrondvest en gaat in feite al terug tot vlak voor de tweede wereldoorlog. Vader Smeets, die op Curaçao een notarispraktijk had, schiep de mogelijkheid voor grote Nederlandse bedrijven als Philips en Shell om in de meidagen van 1940 hun zetels over te plaatsen naar het veilige overzeese gebiedsdeel. Zo werd voorkomen dat de Duitse bezetters het bezit leegplukten en de geallieerden de dochterondernemingen in de door hen gecontroleerde gebieden confisqueerden.
Na de oorlog bleef de familie Smeets zich interesseren voor het bezit van anderen. Onder de Citco-vlag werd het kapitaal van vermogende particulieren en bedrijven ondergebracht op de bekende belastingparadijzen als de Antillen, de Bahama’s, de Kanaaleilanden en Luxemburg.
Volgens Smeets was in de hoogtijdagen van het belastingverdrag tussen de Verenigde Staten en de Nederlandse Antillen – dat in 1986 werd opgezegd – 80 procent van de grote Amerikaanse bedrijven (de Fortune 500) klant van Citco. Het trustkantoor administreerde de financieringsmaatschappijen van de bedrijven die via legale boekhoudkundige trucs hun winsten op de fiscaal aantrekkelijke Antillen lieten vallen.
Op de Nederlandse Antillen en Aruba is Citco een hele meneer. De trustketen zorgt voor werkgelegenheid en hoewel Smeets het woord ‘macht’ niet in de mond wil nemen, erkent hij dat Citco invloed heeft. Hij ziet voor zijn groep zelfs een belangrijke maatschappelijke rol weggelegd: “We willen het denken van de mensen wat omhoog helpen. Dat is ook in ons eigen belang. We hebben er niets aan als er bij ons, als financiële dienstverlener, mensen werken die alleen maar denken dat de geitenteelt moet worden verdubbeld.”
Zo ondersteunt Citco maatschappelijke stichtingen en geeft Citco beurzen aan Antillianen om in het buitenland te kunnen studeren. Ook heeft Smeets in het verleden een van de twee grote Nederlandstalige dagbladen op de Antillen, de Amigoe, gekocht. “De krant was te koop en wij vonden het van groot belang dat er een goede Nederlandstalige krant zou blijven naast de twaalf papiamentstalige bladen. We hebben ons daarbij overigens nooit met de redactie bemoeid. De Amigoe is inmiddels financieel weer gezond en we vinden dat het nu weer tijd wordt er afstand van te doen.”
Het principe van een trustkantoor als Citco is erop gebaseerd dat een klant (een deel van) zijn vermogen in eigendom van het trustkantoor geeft. Zo kan de klant niet meer op zijn bezit worden aangesproken door wie dan ook. Alles draait daarbij om vertrouwen en privacy. “Je praat niet over jezelf en niet over anderen”, zegt Smeets. Voor een trustbankier kan er dus niets erger zijn dan het zorgvuldig opgebouwde vertrouwen te verspelen omdat hij negatief in de publiciteit komt.
De zaak rond het Arubaanse Beta Hotel moet voor Smeets daarom wel erg onverkwikkelijk zijn.
Vorig jaar zomer gooide de toenmalige premier van Aruba Oduber tijdens de verkiezingscampagne een steen in de rimpelloze vijver van de trustwereld. Hij daagde Smeets en zijn Citco voor de rechter en legde een miljoenenclaim – zo’n 70 miljoen dollar – op tafel.
Smeets zou in 1987 een misleidende verklaring hebben getekend op grond waarvan de Arubaanse overheid een garantie verleende voor de bouw van het prestigieuze hotel. Beta is niet meer dan een spookachtig karkas aan de kust van Aruba, terwijl de Italiaanse aannemers er met een deel van de bouwsom vandoor zijn gegaan. De zaak is inmiddels ‘in der minne’ geschikt – Smeets betaalt Aruba een bedrag van 13,4 miljoen dollar – maar er loopt nog een strafrechterlijk onderzoek. Als justitie de zaak daadwerkelijk voor de rechter brengt, kan dat ernstige gevolgen hebben voor de carrière van Smeets.
Op de affaire rond het Beta hotel wil Smeets inhoudelijk niet ingaan. Als er alleen maar aan de zaak gerefereerd wordt, springen de vonken al uit zijn ogen. Smeets schrijft de hele affaire toe aan de politieke situatie op het eiland en doet de zaak af als een hetze tegen zijn persoon:
“Iedereen die klem zit tussen de drie politieke partijen op Aruba wordt besproken. In het belang van Citco stem je dan in met een schikking, maar persoonlijk zou ik tot de laatste snik hebben doorgeprocedeerd.”
Het schandaal rond het Beta-complex stond tijdens achtereenvolgende verkiezingen in het middelpunt van de belangstelling. De twee grootste politieke rivalen Oduber en de huidige premier Eman speelden elkaar de zwarte piet toe en beschuldigen elkaar met Italiaanse mafia in zee te zijn gegaan.
De vermeende gevoeligheid van trustkantoren voor infiltratie door criminelen vindt Smeets nogal overdreven. “Je moet zorgen dat je je klanten kent, maar er is nog nooit een financiële instelling geweest die niet een rotte appel in haar mand heeft gevonden.” Volgens hem zijn de procedures bij Citco zeer streng en kan er niet makkelijk een dubieuze klant binnenkomen. Welke procedures Smeets hanteert, wil hij niet zeggen: “Ik wil niet dat het grote publiek met daartussen dubieuze personen leest hoe wij dat doen.”
Zolang de drugscriminaliteit bestaat, is er in de ogen van Smeets een onoplosbaar probleem: “Dat iemand een trust opzet om zijn vermogen voor zijn kinderen opzij te zetten en dat niet in de krant wil lezen is de allernormaalste zaak van de wereld. Dat aan de andere kant de politie bij opsporing van criminelen informatie van financiële instellingen wil hebben is ook normaal.” Dat botst en zal blijven botsen.
Uitwassen in de publiciteit rondom zijn eigen persoon wil Smeets met grote stelligheid uitbannen. Tijdens het gesprek komt hij daarom zelf met twee ‘puntjes’ voor de agenda: waarom wordt hem toch voortdurend een flamboyante levensstijl toegedicht, terwijl hij vooral gewoon keihard werkt. Smeets: “Hard working and hard playing, en af en toe neem ik het er even van. Maar om dat nou flamboyant te noemen…”
Smeets heeft zich ook buitengewoon geërgerd aan publikaties die stellen dat hij als directeur zijn beide broers uit het bedrijf gewerkt zou hebben. Niets is volgens hem minder waar. “Zoals in zoveel familiebedrijven is er ook bij Citco een conflict geweest tussen het management en de familie. De directie wilde uitbreiden en risico’s nemen, terwijl de familie haar kapitaal wilde beschermen en risico’s juist uit de weg wilde gaan.” Het meningsverschil is opgelost door de familie verder van het bedrijf te plaatsen.
Smeets oudste broer heeft nu een bloeiende notarispraktijk die gewoon zaken doet met Citco, terwijl zijn jongere broer een eigen bedrijf runt. “Daar is geen kwaad woord aan te pas gekomen”, aldus Smeets.
Voor Smeets komen de problemen met Aruba op een zeer ongelegen moment. Hij heeft net de transactie van zijn leven gesloten door de familie Sandoz als meerderheidsaandeelhouder bij Citco binnen te halen. “Een fantastische deal”, noodzakelijk om het concern verder te laten expanderen.
De trustketen heeft in tien jaar tijd al een ingrijpende verandering doorgemaakt. Sinds 1986 moet Citco het doen zonder het zo lucratieve belastingverdrag tussen de Verenigde Staten en de Nederlandse Antillen en de bijbehorende financieringsdochters van grote Amerikaanse bedrijven. Maar Smeets is erin geslaagd een goede vervangende bron van inkomsten te vinden in de administratie van beleggingsfondsen.
De beheerders van dergelijke, meestal niet beursgenoteerde fondsen laten die graag over aan fiscale, bancaire specialisten als Citco. Die zorgen ervoor dat de beleggers snel weten wat hun aandelen in een fonds waard zijn en dat ze er desgewenst in en uit kunnen stappen. Met de gestage groei van beleggingsfondsen voor de meest uiteenlopende regio’s en in allerlei exotische financiële produkten wordt die markt steeds groter, complexer en interessanter voor kantoren als Citco.
De meest illustere naam in de klantenkring van Citco is wel fondsbeheerder George Soros, die al een legende is omdat hij in 1992 het Britse pond met zijn speculaties uit het Europese Monetaire Stelsel zou hebben weggedrukt.
Op dit moment beheert Citco volgens Smeets zo’n ruwe 55 miljard dollar aan fondsvermogen. Op de totale omzet maakt die activiteit ongeveer 40 procent uit, terwijl 60 procent uit ‘traditioneel trustwerk’ bestaat. Die verhouding zal binnen afzienbare tijd op 50-50 liggen, zo voorspelt Smeets. Absolute omzetcijfers geeft Citco niet. Smeets wil alleen kwijt dat de omzet van Citco de afgelopen drie jaar is verdubbeld.
De groei van Citco kon tot dusver nog betaald worden door winst in te houden, maar daar komt eens een einde aan. “Je kunt ervoor kiezen om niet verder te willen expanderen, maar dan leg je het op den duur af tegen de grote concurrenten”, zegt Smeets, die vooral de grote Amerikaanse banken op zijn lijstje van tegenstrevers heeft staan. Groeiplannen zijn er voldoende: “Uitbreiding van het kantorennetwerk, investeringen in computerprograma’s en satellietverbindingen.”
Daarom moest Smeets op zoek naar een financiële partner. “De overeenkomst met de familie Sandoz is een fantastische zaak voor beide partijen”, zo zegt hij. “Voor Sandoz is het een prima belegging, voor ons een onbesproken aandeelhouder die niet in de business zit, maar wel geïnteresseerd is.”
Dat Sandoz de meerderheid krijgt en zijn familie dus de controle over Citco verliest, deert Smeets niet. “Zo gaat dat in deze wereld. Het is vrijwel onmogelijk een belangrijke partner te vinden die met een minderheid genoegen neemt. Over het management hebben we natuurlijk allerlei afspraken gemaakt, maar als iemand een belegging van deze omvang doet, dan wil hij van een ding zeker zijn: dat hij het voor het zeggen heeft als puntje bij paaltje komt.”
Bron: NRC Handelsblad